Morgunblaðið - 14.10.1980, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 1980
GEWIA RATTI
EMESEKTOXA
AGGIO MUSICfl
lr«nz«
slíkum töfrum að maður hlýtur að
EUGENIA
RATTI
Hin heimsfræga óperusöngkona, Eugenia Ratti, hefur
dvalið hér á landi um hálfsmánaðar skeið í boði
Pólyfónkórsins og haldið námskeið fyrir kórfélaga. Ratti er
einn eftirsóttasti söngkennari hins þekkta „bel canto-skóla"
og gafst félögum Pólyfónkórsins tækifæri til að njóta
söngkennslu af æðstu gráðu meðan hún dvaldi hér.
Eugenia Ratti er glaðvær kona og vingjarnleg — það
verður ekki vart við yfirlæti í fari hennar og hefur hún þó
náð lengra í list sinni en flestar söngkonur láta sig dreyma
um. En þrátt fyrir, eða kannski vegna hinnar látlausu
framkomu, fer hinn stórbrotni persónuleiki hennar vart
framhjá neinum sem dvelur í návist hennar. Það er fráleitt
auðvelt að leggja mælikvarða á listamenn og útskýra fyrir
fólki hversu miklir eða litlir þeir eru. Ratti hóf eiginlega
söngferil sinn í La Scala-óperunni í Mílanó, einni frægustu
óperu heims, þar sem hún hefur starfað samfleytt síðan.
Hún heur sungið þekktustu sópranhlutverk heimsóperunn-
ar með þvílíkum yfirburðum að lengi mun í minnum haft.
Hún hefur ferðast víða um heim og hvarvetna hlotið lof
gagnrýnenda fyrir frábæra hæfni, við Grand Metropolitan í
New York, Convent Garden í London, í París, Brussel, Vín,
Jóhannesarborg, Varsjá o.s.frv. Slík upptalning þjónar
hæpnum tilgangi. En þeir sem heyrt hafa Ratti syngja, í
óperunni eða af hljómplötu, geta hins vegar gert sér í
hugarlund hversu geysihörð og langvinn sjálfsögum býr að
baki þeim árangri sem hún nær — til þess þarf ekki
sérfræðing.
stundum valdi skoplegum mis-
skilningi. Það var t.d. 1963 að ég
fór með gamanhlutverk í Bole-
gena og kom þar fram sem
„ballerína“. Fólkið þar mundi
eftir söngkonunni Ratti og hún
var því svo gamalkunn að það
stóð víst í þeirri trú að hún hlyti
að vera að minnsta kosti 109 ára.
Þegar ég birtist svo á sviðinu
héldu allir að þarna hlyti að vera
komin dóttir hennar sem hefði
erft eitthvað af hæfileikum
gömlu konunnar. Það var ekki
auðvelt að leiðrétta þann mis-
skilning."
Overnig kanntu við þig hérna
á íslandi?
„Þetta er í fyrsta skiptið sem
ég kem hér og ég kunni strax vel
við mig. Um daginn fór ég til
Þingvalla með Ingólfi Guð-
brandssyni — sá staður hafði
djúp áhrif á mig og á þeim stað
skil ég eftir hjarta mitt. Þið
íslendingar eigið margar auðlind-
ir sem ekki verða metnar til fjár.
Til dæmis er vatnið hérna svo
tært að það er áreiðanlega betra
en þekkist í heilsuræktarstöðvum
á Italíu. Þið hafið líka svo mikið
landrými og getið dreift byggð-
inni svo mikið — heima á Italíu
eru svo mikil þrengsli."
Hvað vilt þú segja um song-
mennt hér á Islandi?
„Eg hef aðeins kynnst Póly-
fónkórnum hérna og af honum
mega íslendingar vera stoltir.
Meðal félaga í kórnum er afburða
söngfólk sem áreiðanlega á eftir
að ná langt. Ég fann strax þegar
ég kynntist Ingólfi Guðbrands-
syni að þar fór maður sem ber
sanna og djúpa virðingu fyrir
tónlistinni og söngfólk Pólyfón-
kórsins má vera ánægt að hafa
svo ágætan stjórnanda. Ég hef
náð alveg sérstaklega góðu sam-
bandi við hvern einasta kórfélaga
og samstarfið við kórinn hefur
verið mjög ánægjulegt. Að síð-
ustu langar mig til að segja
„takk“, sem er eina orðið sem ég
kann í íslenzku, við Ingólf og alla
í Pólyfónkórnum," sagði Eugenia
Ratti að lokum.
b.ó.
„Tónlistin býr yfir
finna ófullkomleika sinn“
Eugenia Ratti og eiginmaður hennar Rag Basilio DellaJanna.
mér. Samt tókst mér að standast
þessa frumraun mína í La Scala
og það var mikill persónulegur
sigur fyrir mig.
Síðan söng ég hverja óperuna á
fætur annari og hef sem betur fer
yfirleitt fengið jákvæða dóma.
Þetta starf er mjög erfitt og gerir
miklar kröfur til manns — ég hef
sjálf aldrei verið alveg ánægð
með þann árangur sem ég hef
náð. Tónlistin er einhvern veginn
þannig að það er alltaf hægt að
ná lengra — sá árangur sem
maður nær er aldrei nema brot af
því sem maður finnur að hægt er
að gera — tónlistin býr yfir
slíkum töfrum að maður hlýtur
alltaf að finna ófullkomleika
sinn. Þess vegna hefur mér alltaf
fundist að ég gæti varla kallað
mig óperusöngkonu þó það hljómi
ef til vill tilgerðarlega."
Hvernig er að vera svona á
sifelldum ferðalögum og dvelja
alltaf á nýjum og nýjum stöðum?
Það er anzi erfitt til að byrja
með en maður venst því að vera
sífellt að pakka niður og flakka á
milli. Ég er búin að fá svo mikla
æfingu að ég er ekki nema tvær
mínútur að pakka niður dótinu
mínu. Ég byrjaði ung og hef verið
svo lengi í sviðsljósinu að þetta er
orðið hversdagslegt fyrir mig.
Hinn langi söngferill minn hefur
Blaðamaður Morgunblaðsins
hitti Eugeniu Ratti á Hótel Sögu
þar sem hún dvaldi með manni
sínum Rag Basilio DellaJanna og
átti þá við hana eftirfarandi
samtal með aðstoð túlks, Unu
Elefsen — íslenzkrar stúlku sem
verið hefur nemandi hennar um
skeið. Var Ratti fyrst spurð með
hverjum hætti hún hefði hafið
söngferil sinn.
„Því á ég nú ekki auðvelt með
að svara“, sagði Ratti og hló við,
„Mamma fullyrðir að hún hafi
heyrt mig syngja á meðan hún
gekk með mig. Ég hef verið að
syngja síðan ég man fyrst eftir
mér og var látin byrja að spila á
píanó fjögurra eða fimm ára
gumul. Ég er fædd og uppalin í
Genóva en þar er sönglist í
miklum hávegum höfð. Foreldrar
mínir voru mjög söngelskir og
höfðu yndi af tónlist, sérstaklega
mamma. Þau voru fremur efna-
lítil á uppvaxtarárum mínum en
þau vildu að ég lærði söng og
lögðu hart að sér til að gera mér
fært að stunda námið.
Ég var átta ára þegar seinni
heimsstyrjöldin greip inn í iíf
okkar. Það þótti ótryggt að vera í
borginni og flúðum við því fjöl-
skyldan til bæjarins Castelletto
D’orba í Piedmonte héraði. Þar
var ekkert leikhús og heldur lítið
um að vera, að mér þótti. Ég tók
mig því til og stofnaði sjálf
einskonar óperu með hjálp vina
minna. Ég tók stóra kjóla, sem
amma mín hafði átt, og bjó til
leiktjöld úr þeim. Þessar sýn-
ingar mínar urðu furðu fjölsóttar
og var mér óspart klappað lof í
lófa þó sjálfsagt hafi þetta verið
fátækleg uppfærsla.
Þegar stríðinu lauk snerum við
aftur til Genóva. Þar stundaði ég
nám við skóla sem kenndur er við
fiðlusnillinginn fræga, Niccoló
Paganini. Ég stundaði námið af
miklu kappi og var jafnvel
áhugasamari en skólastjóranum
líkaði. Ég stalst sem sé til að
halda konserta hvenær sem tæki-
færi gafst — okkur nemendunum
var bannað að koma fram opin-
berlega meðan á náminu stóð og
varð skólastjórinn mjög reiður ef
þetta bann var brotið. Ég varð
því að fara mjög laumulega enda
tókst mér yfirleitt að leika á
hann.
Eitt mesta lán mitt á listaferli
mínum var að ég komst í kynni
við hinn mikla söngvara og söng-
kennara Tító Schipa. Hann
heyrði mig syngja og varð svo
hrifinn að hann ákvað á stund-
inni að láta mig syngja þrjá
konserta með sér. Tító Schipa var
fyrsti virkilegi kennari minn —
hann var söngvari af guðs náð en
það þurfa söngkennarar að vera
til að geta leiðbeint nemendum
sínum eftir að lengra er komið.
Þetta var á námsárum mínum í
Genóva en þar lauk ég prófi átján
ára að aldri.
Skömmu síðar varð ég aftur
fyrir miklu happi. Þegar ég var í
sumarfríi, eftir að hafa lokið hinu
erfiða prófi við Paganini-skólann,
komst ég af tilviljun í kynni við
Giani Poggi sem starfaði og
starfar enn við La Scala óperuna
í Mílanó. Hann hlustaði á mig
syngja en að því loknu man ég að
hann sagði: „Svona rödd verður
að fá að syngja fyrir heiminn —
Það er ekkert sem heitir." Það
var hann sem kom mér í La
Scala. Hann lét mig syngja fyrir
stjórnanda La Scala, Victor de
Sabata. Þá var verið að æfa
óperuna Elisir D’amore og var
mér sagt að æfa eitt aðalhlut-
verkið í þeirri óperu. Það stóð
samt alls ekki til að ég færi með
hlutverkið en söngkonan sem fór
með það forfallaðist óvænt þann-
ig að ég varð að taka það. Ég
hafði aldrei áður sungið fyrir
slíkan mannfjölda. — Þetta tók
alveg ægilega á taugarnar til að
byrja með. Búningurinn sem ég
bar var alls ekki sniðinn fyrir
mig — skórnir voru allt of stórir
fötin of þröng en hárkollan svo
stór að hún snerist á hausnum á
Eugenia Ratti í hlutverki sinu i óperunni „II
Matrimonio Segreto“
Eugenia Ratti i gamanhlutverki sem „ballerina"
— Það var þegar hún lék þetta hlutverk sem hún
oili hinum skoplega misskilningi í Bolegena.