Morgunblaðið - 02.12.1981, Qupperneq 15

Morgunblaðið - 02.12.1981, Qupperneq 15
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1981 4 7 Snorri Magnússon, sá sem sér um blóöhundana fyrir Hjálparsveit skáta í Hafnarfiröi, Ole A. Moen frá Félagi norskra skriöuhundaleitareigenda og Tor Lökken, einnig frá Noregi, Einar Strand, en hann á hundana tvo sem eru á myndinni, og Sumarliði Guðbjartsson, formaöur Björgunarhundasveitar íslands. „Viss um að St. Bernard-hundurinn hafí aldrei verið með viskí á pela“ Tveir menn frá Noregi, Tor Lökken og Ole A. Moen, voru staddir hér á landi í viku tíma, nýfarnir út, í boði Björgunarhundasveitar íslands og héldu þeir á vegum sveitarinnar námskeið og kennslu í þjálfun svokall- aðra skriðuleitarhunda. Norðmennirnir eru þjálfarar hjá Félagi norskra skriðuleitarhundaeigenda, en skriðuleitarhundur kallast hundur sá sem þjálfaður hefur verið í að leita uppi menn sem hafa orðið undir snjóflóði sérstaklega, en einnig í almennri leit. Tor og Ole eru sagðir mjög færir í þjálfun hunda til þessara nota. Björgunarhundasveit íslands var stofnuð í desember í fyrra og var stofnun hennar aö undirlagi Lands- sambands hjálparsveita skáta og er sveitin i því sambandi. Þeir voru meö fundi og æfingar hjá hunda- ræktarfélögum og hundaeigendum á meðan þeir dvöldu hér og kom þá meðal annars fram hjá þeim aö þaö þurfi ekki aö vera nein sérstök hundategund sem notuö er í leitum í snjó hefdur getur þaö veriö hvaöa hundur sem er, fái hann einungis næga þjálfun og æfingu og umönn- un. „Þeir þurfa aðeins aö hafa fjórar lappir og nef, þá duga þeir," sögöu Norömennirnir og hlógu. Blaöamaö- ur Mbl. hitti þá Tor og Ole aö máli á heimili Snorra Magnússonar hjá Hjálparsveit skáta í Hafnarfirði en hann hefur í umsjá sinni og þjálfun tvo blóöhunda sem hafa reynst vel í að rekja slóöir týndra manna jafnvel þó þær séu orönar viku gamlar. Norömennirnir fylgdust einmitt mik- ið meö blóðhundunum og voru yfir sig hrifnir af því sem þeir sáu þar. Þeir voru aö því spuröir fyrst hvern- ig þjálfunarnámskeiö fyrir skriöuleit- arhunda úti i Noregi væru byggö upp. Ole varö fyrir svörum. „Þeir hundar, sem eru gersam- lega óþjálfaöir og nýir ef svo má segja, eru látnir byrja í C-flokki, en flokkarnir eru þrír, A, B og C,“ sagöi Ole, „Námskeiöiö í C-flokki tekur viku tíma en halda veröur hundun- um í þjálfun og æfingu áriö sem er i næsta námskeiði og þá í B-flokki. Viku námskeiðið fer þannig fram aö fundiö er og búiö til visst afmarkaö snjósvæöi. Einhvers staöar þar er grafinn maöur niöur í snjóinn, ekki djúpt. Siðan er hundurinn fenginn til aö finna staöinn þar sem maöurinn liggur og honum kennt aö merkja staöinn með því að krafsa meö löppunum eða gelta eöa annað. Þegar hundurinn hefur lært aö merkja þannig staöinn þá fær hann skírteini upp á að hafa lokiö C-flokki og staöist. Þaö er mikið um fall á þessu námskeiöi og maöurinn sem er aö þjálfa hundinn er ekki síöur mikilvægur fyrir hvernig hundinum tekst til og þaö er ekki síöur aö maöurinn fellur á prófinu. Síöan líöur venjulegast ár þangaö til tekiö er til viö B-flokksnámskeið- iö. Á þessu ári veröur aö halda hundinum í stööugum æfingum svo hann gleymi því ekki sem hann hef- ur lært. I B-flokki námskeiösins eru kröfurnar miklu meiri þó þaö fari mjög sviþaö fram og fyrra nám- skeiðið. Nú er afmarkaöa snjósvæð- iö mun stærra og maðurinn er graf- inn á meira dýpi. Það reynir stund- um á manninn sem grafinn er í snjónum jafnvel þó hundurinn í sjálfu sér sé fljótur að finna hann, sem gerist ekki oft. Það tekur nefni- lega 10 mínútur á hvern metra fyrir líkamslyktina aö ná upþ á yfirborðiö og ef maður er grafinn á þriggja metra dýpi tekur þaö hálftíma áður en hundurinn er farinn aö finna snefil af lykt. Eftir B-flokksnám- skeiðið líöur enn ár þar sem hund- urinn er í stööugri æfingu og þjálfun og svo kemur A-flokksnámskeiðiö, sem er langerfiöast og reynir mest á hundinn og þá ekki síður á þjálfara hans. I A-flokksnámskeiðinu notar þjálfarinn töluvert stórt snjósvæöi eins og 100 sinnum 100 metra og maðurinn er grafinn á þriggja til fjögurra metra dýpi. Þegar hundur- inn hefur sannað og sýnt aö hann lætur aö stjórn á þessu svæöi og fer nákvæmlega eftir skipunum þjálfar- ans, hleypur út og suður, til hliöa og áfram til'allra átta og nákvæmlega eins og þjálfarinn segir honum er hann orðinn góður leitarhundur. Námskeiöinu, sem hefur í sjálfu sér tekiö þrjú ár, lýkur svo með dags- ferö mannsins og hundsins þar sem þeir fara tveir einir út á einhverja snjóbreiðuna og til aö reyna enn á úthald hundsins er hann látinn draga sleða meö fargi á. Þeir grafa sig niöur í snjóinn yfir nóttina eða byggja sér snjóhús og dvelja þar. Daginn eftir er strax haldiö á leitar- svæöiö sem hundurinn haföi veriö þjálfaður á og hann látinn finna þar mann sem grafinn er í snjónum. Hundurinn stenst prófiö ef hann er jafngóöur eftir sieöaferöina og nótt- ina i snjónum og hefur svo úthald án hvíldar til aö finna mann grafinn í snjónum á stuttum tíma. 85 prósent hundanna falla á þessu prófi enda eru ekki nema rétt 50 hundar í öllum Noregi sem hafa staöist prófiö i A-flokki og eru þar meö fullgildir skriðuleitarhundar. Kostnaöur við að koma sór upp slíkum hundi er um 50.000 norskar krónur.“ Og er þá þjálfuninni lokið? „Nei, hundurinn þarf á tveggja ára fresti að fara í endurþjálfun auk þess sem þarf alltaf aö halda honum í forminu.“ Hvaða tegundir hunda eru hent- ugastar í þjálfun fyrir leitir? „í Noregi eru mest notaðir Schaeffer-hundar. Það gerir hára- lagið og þolið í þeim. Þaö eru líka notaöir Dobermann- og Rattwoler- hundar að ógleymdum Reddriver- hundum. Það er oftast aö hundar með þesss þjálfun sem ég var að lýsa eru í einkaeign og eigendurnir eru í hjálparsveitum um allan Nor- eg“. Þú nefndir ekki St. Bemards- hundinn, með viskípelann. „Nei, sögurnar um St. Bernards- hundinn eru bara þjóösögur. Þeir hundar hafa örugglega veriö ööru- vísi þegar sögurnar af >þeim fóru sem víðast og ég er viss um aö þeir hafi aldrei verið með viski á pela." Nú hafið þið veriö hér á landi í viku og verið meö fundi og æfingar og hafið fylgst meö islensku hund- unum. Hvaöa álit hafið þiö á þeim og aöstæðum hér á landi? „Þeir hundar sem við höfum séö eru margir hverjir ágætir og gætu orðið góöir skriðuleitarhundar meö réttri þjálfun. Þó held ég að þeir sem eiga þessa hunda veröi aö venja sig á aö vera meira og lengur úti og uppi á fjöllum. Þaö er ekki hægt aö þjálfa hund til leita inni í bíl. Þegar þjálfa á svona skriðuhunda verður samvinna allra aöila aö vera góð. Þetta, aö þjálfa hunda í leitir, er engin einstaklingsvinna. Jú, mér list vel á íslenska hundinn, hann er léttur og fljótur og hefur mikinn kraft. Við höfum góöa reynslu af svipuðum hundum í Noregi. Ég held að þaö séu þó nokkrir hundar hérna sem hægt væri aö nota ef skriöuföll yrðu þó ekki nema væri vegna þess að allt er betra en ekkert og þaö getur verið hvaöa hundur sem er, sem hægt er að þjálfa upþ. Aöstaða til að þjálfa hunda í þessu skyni er mjög góð hér á landi.“ Norðmennirnir voru viöstaddir æfingu hjá Hjálparsveit skáta í Hafnarfirði og uröu vitni aö afrekum blóöhundanna tveggja sem eru i umsjá Snorra Magnússonar þar hjá sveitinni. Þeir þekkja ekki slíka gerð sporhunda og uröu yfir sig hrifnir en munurinn á sporhundi og skriöuleit- arhundi er sá að hinn fyrrnefndi rek- ur slóðir eftir fólk sem geta veriö nokkurra daga gamlar en lág- markskröfur, sem geröar eru til skriöuleitarhunda meö próf í A-flokki, eru að þefa upþi fimm tíma gamla slóð utanbæjar svona 500 metra að lengd. Norömennirnir voru á þeirri skoöun þegar þeir komu hingaö að ekki væri hægt að rekja slóö til dæmis á malbiki, en þeir uröu þó vitni aö því hér á landi. „Ég held,“ sagði Tor, „aö við höf- um lært meira af strákunum hér í Hjálparsveitinni í Hafnarfirði en Björgunarhundasveitin hefur lært af okkur.“ En hvers vegna hundar en ekki önnur dýr? „Þaö gerir fyrst og fremst þef- skynið sem er mjög gott hjá hvaöa hundi sem er. Auk þess hefur hund- urinn þann eiginleika aö geta sett á minniö lykt sem hann finnur þannig aö hann þekkir hana þegar hann finnur hana aftur. Einnig getur hundurinn lært. Fram aö þessu hef- ur ekki komið neitt betra en nefið á hundinum til leitar enda hefur hund- urinn í gegnum aldirnar þurft að nota nefið á sér til aö komast af.“ Er mikið um snjóflóö og skriöur í Noregi? „Það eru svona aö meðaltali 30 til 35 snjóflóö á ári þar sem fólk er í hættu. Og þaö eru í kringum átta manns sem látast á ári hverju í snjóflóöum. Þaö eru líka til dæmi þess aö menn hafi legiö í allt að 17 klukkustundir undir snjó og bjarg- ast,“ sagöi Ole og bætti við sögum af snjóflóöum og björgunum. Hann sagöi t.d. frá skátum nokkrum sem voru með vetraræfingu upp til fjalla þar sem þeir bjuggu sér til snjóhús og þaö kom snjóflóö og fjórir létu lífið. Þá björguöu hundarnir mörg- um skátanna. Ole sagöi einnig frá þvi að í mörgum fjallahótelum í Nor- egi eru þrír menn á vegum björg- unarsveita þar sem einn er læknir, einn er frá Rauða krossinum og einn þjálfari skriöuleitarhunda og eru þeir til taks þar í fjöllunum ef eitt- hvað skyldi koma uppá. Hann sagöi frá því þegar Tor var lögreglumaöur í smábæ í Norður-Noregi og Ole var þá með hund sem hét Alex og með þeim var læknir og saman mynduðu þeir svona eftirlitsflokk. Tilkynnt var um snjóflóö í nálægum fjöllum þar sem talið var að menn heföu veriö á skiöum. Þaö var flogið meö þá þrjá og hundinn í þyrlu yfir aö staðnum þar sem snjóflóðið hafði falliö og hundurinn var látinn leita. Hann fann mann á fimm mínútum sem þá haföi legið í fimm klukkutima i snjónum. Maðurinn lá hálfan metra undir snjónum. En hvaö eruö þiö fljótir á staöinn meö hundana? „Það fer allt eftir aðstæðum hverju sinni. í flestum tilfellum verð- ur maöurinn meö hundinn að treysta á sjálfan sig til aö koma sér á staðinn og oft getur þaö verið býsna erfitt þegar járnbrautir, flug- vélar, bilar og önnur farartæki kom- ast ekkert áfram vegna snjóa. Þá er allt undir manni sjálfum komið en maður veröur aö koma sér á staö- inn.“ — ai —

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.