Morgunblaðið - 12.07.1981, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. JÚLÍ 1981
Rætt við Pinto
Balsemao,
forsætisráðherra
Portúgals:
Pinto Balsemao kom mér nokk-
uð á óvart. Hann er formfastari en
ég hélt, einkum þar sem hann er
fyrrverandi blaðamaður. Hann er
að vísu viðræðugóður og sérstak-
lega ljúfur í viðmóti, en á skömm-
um tíma er hann orðinn svo mikill
pólitíkus, að hann skaut sér undan
að svara ýmsu sem til hans var
beint, ellegar svaraði því á þann
veg að það tók langan tíma að
vefja utan af orðum hans til að
átta sig á hvað hann hefði verið að
segja.
Ég spurði Balsemao hvort hann
gæti séð fyrir sér, hvernig ástand
hefði komið upp í Portúgal, ef Sa
Carneiro heitinn hefði lifað og
sagt af sér eftir forsetakosn-
ingarnar, þar sem frambjóðandi
AD beið lægri' hlut. Hvort hann
sjálfur hefði þá nánast af sjálfu
sér orðið arftaki hans og hvort sá
forsætisráðherra — hann eða ein-
hver annar — hefði orðið meira en
málsvari Sa Carneiros sem hafði
stjórnað öllu bak við tjöldin.
Balsemao baðst undan að svara
þessu og mér skildist á honum, að
í raun og veru væri jákvætt fyrir
Portúgal að til þessa uppgjörs,
sem óhjákvæmilega hefði orðið,
þurfti ekki að koma — þótt allir
syrgðu sviplegt fráfall forsætis-
ráðherra síns. Aftur á móti sögðu
mér ýmsir aðdáendur Balsemaos
— og hann á þá marga — að slíkt
hefði orðið gersamlega óþolandi
og sá forsætisráðherra hefði
áreiðaniega ekki átt sjö dagana
sæla.
Heima i Cascais, rétt fyrir utan
Lissabon, með eiginkonunni
Mercedes og börnunum f jórum,
Monicu, Henrique, Joonu og
Francisco.
þar á ég við forystulið fiokksins,
ég get auðvitað ekki talað fyrir
munn óbreyttra flokksmanna. Frá
upphafi hefur afstaða formanns
Miðdemókrata, do Amarals, verið
mjög skýr — hann ætlaði aldrei að
taka sæti í þessari ríkisstjórn. Það
lá fjarska ljóst fyrir.
— Innan ríkisstjórnarinnar
virðist vera nokkur ágreiningur.
Nýlega hefur t.d. verið skipt um í
nokkrum ráðherraembættum. Er
þessi ágreiningur af alvarlegum
toga?
— Smávægilegar endurskipu-
lagningar og breytingar eru eðli-
legar innan hverrar stjórnar.
Þessi stjórn er sterk og einhuga.
Breytingarnar voru gerðar í þeim
tilgangi einum að styrkja hana
enn og bæta störf hennar. En ég
vil leggja á það ríka áherzlu að
það er ekki ágreiningur innan
stjórnarinnar og hún vinnur af
samstöðu og gagnkvæmu trausti.
— Þegar þér tókuð við forsætis-
ráðherraembættinu voru erlendir
stjórnmálasérfræðingar á þeirri
skoðun, að þér yrðuð að vinna
traust. do Amaral til að stjórnin
gæti áorkað einhverju. Finnst
yður það hafa tekizt
Svarið var stutt og laggott. Gat
.uðvitað ekki öðruvísi verið:
— Samskipti mín við prófessor
Freitos do Amaral hafa alltaf
verið — og halda áfram að vera —
hin ákjósanlegustu og beztu.
— Öllum er kunnugt um
ágreininginn milli Sa Carneiros
„Meginverkeínið að framfylgja loforðum
sem nrðu tilaðAD var veitt brautargengiu
Það reyndist enginn hægðarleikur fyrir mig þegar ég var í
Portúgal í fyrra mánuði, að hafa hendur í hári Pinto Balsemaos,
forsætisráðherra, til smáviðtals. Um þær mundir sem ég var í
Lissabon var Balsemao aukin heldur að fara í heimsókn til
Vestur-Þýzkalands, hann þurfti að vera viðstaddur hátíðahöld á
Madeira og svo mætti lengi telja fyrir utan venjuleg skyldustörf.
Samt tókst okkur að ná saman og má það ekki sízt þakka velvilja
og aðstoð Fernando Tavares Rodrigues, eins nánasta aðstoðar-
manns Balsemao, sem hafði meðalgöngu um viðtalið og gat
einhvern veginn smeygt mér inn á skrifstofuna til forsætisráðherr-
ans milli ferðalaga, funda, ræðuhalda út um allar trissur o.s.frv.
Pinto Balsemao var almennt
ekki öfundsverður, þegar hann tók
við, Sa Carneiro hafði á tíu
mánuðum „slegið í gegn“, unnið
hug og hjörtu landa sinna, enda
náði stjórnin ótrúlegum árangri í
efnahagsmálum og skal þá ekki
gleymt að geta um hlut hins
íðilsnjalla fjármálaráðherra, Cav-
aco E Silva.
Það er kyrrt i portúgölskum
stjórnmálum, miðað við það sem
var. Samt hefur einhvern veginn
æxlazt svo, að síðan sumarið 1975,
árið eftir byltinguna, þegar áhrif
kommúnista voru sem mest í
landinu, að sumrin í Portúgal hafa
verið heit í pólitískum skilningi.
Balsemao sagðist aðspurður ekki
sjá fram á heitt sumar nú, hann
taldi að AD hefði fest sig nægilega
mikið í sessi. En því er ekki að
neita að innan flokks forsætisráð-
herrans er ekki óblandin ánægja
með hann, ýmsum finnst hann
sýna of mikla lipurð, kurteisi og
sveigjanleika, hvort sem er gagn-
vart forsetanum ellegar einhverju
sem þurfi að taka föstum tökum.
Og að hann reyni að sneiða hjá því
að taka óþægilegar ákvarðanir.
Hann hristi náttúrlega höfuðið
þegar ég spurði hann að þessu og
sagði að sveigjanleiki og undan-
látssemi væri tvennt ólíkt og hann
væri ekki maður undanlátssamur.
Sumir höfðu þá kenningu að
stjórnarandstaða Sósíalistaflokks
Mario Soares og kommúnista-
flokks Alvaro Cunhals væri svo
veik, að afleiðingin yrði sú að PSD
þjappaði sér ekki nægilega saman
að baki foringja sínum. Mörg
ágreiningsefnanna væru heimatil-
búinn vandi og myndu ekki hafa
komið upp ef stjórnarandstaðan
veitti ríkisstjórninni meira að-
hald. En innan PSD eru ýmsir
áhrifamenn andsnúnir Balsemao.
Þar má nefna fyrrverandi fjár-
málaráðherra, E Silva, og Helenu
Rosita, aðsópsmikla unga konu
sem komizt hefur til mikilla
áhrifa í flokknum síðan hann var
stofnaður. Fylgismenn Balsemao
lögðu sig í framkróka að sannfæra
mig um að það væri liðin tíð og
biði heim hættu, að einn sterkur
pólitíkus stýrði landinu, samvinna
væri mál dagsins.
En tökum til við spjall okkar
Balsemaos.
Ég innti hann eftir því, hvernig
hann skýrði það, að Miðdemókrat-
ar hefðu sýnt nokkurn gremjuvott
þegar hann var útnefndur forsæt-
isráðherra og hvort hann héldi að
Freitos do Amaral, formaður
CDS, hefði vænzt þess að gegna
starfinu áfram.
— Það kom naumast annað til
álita en ég tæki við forystu
ríkisstjórnarinnar vegna þess
starfs sem ég gegndi hjá Sa
Carneiro, segir hann. — CDS
hefur aldrei ætlað sér að fá
embætti forsætisráðherra — eða
Pinto Balsemao