Morgunblaðið - 04.04.1981, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. APRIL 1981
Pétur Sigurðsson um stjórnarfrumvarp:
þetta ganga á allar stefnur í
þessum málum í V-Evrópu og
sérstaklega á Norðurlöndum.
Virkja á framtak einstakl-
inga og félagasamtaka
- ekki slá á framréttar hendur
Pétur Sigurðsson (S) gagnrýndi harðlega á Alþingi í vikunni ýmis
atriði i framlögðu frumvarpi um heiibrigðis- og vistunarþjónustu
aldraðra. Hann minnti á að i apríl 1979 hefði þáverandi heilbrigðis-
ráðherra, Magnús H. Magnússon, skipað nefnd áhuga- og fagmanna,
til að endurskoða gildandi lög um dvalarheimili aldraðra. Þessi nefnd
lagði mikla vinnu i verk sitt og náði samstöðu um niðurstöðu undir
forystu landlæknis, sem beitti sér fyrir samræmingu sjónarmiða i
nefndinni. Nefndin skilaði itarlegum tillögum um helztu þætti þessa
máls, 1. april 1980, og ég hafði satt að segja búizt við að núverandi
heilbrigðisráðherra hefði einhverja hliðsjón af þeirri miklu vinnu,
gagnasöfnun hérlendis og erlendis og sameiginlegri niðurstöðu, sem
viðkomandi áhuga- og fagmenn létu frá sér fara. En þetta virðist ailt
hafa verið sett til hliðar.
I frumvarpi ráðherra ræður
ferð sjónarmið þeirra, sem ekki
vilja sjá rekstrarlegan samanburð
á stofnunum; ekki hafa rekstrar-
legt aðhald frá stofnunum, sem
reknar hafa verið og eru sem
sjálfseignarstofnanir af einstakl-
ingum eða samtökum, og sem
I STUTTU MALI
Sex þingsályktanir:
virkjað hafa áhuga og framtak
fólks til þjónustu við hina öldruðu,
með árangri sem þjóðin öll þekkir.
Að sjálfsögðu tekur núverandi
ráðherra heilbrigðismála undir
þetta sjónarmið því hann vill setja
þessi mál öll undir miðstýringu
eigin ráðuneytis, fjárfestingu,
Stjórnsýslulög til
aukins réttaröryggis
Er Landhelgisgæzl-
an olnbogabarn fjár-
veitingavaldsins?
Stjórnsýslulög til að auka
réttaröryggi
Alþingi samþykkti í fyrradag
þingsályktun frá Ragnhildi Helga-
dóttur (S), þess efnis, að ríkisstjórnin
kanni hvort tímabært sé að sett séu
hérlendis almenn stjórnsýslulög.
Sérstök nefnd skal skipuð til að fjalla
um málið og semja um það frumvarp,
ef ástæða þykir til. Skýrsla og
tillögur nefndarinnar verði lagðar
fyrir Alþingi eigi síðar en tveimur
árum eftir samþykkt ályktunarinnar.
Tillaga þessi var flutt til að tryggja
réttaröryggi einstaklinga gagnvart
ákvörðunum stjórnvalda og jafn-
framt til að gera athafnir fram-
kvæmdavaidsins skýrari og traust-
ari. Almenn lög af þessu tagi eru til
staðar í Noregi og Svíþjóð og umræð-
ur fara fram í Danmörku og Finn-
landi um hvort slík lög skuli þar sett.
athugun á því eftir hvaða leiðum sé
unnt að auka verulega frá því sem nú
er innkaup ríkis, sveitarfélaga og
stofnana og fyrirtækja þeirra, er
leiði til eflingar íslenzks iðnaðar, og
útboð verði notuð á markvissan hátt
til að stuðla að iðn- og vöruþróun í
landinu".
Löggjöf, skipulag og
varnir vegna snjóflóða
og skriðufalla.
Helgi Seljan (Abl), Árni Gunn-
arsson (A), Stefán Valgeirsson (F),
Sverrir Hermannsson (S) og Stefán
Jónsson (Abl) fluttu tillögu, sem nú
hefur hlotið samþykki sem þings-
ályktun, og felur í sér að ríkisstjórn-
in skuli beita sér fyrir að sett verði
hið fyrsta heildarlöggjöf um skipulag
varna gegn tjóni af völdum snjóflóða
og skriðufalla. í tillögugreininni
fylgir, hvern veg skal að undirbún-
ingi staðið og henni fylgir löng og
ítarleg greinargerð um efnisatriði.
rekstur og jafnvel vistunina sjálfa
á heimilin.
Pétur Sigurðsson sagði ýmis
atriði í frumvarpi ríkisstjórnar-
innar, sem byggja mætti á, en sá
rauði þráður, sem gengur gegn um
alla kafla þess, að ganga á fram-
tak og starf félagasamtaka og
einstaklinga, drepa það í dróma,
setja alla þætti þessarar þjónustu
undir miðstýringu ráðuneytis,
væri meir en varhugaverður.
Síðan vék ræðumaður að ein-
stökum efnisatriðum frumvarps-
ins, sem skoða þyrfti vandlega í
þingnefnd, s.s. ákvæðum um dval-
arstofnanir, en þar virtist gengið
fram hjá þeirri staðreynd að
dvalarheimilin væru dýrari stofn-
anir en íbúðir aldraðra, þótt
sérhannaðar væru; og tekið sé út
það skilyrði, að þessi heimili séu
búin endurhæfingarstöðu, sem nú
er til staðar á öllum slíkum
heimilum, en það þjónar heilsu-
farslegum markmiðum og kemur
oft á tíðum í veg fyrir að viðkom-
endur þurfi inn á enn dýrari
stofnanir. En þessu er sleppt og ég
get ekki séð annað en að í
orðalaginu felist, að ráðherra
leggi til, eða að óbeint sé verið að
koma undir lagaákvæði um
sjúkratryggingargjald og skyldu
sjúkratrygginga til að greiða til
ákveðinna stofnana, byggingum,
sem út af fyrir sig eru góðra
gjalda verðar, en hafa verið
byggðar í allt öðrum tilgangi en
sem dvalarheimili aldraðra.
Það má segja um c-lið 11. gr. og
þennan b-lið, sem ég var að vitna
til, að lítið sé tekið fram um, hvers
skuli krefjast af hjúkrunarheimil-
um og um langdvalardeild er ekki
getið sérstaklega, heldur hjúkrun-
arheimili til langdvalar og ekki
getið um nein skilyrði til þess,
hvað þurfi til slíkrar nafngiftar.
Ég vil benda þingdeild og þing-
nefnd á að nú liggur fyrir þinginu
frumvarp, sem varðar sérhannað-
ar byggingar fyrir aldraða og
öryrkja, sem ég er fyrsti flutn-
ingsmaður að, enda nauðsynlegt
að setja í lög ákvæði hér um.
Þá gagnrýndi Pétur að útiloka
eigi að gildandi lög og reglur um
sjálfseignarstofnanir, um fjölda
manna í stjórn o.fl., fái að gilda
áfram, en hér sé stefnt að erfið-
leikum í stjórnun. — Ennfremur
að ellimálanefndir, sem ráðherra
skipar, skuli hafa úrskurðarvald
ekki einungis um nývistanir á
sjálfseignarstofnunum, heldur til-
flutning milli eininga. Taldi hann
Þá vék Pétur að 20. greininni.
Hann sagði ekki hægt að ætlast til
að aðilar, sem safnað hefðu fé,
fengið að láni af eigin sparifé úr
eigin sjóðum og beitt sér fyrir
ákveðinn hóp manna, eins og
sjómannasamtökin hafi gert,
haldi slíku áfram, eftir að búið
væri að taka úr þeirra hendi
getuna til að ráðstafa þessum
þeirra eigin húsakosti. Hann benti
á að tekizt hefði með miklu átaki
að fá aðila í verkalýðshreyfing-
unni til að leggja hendur að lausn
þessa vandamáls. Nú í morgun
hefði formaður eins stærsta stétt-
arfélags í Reykjavík skýrt sér frá
að félag hans hygðist hjálpa
sjómannasamtökunum með 25
milljóna gkróna framlagi. Dags-
brún hefði gefið 5 m.g.kr. Verzl-
unarmannafélag Reykjavíkur hafi
nýlega samþykkt á aðalfundi sín-
um að byggja dvalar- og hjúkrun-
arheimili fyrir aldraða verzlunar-
menn. Það er varhugavert að slá á
þessar hendur, sem vilja hazla sér
starfsvettvang á þessu sviði, með
því að stefna blint í „hreint
ríkisapparat", alfarið stýrðu úr
ráðuneyti Svavars Gestssonar.
Samkvæmt frumvarpinu á að
leggja niður Byggingarsjóð aldr-
aðra en Framkvæmdasjóður aldr-
aðra að taka við. Byggingarsjóður-
inn hefur haft 40% tekna DAS-
happdrættis. Ber að skilja þetta
þann veg að happdrætti DAS eða
sjómannadagsins hafi þá 100%
teknanna til sinna afnota? Ef svo
er, þá er það vel.
Pétur gerði í lyktir máls síns
grein fyrir landsfundarsamþykkt-
um Sjálfstæðisflokks varðandi
verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga, sem m.a. varðar efni þessa
frumvarps, og ályktunum mál-
efnanefndar flokksins um sama
efni. Spurði hann ráðherra úr
röðum Sjálfstæðisflokks, hvort
þeir teldu þetta stjórnarfrumvarp,
lagt fram af Svavari Gestssyni,
samræmast stefnu flokksins í
þessum málaflokkum, stefnu; sem
þeir hefðu sjálfir tekið þátt í að
móta og fá samþykkta.
Matthías Bjarnason:
Rekstraraðstaða margra
fyrirtækja geigvænleg
Á að eyðileggja verðjöfnunarsjóð sjávarútvegsins?
Fullnægjandi
landhelgisgæzla
Sama dag var samþykkt í Samein-
uðu þingi þingsályktun frá Benedikt
Gröndal (A) og Árna Gunnarssyni
(A), þess efnis, að sérstök þingskipuð
nefnd kanni, hversu mikla og hvers
konar gæzlu 200 mílna efnahags- og
mengunarlögsaga útheimtir og
hvernig Islendingar eru í stakk búnir
til að gegna því hlutverki á viðunandi
hátt. Hver þingflokkur tilnefnir einn
fulltrúa í nefndina, en dómsmálaráð-
herra skipar formann hennar að
auki.
í umræðunni kom fram að land-
helgisgæzlan sé að ýmsu leyti van-
búin tækjakosti til að gegna hlut-
verki sínu, og ýmsum hliðarverkefn-
um. Afstaða stjórnvalda og almenn-
ings til landhelgisgæzlunnar, sem
verið hafi mjög jákvæð meðan hún
stóð í stórræðum í þorskastríðum,
hafi fljótlega breytzt og ekki til hins
betra er landhelgissigrar vóru í höfn.
Gæzlan þurfi hinsvegar að vera búin
nauðsynlegum tækjakosti til að
sinna vörzlu landhelgi, sem er sjö
sinnum stærri en landið sjálft.
Opinber innkaup
á iðnaðarvörum
Enn var samþykkt þingsályktun
frá Eggert Haukdal (S), sem felur í
sér „að ríícisstjórnin skuli beita sér
fyrir því í samstarfi við Samband
islenzkra sveitarfélaga, að fram fari
Iðnaður á Vesturlandi
Alexander Stefánsson (F), Friðjón
Þórðarson (S), Davíð Aðalsteinsson
(F), Skúli Alexandersson (Abl) og
Eiður Guðnason (A) fluttu tillögu,
sem nú er samþykkt sem ályktun
Alþingis, um gerð áætlunar um
iðnþróun á Vesturlandi.
Rekstur félagsbúa
Samþykkt hefur verið þingsálykt-
un um aukinn stuðning við stofnun
og rekstur félagsbúa, lítið eitt breytt
frá upphaflegri gerð, en flutnings-
maður var Þorbjörg Arnórsdóttir
(Abl). Samþykktin felur í sér að sett
skuli löggjöf um stofnun og rekstur
félagsbúa.
Þingsályktanir
Þessar þingsályktanir, sem eru
viljayfirlýsingar Alþingis, verða
sendar ríkisstjórninni til fyrir-
greiðslu. Nýlega fór fram umræða á
Álþingi, að gefnu tilefni fyrirspurnar
frá Guðmundi J. Guðmundssyni
(Abl), hvort ráðherra myndi fylgja
eftir tiltekinni þingsályktun — eða
hún lenda í glatkistu, hvert gildi og
þýðing þingsályktana væri. Það kom
fram í svari Ragnars Arnalds, fjár-
málaráðherra, að þingsályktanir,
hverra framkvæmd hefði nokkurn
kostnað í för með sér, gætu gist
geymd nema að til kæmi fjárlaga-
fjárveiting eða heimild til lánsfjárút-
vegunar.
ÁRIÐ 1976 voru mismunandi
útflutningsgjöld á sjávarafurðir
afnumin og sett á eitt gjald, 6%
af fob-verði útflutnings. Vinstri
stjórnin 1979 lækkaði gjaldið í
5% en hækkaði það nokkrum
mánuðum siðar í 5,5%. Nú er enn
lögð til breyting á þessu gjaldi,
afturvirk, þvi hún á að gilda
samkvæmt frumvarpi frá sl. ára-
mótum. Samkvæmt frumvarpinu
skal útflutningsgjald af frystum
afurðum vera 4,5% en 10% af
öðrum vinnslugreinum, s.s.
skreið.
Ég er andvígur þessari breyt-
ingu, enda gengur hún þvert á
markaða stefnu, samræmt út-
flutningsgjald. Hér er einnig
gengið þvert á tilgang laganna um
Verðjöfnunarsjóð sjávarútvegsins,
en samkvæmt þeim lögum þá skal
hver framleiðslugrein fyrir sig
byggja upp og eiga sjálfstæða
deild í sjóðnum.
Mörg undanfarin ár hefur
skreiðarmarkaðurinn verið mjög
veikur, þó nú hafi úr rætzt.
Tilgangur laganna um verðjöfnun-
arsjóð var að hver framleiðslu-
grein byggði upp varasjóð til að
mæta verðsveiflum, sem ætíð
koma. Með þessu frumvarpi er
hinsvegar farin sú óheillaleið að
taka kúfinn af þeim greinum, sem
Matthias Bjarnason
hagnast um stundarsakir, og færa
yfir til annarra greina. Ég vara
við þessum aðgerðum og tel þær
stórhættulegar. Ég vil af þessu
tilefni spyrja sjávarútvegsráð-
herra, hvort það sé meining ríkis-
stjórnarinnar að eyðileggja Verð-
jöfnunarsjóðinn, koma í veg fyrir
að hann geti gegnt því hlutverki
að mæta verðsveiflum á erlendum
mörkuðum í framtíðinni? Þó þetta
mál líti sakleysislega út á papp-
írnum þá stefnir það þó í að rífa
niður það, sem byggt hefur verið
upp á mörgum undanförnum ár-
um með Verðjöfnunarsjóðnum.
Hér er verið að skapa mjög
varhugavert fordæmi.
Vanda frystiiðnaðarins verður
að vísu að mæta en það má gera
með öðrum hætti. Og við hæfi
væri að Alþingi fjallaði ítarlega
um stöðu hinna ýmsu greina í
sjávarútvegi, sem sjávarútvegs-
ráðherra hljóp þó yfir í framsögu
sinni. Það er vitað mál að bæði
útgerð og fiskvinnsla velta á
undan sér milljarða gamalkróna
vanskilum, vegna undangengins
taprekstrar. Þessi skuldastaða
hefur ekki verið tekin inn í dæmið
í framreikningum Þjóðhagsstofn-
unar og spám fyrir yfirstandandi
ár, þegar staða einstakra greina
hefur verið metin, og þess vegna
lítur rekstrardæmið betur út séð
um gleraugu ráðherranna en
þeirra, sem bera rekstrarlega
ábyrgð á þessari undirstöðufram-
leiðslu þjóðarbúsins. En það dugar
ekki fyrir stjórnarherra að horfa
fram hjá þeirri staðreynd að
ástandið í mörgum fyrirtækjum
sjávarútvegs er geigvænlegt,
vegna þess mikla taprekstrar sem
átt hefur sér stað, sérstaklega á
árinu 1980.
nivjfiotH iM:rj.i enn eu.ia ioi