Morgunblaðið - 04.04.1981, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, tiAUGARDAGUR 4. APRÍL 1981
33

ASSOCIATED PRESS
Bandarísk
tilræði eru
„sér á parti“
Hussein hefur Hfad af fleiri tilræði en nokkur annar; hér er hann ásamt konu sinni, Elisabeth Halaby
TILRÆÐIÐ við Ronald Reagan
Bandarikjaforseta á dögunum
var verk „einfara“, sem er
truflaður á geði og skaut forset-
ann af persónulegum ástæðum.
Fyrri tilraunir til að ráða
forseta Bandarikjanna af dög-
um á siðustu tiu árum hafa
sömuleiðis verið verk einfara.
Aftur á móti hafa næstum öll
banatilræði við erlenda leiðtoga
verið af pólitiskum toga eða átt
rætur að rekja til stjórnarbylt-
inga.
Þetta kemur fram í könnun
sem fréttastofan AP hefur gert í
kjölfar tilræðisins við Reagan.
Af fjörutíu forsetum Bandaríkj-
anna hafa fjórir verið myrtir í
embætti og þrjár tilraunir hafa
verið gerðar til að ráða forseta
Bandaríkjanna af dögum á síð-
astliðnum sex árum.
Flestir leiðtogar hafa verið
ráðnir af dögum í Afghanistan á
síðustu tíu árum (þrír forsetar,
apr. 1978, sept. 1979 og des.
1979). Banatilræði hafa einnig
átt sér stað í eftirtöldum lönd-
um;
Líberíu (forsetinn, apríl 1980),
Suður-Kóreu (Park forseti, okt.
1979), Indlandi (gegn Indiru
Gandhi 1977 og tvö síðar, öll
misheppnuð), Bangladesh (Muji-
bur Rahman 1975), Filippseyjum
(1972, átta sinnum það ár gegn
Marcos forseta, öll misheppnuð),
Spáni ( Carrero Blanco forsætis-
ráðherra 1973), Kýpur (tvö mis-
heppnuð gegn Makariosi), Chile
(1973 gegn Salvador Allende,
þótt ýmsir segi hann hafa fyrir-
farið sér), Jórdaníu (rúmlega 12
misheppnuð gegn Hussein kon-
ungi síðan 1953), Saudi-Arabíu
(1975, Feisal konungur), Norð-
ur-Jemen (forsetinn og bróðir
hans myrtir 1977, arftaki hans
nokkru síðar).
Dr. Shervert Frazier, einn af
höfundum skýrslu bandarísku
vísindaakademíunnar um hugs-
anlega tilræðismenn, segir að
fjöldi tilræða í Bandaríkjunum
sé ekki óvenjulegur, en afleiðing
menningarþátta sem séu ein-
stæðir.
Hann sagði, að í Bandarikjun-
um væru minni menningarlegar
hömlur á ofbeldi, þar væri hefð
fyrir því að „taka lögin í sínar
hendur“ og þar gæti þeirrar
tilhneigingar að gera forsetann
persónulega ábyrgan fyrir
vandamálum, því að bandarískir
stjórnmálamenn gerðu sér far
um að komast í persónulegt
samband við kjósendur.
„í Bandaríkjunum ferðast
frambjóðendur um og segja
elsku vinur við alla. Ef kjósend-
ur halda að hann sé persónu-
legur vinur, getur líka verið að
þeir haldi að hann sé persónu-
legur óvinur."
Frazier segir, að líklegustu
tilræðismennirnir séu „einhleyp-
ir, einangraðir og eitthvað trufl-
aðir“. Það á einnig mikinn þátt í
tilraunum til að myrða forseta í
Bandaríkjunum, að þar er auð-
velt að kaupa byssur.
Meðal landa, þar sem engin
banatilræði hafa átt sér stað á
síöustu tíu árum, eru Bretland,
Kína, Sovétríkin, Portúgal,
Malaysía, Japan, Kenya, Tanz-
anía, Noregur, Danmörk, Sví-
þjóð, Suður-Afríka, Tyrkland,
Singapore, Holland, Grikkland,
Sviss og Vestur-Þýzkaland.
í öllum þeim Evrópulöndum,
sem talin voru, eru strangara
eftirlit með byssum og skotfær-
um en í Bandaríkjunum. í Suð-
ur-Afríku geta hvítir menn auð-
veldlega orðið sér úti um byssur,
en verða að skrá þær hjá lög-
reglu. í Malaysíu varðar lífláti
að hafa skotvopn eða skotfæri
undir höndum, þótt þar sé mikið
af hryðjuverkamönnum.
Byssulög í Kenya og Tanzaníu
eru sniðin eftir brezkri fyrir-
mynd og kveða á um skráningu.
Kínverjar mega ekki eiga
skammbyssur, en veiðirifflar eru
leyfðir á sumum svæðum. Ströng
byssulög eru í Singapore og
Japan og skammbyssur eru
bannaðar i Japan.
Hjónaminning:
Pálína Guðmundsdótt-
ir og Jón Þórðarson
Fædd fi.júlí 1920.
Dáin 8. desember 1979.
Fæddur 21. september 1917.
Dáinn 27. marz 1981.
Hinn 27. f.m. lézt að Sjúkrahúsi
Patreksfjarðar Jón Þórðarson,
Urðagötu 20, eftir langvarandi
vanheilsu.
Kona hans, Pálina Guðmunds-
dóttir, lézt 8. desember 1979. Þau
stofnuðu til búskapar 10. des.
1943. Bjuggu þau ávallt á Patreks-
firði og bæði voru fædd þar.
Foreldrar Jóns voru þau Þórður
I. Jónasson, fæddur að Arnórs-
stöðum, Barðaströnd, en ólst að
miklu leyti upp í Haga í sömu
sveit, og Guðlaug Jónsdóttir, frá
Skarði á Skarðsströnd.
Foreldrar Pálínu voru þau Guð-
mundur Guðmundsson, verka-
manns og sjómanns, Magnússonar
og Ingibjörg Magnúsdóttir, bónda
að Hnjóti, Arnasonar, Pálssonar.
Þau hjón eignuðust þrjú börn;
Sævar, kvæntur Birnu Jónsdóttur,
en hann fórst með bát sínum hinn
11. desember 1974. Leikni, málara-
meistara, kvæntur Auði Kristins-
dóttur. Hann var á yngri árum
mjög hneigður fyrir íþróttir, sér-
staklega sund og vann mörg afrek
á því sviði. Aldísi, símastúlka, gift
Haraldi Karlssyni, póstafgreiðslu-
manni.
Sjórinn varð aðalstarfsvett-
vangur Jóns eins og flestra Vest-
firðinga. Strax og hann hafði
aldur til byrjaði hann sem togara-
sjómaður. Síðar tók hann til við
sjómennsku á bát ásamt mági
sínum, Kristni Guðmundssyni, en
hann er látinn fyrir allmörgum
árum. Voru þeir mágar skip-
stjórnarmenn þar. Eftir lát Krist-
ins stofnaði Jón fiskverkunarstöð
og starfaði við hana, meðan heilsa
leyfði. Einnig starfaði hann sem
ferskfisksmatsmaður um árabil
ásamt störfum við eigið fyrirtæki.
Er heilsa tók að þverra seldi hann
fyrirtækið og hætti matsstörfum
og vann síðan sem verkamaður
síðustu árin.
Jón var ákaflega hreinskiptinn
og heiðarlegur, lét ekki hlut sinn,
ef hann vissi að hann hefði á réttu
að standa. Hann var sérstakur
vinur vina sinna.
Mjög tóku þau hjón nærri sér er
sonur þeirra, Sævar, fórst á bezta
aldri. Má með vissu segja að þá
hafi orðið þáttaskil í lífi þeirra.
Jón var mjög heppinn og fengsæll
á sínum skipstjórnarárum, og
þóttust allir í góðu skiprúmi hjá
þeim mágum. Enda var þar sama
skipshöfn árum saman.
Eg vil nú, að leiðarlokum, þakka
þessum kæru hjónum órofa tryggð
við mig og mína. Ég veit að
heimkoma og endurfundir hafa
verið blessunarrík.
öllum aðstandendum þeirra
votta ég dýpstu samúð, og bið þau
minnast þess, að minningu um
gott fólk getur enginn frá manni
tekið.
.Vor rfi stuttrar stundar
rr Htrfnd til Drottins fundar.
að hfvra llfg oa liding dóm.
En mannsins sonar mildl
»kal máttux xtanda i rildi.
Hán boAaat oea i enKÍlsróm."
<E.B.)
Trausti Arnason
Minningarorð:
Guðmundur Björns-
son útgerðarmaður
Hinn 29. marz lézt á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Norðfirði
Guðmundur Björnsson, útgerðar-
maður á Stöðvarfirði, 61 árs að
aldri. Guðmundur var fæddur 15..
marz 1920 í Felli i Breiðdal.
Foreldrar hans voru Árni Björn
Guðmundsson, bóndi þar, og kona
hans, Guðlaug H. Þorgrímsdóttir,
ljósmóðir.
Guðmundur var alinn upp hjá
frænda sínum, Birni Guðmunds-
syni, bónda í Bakkagerði í Stöðv-
arfirði, og Þóreyju Jóhannsdóttur
konu hans, en þeim hjónum varð
ekki barna auðið. Mér er tjáð af
kunnugum að Guðmundur hafi
alizt þar upp við mikla ástúð og
umhyggju sem einkabarn.
Að lokinni skólagöngu í heima-
sveit sinni, Stöðvarfirði, fór hann
til náms í Héraðsskólann að Laug-
arvatni og síðar í Samvinnuskól-
ann og lauk þaðan brottfararprófi.
Að námi loknu hóf Guðmundur
störf hjá Kaupfélagi Stöðfirðinga.
Árið 1960 stofnaði hann síldar-
söltunarstöðina Steðja h/f í félagi
við kaupfélagið og fleiri aðila á
Stöðvarfirði og gerðist þar fram-
kvæmdastjóri. Fyrirtæki þetta
rak mikla síldarsöltun í fjölda ára.
Þá var hann einn af hvata-
mönnum að stofnun síldarverk-
smiðjunnar á staðnum og gerðist
einnig framkvæmdastjóri þess
fyrirtækis. Útgerð rak Guðmund-
ur einnig um árabil.
Hann var í fjölda ára í stjórn
Félags síldarsaltenda á Norður-
og Austurlandi og átti sæti í
stjórn Síldarútvegsnefndar og í
Verðlagsráði sjávarútvegsins sem
fulltrúi félagsins.
Hann tók þátt í mörgum samn-
inganefndum í sambandi við síld-
arsölur, bæði hér heima og erlend-
is.
Guðmundur Björnsson var fé-
lagslyndur maður. Hann átti sæti
í hreppsnefnd í mörg ár, var
formaður skólanefndar og um
tíma formaður stjórnar Kaupfé-
lags Stöðfirðinga og Ungmennafé-
lags Stöðfirðinga svo nokkuð sé
nefnt.
Þegar helztu fyrirtæki Stöðfirð-
inga á sviði útgerðar og fisk-
vinnslu voru sameinuð á síðasta
áratug, gerðist Guðmundur skrif-
stofustjóri hins nýja fyrirtækis og
gegndi því starfi er hann lézt.
Guðmundur kvæntist Rósu
Helgadóttur frá Kirkjubóli í
Stöðvarfirði og bjuggu þau þar við
rausn allan sinn búskap. Þau
eignuðust sjö mannvænleg börn-
Það mun hafa verið á fyrrihluta
sjöunda áratugsins að kynni okkar
Guðmundar hófust. Hann var þá í
forystusveit síldarsaltenda á
Austurlandi og valinn af þeim til
ýmissa trúnaðarstarfa eins og
áður er sagt. Ég varð þess fljótt
var í samstarfi okkar hve athugull
og tillögugóður maður Guðmund-
ur var. Dugnaður hans og ósér-
hlífni vöktu sérstaka athygli
okkar samstarfsmanna hans.
Ég minnist Guðmundar Björns-
sonar sem góðs drengs og góðs
vinar og flyt aðstandendum hans
samúðarkveðjur.
Gunnar Flóvenz