Morgunblaðið - 17.11.1982, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1982
25
; olll miklum skemmdum norðanlands. Á þessari Ijósmynd, sem Ijósmyndari Mbl.,
i við hreinsun Sætúnsins í Reykjavík, en því varö að loka um tíma í fyrrinótt og
r á land.
morgun á flóðinu, brotnuðu tveir
ljósastaurar á norðurgarði hafnarinn-
ar, en þegar brotin voru mest þar risu
þau í allt að 15—20 metra hæð yfir
garðinn. Nú er þekjan á þeim garði
byrjuð að brotna, þannig að enn er
ekki séð hve mikið tjón verður á hafn-
armannvirkjum í veðrinu sem nú
gengur yfir. Hafrótið náði að rífa
grjótfyllingu úr suðurgarði hafnarinn-
ar að innanverðu, allt frá landi og að
stálþili, u.þ.b. 50 metra kafla og verður
nauðsynlegt að fyila þar að nú þegar,
ef garðurinn á ekki að hverfa í vetur.
Fjórir bátar eru í höfninni og laskað-
ist einn þeirra ofan þilja. Margir bátár
eru í uppsátri á fjörukambi, þurfti að
flytja alla þá minnstu burtu, því aldan
var farin að henda þeim til. Heima-
menn segja mer að þetta sé mesta
brim hér í höfninni, síðan 1959, en þá
fórst þar bátur ásamt þremur
mönnum.
—Ófeigur.
Blönduós:
Varð lítið vart
við óveðrið
Klönduósi, 16. nóvember.
BLÖNDUÓSBÚAR urðu lítið varir við
óveðrið sem gekk yfir landið sl. sól-
arhring. Hér á Blönduósi var veðrið verst
á milli 4.30 og 7 i morgun, en þá hvessti
töluvert. Ekki var veðurhæðin þó það
mikil að vandræði hlytust af.
Lítil snjókoma fylgdi hvassviðrinu
og var greiðfært um götur bæjarins í
morgunsárið. Allt athafnalíf var með
eðlilegum hætti í morgun og kennt var
í grunnskólanum. Að sögn Frímanns
Hilmarssonar lögregluvarðstjóra,
hafði lögreglan á Blönduósi töluverð-
an viðbúnað vegna slæmrar veður-
spár. I gærkveldi fór hún til dæmis um
bæinn og gætti að því að lausamunir,
sem hætta gæti stafað af, væru ekki á
víðavangi. Einnig voru Hjálparsveit
skáta og björgunarsveitin Blanda í
viðbragðsstöðu, ef á aðstoð þeirra
þyrfti að halda, en ekki kom til þess að
þær yrðu kallaðar út.
Mjög mikið brim var á flóðinu i dag
og braut það úr sunnanverðum
Blöndubökkum. Bakkinn brotnaði þá
upp að tveim eldri húsum, sem standa
yst á honum. Einnig brotnaði mikið úr
fjörukambinum sunnan við ána og er
jafnvel búist við að gamalt íbúðarhús
sem staðið hefur autt um tíma, verði
briminu að bráð á kvöldflóðinu. Tölu-
vert hefur einnig brotnað úr fjöru-
kambinum við bryggjuna og ána norð-
anverða. I dag hefur verið norðvestan
átt hér á Blönduósi. Fyrst gekk á með
skafrenningi, en með kvöldinu hefur
kyngt niður þónokkrum snjó. __
til aukinnar friðunar smáfisks, ganga
af Grænlandsmiðum auk stofnstækk-
unar vegna hins sterka árgangs frá
1973, sem er sterkasti árgangur, er
fram hefur komið í þorskstofninum í
nokkra áratugi.
Þorskstofninn fer nú minnkandi,
þar sem allir árgangar frá 1977 virðast
undir meöallagi og árgangurinn frá
1973 fer að hverfa úr veiðinni. Nokk-
urrar óvissu gætir um raunverulega
ins 1983—1985 miðaö við mismunandi
Ársafli Ársafli
350 300
1.420 1.420
1.370 1.430
1.320 1.440
i) (7 ára og eldri) þorsks 1983—1985
lonna). Ársafli Ársafli
350 300
560 560
510 550
ins að hlufa'til kynþroska áriÍ'1'983.
stærð 1976 árgangsins, en jafnvel þótt
sá árgangur sé stór fer þorskstofninn
minnkandi.
Á árinu 1981 dró úr vaxtarhraða
þorsks um 10% miðað við árih 1979 og
1980, og hefur vaxtarhraðinn ekki auk-
ist í ár. Hægari vöxtur hefur í för með
sér seinkun á kynþroska og minni
stofnþyngd. Heildarstærð þorsk-
stofnsins er nú áætluð 1.420.000 til
1.570.000-lestir og fer það eftir því hve
stór árgangurinn frá 1976 reynist.
Samkvæmt þessum niðurstöðum er
stofninn 10% til 20% minni en gert
var ráð fyrir í síðustu skýrslu um
ástand nytjastofna, einkum vegna
þess, að árgangarnir frá 1975 og 1976
eru sennilega lakari en gert var ráð
fyrir.
Nýliðun þorskárganga árin 1977 til
1981 er talin vera á bilinu 150 til 220
milljónir þriggja ára fiska, eða fremur
léleg að jafnaði og byggjast þær niður-
stöður á rannsóknum á þorskungviði
og seiðarannsóknum. Niðurstöður
þessar eru þó verulegri óvissu háðar
þar sem svo virðist sem umhverfis-
aðstæður við mælingar á þorskungviði
í marz 1982 hafi verið fremur afbrigði-
legar og niðurstöður því pkki sambæri-
legar við fyrri mælingar. Ekki hefur
því reynst unnt að nota mælingar frá
árinu 1982 við mat á nýliðun að þessu
sinni, heldur stuðst við eldri niður-
stöður.
Seiðarannsóknir sumarið 1982
benda til þess, að nýllðun árgangsins
frá 1982 muni verða óvenjulega léleg. í
heild er því útlit fyrir að nýliðun ár-
ganga 1977 til 1982 sé að jafnaði tals-
vert undir meðallagi. Verði framvind-
an í aðalatriðum í samræmi við útlit
hefði það augljósar afleiðingar í för
með sér með tilliti til þorskstofns og
þorskveiða þegar á allra næstu árum.
Herra Pétur Sigurgeirsson biskup á kirkjuþingi:
„Skálholt hefur það hlut-
verk í nútíð og framtíð
að vera vígi kirkjunnar“
SÉRA Jón Einarsson prófastur í
Borgarfjarðarprófastsdæmi gerði
fyrirspurn til biskups á kirkju-
þingi, sem nú stendur yfir í
Reykjavík, um framtíð Skál-
holtsstaðar. Herra Pétur Sigur-
geirsson biskup svaraði fyrir-
spurn Jóns, og fer hún hér á eftir:
„I ritverki sínu Skálholt seg-
ir Guðmundur Kamban: „Og
Guð gerði Skálholt að fyrsta
vígi kirkju sinnar á íslandi."
Skálholt gegndi hlutverki
þessu og var um aldaraðir
ásamt Hólum í Hjaltadal, höf-
uðvígi kristinnar kirkju og ís-
lenskrar menningar.
Þegar biskupsstóll í Skál-
holti var niður lagður 1801 var
niðurlæging Skálholts orðin
mikil og skarð fyrir skildi á
þessum fornhelga stað.
Ríkisstjórnin afhenti Þjóð-
kirkju íslands Skálholtsstað
samkv. heimild í lögum nr.
32/1963. Það markaði tímamót
í sögu staðarins. Þá sagði for-
sætisráðherra, Bjarni Bene-
diktsson:
„Það skiptir ekki máli, þó að
hin kaþólska kirkja hafi miklu
lengur en okkar evangelisk-
lúterska þjóðkirkja haft bisk-
upsstól í Skálholti. Hin síðar-
talda er afsprengi og eftir ís-
lenskum lögum arftaki hinnar
fyrri. Siðaskiptin urðu raunar
ekki með ljúfu samþykki lands-
manna, en hafa fyrir löngu
unnið sér hefð í hugum þeirra."
Við vígslu Skálholtskirkju
21. júlí 1963 sagði Sigurbjörn
Einarsson biskup: „Ég hef
lengi verð sannfærður um, að
Skálholt er sérstök vitjun frá
Guði, náðargjöf handa kirkju
nútímans á Islandi."
Annað höfuðatriði varðandi
framtíð Skálholts er lýðháskól-
inn. Hugsjón Skálholtsfélags-
ins og lýðháskólamanna komst
í framkvæmd. Lýðháskólinn
var stofnaður 1972 og hefur
starfað í 10 ár.
Framtíðaráætlun um Skál-
holt hlýtur að byggjast bæði á
kirkjunni og skólanum, og for-
ustu þeirra, sem þar eru kall-
aðir til starfa hverju sinni. Það
skipti miklu fyrir Skálholt og
framtíð staðarins, þegar sókn-
arprestur prestakallsins flutt-
ist í Skálholt.
Með frumvarpi um biskupa
og biskupsdæmi Þjóðkirkjunn-
ar, sem er 17. mál núverandi
kirkjuþings, er svo ráð fyrir
gert að Skálholtsbiskup sitji í
Skálholti. Þá tilhögun tel ég
sjálfsagða. Verður þá aftur
hægt að koma þeirri skij»an á,
er fylgdi gjöf Gissurar Isleifs-
sonar biskups, að í Skálholti
yrði biskupsstóll varanlegur.
Ætla má að fjölbreytt trúar-
og menningarstarfsemi verði í
Skálholti á vegum kirkju og
skóla eins og þegar er byrjað á.
Skálholtshátíðin er árlegur
viðburður, sem æskilegt er að
hafi sem víðtækust áhrif og
kalli menn til kirkjunnar. Mik-
ill straumur ferðafólks er til
Skálholts á hverju sumri.
Vinna skal að því, að þær
heimsóknir hafi ekki aðeins al-
mennt gildi fyrir ferðafólk,
sem er að skoða landið, heldur
veki hugi manna til helgihalds
og vitundar um boðun kristn-
innar, „að sá staður, er þú
stendur á, er heilög jörð“. (2.
Mósebók, 3,5).
Ég vænti þess, að þeir, sem
stunda nám í Skálholti, tengist
staðnum áfram eftir að þeir
hafa lokið námi. Þessi tengsl
hafa þegar komist á með nem-
endasambandi fyrrverandi
nemenda skólans. Lýðháskól-
inn er að því leyti til hugsjón,
takmark, sem menn keppa að,
ekki aðeins með vetrardvöl á
staðnum, heldur ævilangt
hafandi Skálholt í huga og sál.
Skálholtsskóli er norrænt
mennt-asetur, og vænti ég þess,
að nemendur frá öðrum Norð-
urlöndum sæki skólann til þess
að stunda þar norræn fræði og
íslenska tungu.
Bókasafni skólans þarf að
sjá fyrir húsnæði og fræði-
mönnum útlendum sem inn-
lendum aðstöðu til þess að geta
þar lagt stund á fræðigreinar
sínar og vísindastörf. Ég vil
leggja áherslu á áframhald-
andi sumarstarf í Skálholti,
mót, námskeið, ráðstefnur og
tónlistarflutning. í Skálholts-
kirkju er vísir að minjasafni,
sem þarf að vaxa og þar á að
varðveita helstu minjar um
sögu staðarins.
Þau vegsummerki, sem enn
eru til á staðnum, útlit hans og
umhverfisins frá fyrri tíð, þarf
að varðveita og auðkenna svo
sem unnt er.
Þar sem ekki hefur reynst
vera grundvöllur fyrir rekstri
sumarbúða í Skálholti, tel ég
eigi að síður nauðsynlegt að
nýta byggingarnar þar fyrir
Skálholtsskóla, ef á þarf að
halda. Þá kemur og mjög til
greina að gera sumarbúðirnar
að orlofshúsum.
Þó að mikið vatn hafi runnið
til sjávar síðan Guð gerði
Skálholt að fyrsta vígi kirkju
sinnar á íslandi, þá hefur
Skálholt í nútíð og framtíð það
sama hlutverk, að vera vígi
kirkjunnar, „sérstök vitjun frá
Guði“ til þess að ljós kristinnar
trúar megi lýsa sem skærast
yfir land og þjóð.“
Alyktun Landverndar:
Aðgerðum Hringormanefndar
til fækkunar selum verði hætt
— og nefndin
leyst frá störfum
AÐALFUNDUR Landverndar,
sem haldinn var fyrir skömmu,
samþykkti ályktun, þar sem þess
er krafizt, að aðgeróum Hring-
ormanefndar til að fækka selum
verði umsvifalaust hætt og nefndin
verði leyst frá störfum. f rökstuðn-
ingi fyrir þessari afstöðu segir í
ályktun Landvcrndar, að óvíst sé
að hringormavandinn minnki, þótt
selum verði fækkað. Þá segir að
Náttúruverndarráð og aðrar stofn-
anir, sem stunda rannsóknir á
náttúru landsins hafi verið snið-
gcngnar í sambandi við þessi mál
og að vinnuaðferðir Hringorma-
nefndar séu í hróplegu ósamræmi
við þróun náttúruverndar- og um-
hverfismála í heiminum. Ályktun
Landverndar fer hér á eftir í heild:
Aðalfundur Landverndar 1982
ályktar að aðgerðum Hring-
ormanefndar til fækkunar á sel-
um hér við land, skuli umsvifa-
laust hætt og Hringormanefnd
leyst frá störfum.
Þrenns konar meginrök liggja
að baki ályktuninni: hvernig
staðið var að skipan Hringorma-
nefndar, líffræðileg rök og nátt-
úruverndarsjónarmið.
Fundurinn telur óeðlilegt, að
sjávarútvegsráðherra skuli hafa
falið nefnd skipaðri hagsmuna-
aðilum í fiskiðnaði, að hafa yfir-
umsjón líffræðilegra rannsókna
á selum. Með þeirri skipan eru
Náttúruverndarráð og stofnanir
sem stunda rannsóknir á nátt-
úru landsins, gjörsamlega snið-
gengnar. Hér er um siðfraeðilegt
brot að ræða og einnig gróflega
gengið á verksvið rannsókna-
stofnana á borð við Hafrann-
sóknastofnun, Náttúrufræði-
stofnun og líffræðistofnun Há-
skólans.
Rannsóknir þær, sem fyrir
liggja um samband sela og
hringorma eru ófullnægjandi til
að réttlæta aðgerðirnar. Þótt
selum verði fækkað, er óvíst
hvort hringormavandinn
minnki. Samhengi hringorma-
sýkingar og útbreiðslu og fjölda
sela er flókið líffræðilegt fyrir-
bæri. Nokkuð öruggt má teljá að
sambandið sé ekki línulegt, að
hringormatíðni minnki ekki í
hlutfalli við fækkun sela. Auk
þess er ósannað að aukning hafi
orðið í tíðni hringorma í fiski
undanfarna áratugi.
Frá því lög um náttúruvernd
voru fyrst sett á íslandi hefur
alltaf verið gert ráð fyrir sam-
stafi náttúrufræðinga, náttúru-
verndarfólks og þeirra sem nýta
auðlindir landsins. Viflnuaðferð-
ir Hringormanefndar ganga
þvert á ríkjandi hefðir og eru
auk þess í hrópandi ósamræmi
við þróun náttúruverndar- og
umhverfismála í heiminum.