Morgunblaðið - 14.09.1980, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1980
Hörmungar og hungursneyð í Austur-Afríku:
Þriggja ára bardagar
í Ogaden-eyðimörkinni
hafa valdið heimsins
mesta flóttamanna-
vandamáli. þar sem yfir
milljón manna berjast
fyrir tilveru sinni.
Tötralegur hópur uppreisn-
armanna úr eyðimerkurher
Sómalíu lyftir vopnum yfir
höfðum sér í litlu þorpi, til að
fagna frelsun þess úr höndum
Eþíópíuhers. Þetta er fögnuður
sem lætur lítið yfir sér og er
yfir litlum sigri — í næstum
gleymdu skæruliðastríði. Samt
sem áður hafa áframhaldandi
staðbundnir bardagar í Ogad-
en-eyðimörkinni í austurhluta
Afríku, þar sem bæði Eþíópía
og Sómalía krefjast yfirráða-
réttar, valdið harmleik á heims-
mælikvarða.
Þriggja ára bardagar í landi
rykskýja, sólar og þurrka hafa
orsakað eitt mesta flótta-
mannavandamál veraldar —
meira en ein og hálf milljón
manna, mest konur og börn,
flýja undan byssukúlum og
eldflaugum Eþíópíuherja, sem
Rússar styðja. Til viðbótar
liggja beiriagrindur þúsunda
nautgripa á eyðimörkinni og
vitna um tveggja ára þurrka,
sem hafa stöðugt gert hung-
ursneyðina meiri.
Óhrein, uppgefin,
hungruð
U.þ.b. helmingur flóttamann-
anna, sem flúið hafa til Sómalíu
eru nú í 26 troðfullum flótta-
mannabúðum, flestar eru stað-
settar umhverfis Hargeisa,
nyrzt í landinu. Hinn hlutinn er
dreifður um allt land, sem hefur
fyrir íbúatöluna 3,8 millj. og
býr við efnahagslega kreppu.
Raðir „býflugnabúa" (kúlulaga
smákofa), íverustaða í Sómalíu-
búðunum, sem búin eru til úr
spýtum, pokum, pappa og plasti,
er ytri umgerð sjúkdóma og
hungurs. Eftir að hafa gengið
frá Ogaden-eyðimörkinni allt
upp í 40 daga, koma konur og
börn óhrein, uppgefin og hungr-
uð í búðirnar. Þrátt fyrir
ákveðnar tilraunir hópa frá
alþjóðlegum hjálparstofnunum,
hafa margar búðirnar — í
rauninni bráðabirgðabæir —
hvorki heilsugæzlu né neyzlu-
vatn. Matur og meðul koma
óreglulega. Blóðsótt, malaría og
berklasjúkdómar eru hvers-
dagslegir viðburðir. Flugur
fylla loftið og gefa engum grið.
100 —300 flóttamenn koma
daglega í Las Dhure-búðirnar
og hefur íbúatala þeirra farið
upp í 37 þúsund á fjórum
mánuðum og verður fljótlega 60
þúsund. Læknishjálp er engan
veginn örugg.
I stærstu búðunum, Saba’ad,
nærri Hargeisa, berjast læknar
og hjúkrunarkonur við að
byggja upp líkamsþrótt 1.300
vannærðra barna og hjúkra um
þrjú þúsund berklasjúklingum.
Fyrir suma er alls engin von.
Samt sem áður er þetta ein af
betri hjálparbúðunum og hefur
hún aðgang að hreinu vatni frá
uppsprettum í mílu fjarlægð. I
öðrum búðum, staðsettum
sunnar, verða flóttamennirnir
að búa við óreglubundnar
skyndiárásir til viðbótar sjúk-
dómum og hungri.
Afskipti
stórveldanna
Þetta er raunaleg arfleifð
Ogaden-átakanna sem „snark-
Dánarbeð: Oxfam-læknir og sómalískur hjálparmaður geta lítið gert fyrir þennan unga berklasjúkling.
Vaxandi eymd gleymdí
Hræfuglarnir biða róiegir ætis sins, þeir líða ekki skort.
Uppreisnarmenn fagna frelsun lítils þorps.
‘ k
að“ hefur í síðan þau voru í
hámarki í ársbyrjun 1978, þegar
Eþíópíuher, studdur af 17 þús-
und kúbönskum hermönnum,
búnum sovézkum vopnum, mol-
aði sundurleitan her Sómalíu-
hermanna og skæruliða Frelsis-
fylkingar Vestur-Sómalíu.
Bandaríkjamenn hafa nauð-
ugir dregizt inn í málið. Fyrir
skömmu urðu harðar umræður
á Bandaríkjaþingi, vegna sam-
komulags um að veita jafnvirði
tæplega 37 milijarða íslenzkra
króna í aðstoð við Sómalíu, gegn
því að Bandaríkjamenn fái að
nota fyrrverandi flotastöð Sov-
étríkjanna í Berbera, Norður-
Sómalíu.
Þingmenn höfðu áhyggjur af
því að jafnvirði tæplega 10
milljarða íslenzkra króna, sem
getið var um í samningnum að
renna ættu sem lán til
hergagnakaupa yrði túlkað sem
skuldbinding við málstað Sóm-
alíu.
Utanríkisráðuneytið í
Washington sagði að þessari
hernaðaraðstoð yrði aðeins
beitt í varnarskyni, en meðlimir
bandarískrar þingnefndar, sem
fjallar um málefnið höfðu það
miklar áhyggjur út af málinu,
að þeir sendu harðorð mótmæli
til Edmund Muskie utanríkis-
ráðherra um hættur þess, að
Bandaríkin drægjust inn í
Ogaden-stríðið.
Þeir sendu Muskie aðvörun-
arbréf og sögðu m.a.: „Ný hern-
aðarskuldbinding Bandaríkj-
anna í Sómalíu gæti hæglega
orðið eins og olía á eld bardag-
anna, aukið hættuna á íhlutun
Bandaríkjanna og fjarlægt þau
frá mikilvægum Afríkulöndum,