Morgunblaðið - 23.08.1980, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 1980
í þeim punkti sameinast
Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkurinn
Hugleiðingar eftir „úrslitakosti“ varaformanns Sjálfstæðisflokksins í Vísisviðtali
— Nei, síður en svo!
Ekki íór hjá því, að ýmsum þótti þetta
kaldlynt svar hjá Gunnari Thoroddsen forsætis-
ráðherra við þeirri sjálfsögðu spurninKU
fréttamanns í sjónvarpi í maí sl., hvort honum
þætti ekki erfitt að greiða atkvæði gegn tillögum
Sjálfstseðisflokksins við aÍKreiðslu húsnæðis-
málafrumvarpsins. Víst gátu menn vænzt þess,
að varaformaður Sjálfstæðisflokksins tæki öðru
vísi til orða, úr því að hann langaði til að koma
til móts við sjónarmiðin. En þess varð aldrei vart
að viljinn væri fyrir hendi. Þannig var sannleik-
urinn í því máli.
Gröndal tók við. Menn muna,
að næstu ár á undan höfðu
einkum framsóknarmenn og
kommúnistar hamrað á því,
hversu vondur stjórnmála-
maður Gylfi væri með þeim
afleiðingum, að ýmsir hinna
veiklyndari í hópi krata fóru
að trúa því líka í staðinn
fyrir að þjappa sér saman
um foringja sinn. Það gerðu
t.a.m. framsóknarmenn á ár-
unum 1976 og 1977, þegar
stjarna Ólafs Jóhannessonar
var hvað lægst á lofti og
Af hverju
vinstri stjórn?
Ég var farinn að fylgjast
með stjórnmálum, þegar þeir
atburðir gerðust, sem leiddu
til Viðreisnar. Ég man,
hversu hrifinn ég var af
hvítu bókinni forðum og
þeirri rökvísi, sem gerði það
óhjákvæmilegt að afnema
tekjuskatt af almennum
launatekjum til þess að á
verðbólgunni yrði unnið með
leiftursókn. Síðan hef ég
verið leiftursóknarmaður og
Ólafur Thors var minn mað-
ur.
Eftir mikla sneypuför
gafst vinstri stjórnin
upp fyrir jólin 1958. Eftir
það var framsóknar-
mönnum og kommún-
istum haldið utan
við stjórnarráðið
fram á haustdaga
1971. Þetta var
löng útlegð, sem síðan
hefur tengt þessa tvo
flokka órjúfanlegum
böndum, svo að þeir \
geta illa hugsað
sér ríkisstjórn án
þess að vera þar saman.
í janúar sl. átti ég langt tal
við einn af þingmönnum Al-
þýðubandalagsins um hugs-
anlega stjórnarsamvinnu
þess flokks við Sjálfstæðis-
flokkinn, sem hvorugur
okkar var raunar gráðugur í.
Mér kom ekki á óvart, að
honum var jafnóljúft að
hugsa sér Alþýðuflokkinn til
samstarfs í slíkri ríkisstjórn
og mér var þvert um geð að
kalla Framsókn til. Við gerð-
um okkur báðir grein fyrir,
að undirtökin í slíku stjórn-
arsamstarfi hlytu að velta á
því, hvor flokkurinn, Alþýðu-
flokkur eða Framsóknar-
flokkur, yrðu með. Um þetta
töluðum við hreinskilnislega,
en ég fann líka, að fiskur lá
undir steini. Aðdragandinn
að ríkisstjórninni er nefni-
lega lengri en sumir vilja
vera láta. En það á allt eftir
að koma í ljós, þegar henta
þykir.
Eftir á að hyggja: Ég man
eftir ýmsum formælendum
samstarfs við Alþýðubanda-
lagið í Sjálfstæðisflokknum.
Ég man hins vegar aldrei
eftir, að Framsóknarflokkur-
hafi þótt raunhæfur
ínn
möguleiki í því sambandi.
Annaðhvort hefur verið tal-
að um Alþýðubandalagið eitt
eða þá í samvinnu við Al-
þýðuflokkinn. Menn hafa
einfaldlega ekki komið auga
á, hvaða styrkur gæti orðið
að Framsóknarflokknum.
•
Aum var
ganga krata
Oft er til þess vitnað, að
Alþýðuflokkurinn hafi unnið
sinn stærsta sigur, eftir að
Gylfi Þ. Gíslason sagði af sér
sem formaður og Benedikt
ósýnileg augum manna. Þá
höfðu kommúnistar og krat-
ar hafið mikla rógsherferð
gegn honum. Ari síðar var
hann kjörinn „stjórnmála-
maður ársins" og jafnvel
„áratugsins".
Svo ég snúi mér aftur að
Gylfa. Það kom fljótt í ljós á
haustþinginu 1978 að Al-
þýðuflokkurinn var stjórn-
laus. Astandið hélt síðan
áfram að versna og sl. haust
rauf hann stjórnarsamstarf-
ið öllum á óvart. Eftir kosn-
ingarnar kom hann til þings
fjórum þingmönnum fátæk-
ari. Þá héldu flestir, að
þingmönnum krata þætti
fullreynt, að ekki þýddi að
ganga aftur til stjórnarsam-
starfs við kommúnista og
framsóknarmenn. En viti
menn: Fyrstu vikurnar fóru í
þref um það, hvort rétt væri
að setja þá ríkisstjórn aftur
á laggirnar, sem kratar
höfðu loksins veitt náðar-
höggið um haustið eftir jafn-
langt dauðastríð ævidögun-
um. Slík var stjórnvizka
krata þá og ekki reidd í
þverpokunum. Síðan hafa
þeir verið áhrifalitlir í ís-
lenzkri póiitík.
Á miðjum
vinstri kantinum
Gunnar Thoroddsen hefur
lýst því yfir, að fylgið hljóti
að hrynja af Sjálfstæðis-
flokknum, ef Geir Hall-
grímsson verður endurkjör-
inn formaður hans, og bætt
við: „Hvort nýr flokkur yrði
stofnaður get ég ekkert um
sagt.“ Ég veit ekki, hvort
Gunnar telur sig hafa hagað
sér svo vel upp á síðkastið, að
hann geti vænzt þess, að
sjálfstæðismenn taki meira
mark á honum nú en oft
áður. En hins minnist ég, að
Ólöf Benediktsdóttir sagði á
síðasta landsfundi, að sér
hefði ávallt þótt fara bezt á
því að hafa einn skipstjóra á
hverju skipi. Og hún'bætti
því við, að því aðeins væri
gagn að stýrimanninum að
skipstjórinn gæti treyst hon-
um. Þetta er í samræmi við
þau orð, sem Jóhann Haf-
stein sagði, er hann var fyrst
kjörinn varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins, þegar Gunn-
ar Thoroddsen hvarf til
Kaupmannahafnar. Jóhann
lagði áherzlu á, að sitt hlut-
verk væri að standa að baki
formanninum, létta honum
störfin og verja fyrir áföll-
um. Jóhann Hafstein var
einhver mesti drengskap-
armaður, sem ég hef kynnzt
á lífsleiðinni og hef saknað
hans úr forystusveit Sjálf-
stæðisflokksins eins og
margra annarra góðra
drengja.
Það boðar engar sættir í
Sjálfstæðisflokknum, þótt
látið verði eftir Gunnari
Thoroddsen, hver verði næsti
formaður hans. Það er lands-
fundar að velja formann en
ekki hrossakaup. Nær væri
Gunnari og Iíklegra til sátta
í Sjálfstæðisflokknum að
hann drægi sig út úr ríkis-
stjórninni og hætti að vera
„symbol" eða sameiningar-
tákn fyrir kommúnista og
framsóknarmenn. í viðtali
við þýzkt blað, segist hann
sjálfur vera á vinstri kantin-
um miðjum.
Jafnorðhagur maður og
Gunnar Thoroddsen á það til
að hitta naglann á höfuðið!
Halldór Blöndal
Agústmánuður er vafalítið
ekki sérlega vel fallinn til
sýningahalds og þá síst þegar X
um frumraun kornungs og
óþekkts listafólks er að ræða.
En unga fólkið virðist ka>ra
sig kollóttan, gefur tíma og
rúmi langt nef og treður upp
þcgar því sýnist og þar sem
því sýnist.
Undirritaður hefði þó viljað
sjá sýningu þeirra Guðrúnar
Ilrannar Ragnarsdóttur og
Guðjóns Ketilssonar á betri
tíma og einkum að betur hefði
verið búið að þessari frum-
raun þeirra t.d. í formi sýn-
ingarskrár er m.a. kynnti
ungmennin, feril þeirra, skoð-
anir og lifsheimspeki yfirleitt.
Sannast sagna er þetta
nefnilega hin hressilegasta
sýning og ætti skilið meiri
athygli og aðsókn en fram
kemur, — örfáar hræður líta
inn á sýninguna dag hvern en
þó er engin ástæða fyrir hið
unga fólk að örvænta og síst af
öllu að setja sig í stellingar
píslarvotta. Myndirnar tala
sínu máli, — ljósmyndir Guð-
rúnar Hrannar eru vel gerðar
og áhugaverðar í framsetningu
og teikningar Guðjóns eru stíl-
hreinar og kröftugar í einfald-
leik sínum, burgðargrindin
markviss og litirnir ferskir og
tærir. Skúlptúrar Guðjóns eru
vel upp settir en vekja síður
áhuga minn en teikningarnar
því að mér finnst meira af
Guðjóni sjálfum í útfærslu
þeirra.
Sýning umhverfislistar ásamt
margra annarra fyrirbæra svo-
kallaðra „nýlista“ að Korpúlfs-
stöðum og umhverfi þeirra er nú
lokið en einn angi sýningarinnar
hefur verið hengdur upp á veggi
Mokka-kaffi við Skólavörðustig.
Er hér í senn um að ræða uppköst
að útiverkum að Korpúlfsstöðum
svo og sjálfstæðar hugdettur sem
orðið hafa til þar. Mér þykir rétt
að benda áhugasömum á þessa
sýningu en hennar hefur lítið
verið getið í fjölmiðlum en er þó
sist rýrari í roðinu en sýningin
inni í Korpúlfsstiiðum og er i
raun mikilvægur tengiliður við
þá sýningu og útskýrir eitt og
annað.
Fram kemur hve þetta fólk sem
hér var er undir sterkum áhrifum
líkra strauma á meginlandinu og
sem gengið hafa yfir árum saman
í ýmsum tilbrigðum þannig að
maður skynjar fátt nýtt en þeim
fleiri endurtekningar þannig að á
stundum þykir manni nafngiftin
„nýlist" meira en hæpin.
Þar sem sýningin að Korpúlfs-
stöðum er afstaðin þá sækir sú
spurning fast á hvort hér hafi
fyrst og fremst verið um athafnir
að ræða er einangraðar voru fyrir
þátttakendur eingöngu. í ljós
kemur að fátt var gert til að laða
venjulegt fólk að nema með yfir-
lýsingum er fóru fyrir ofan garð