Morgunblaðið - 17.11.1982, Side 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1982 35
Ungbarnaeftirlit
eftir Halldór
Hansen yfirlækni
Sunnudaginn 7. nóvember birt-
ist við mig viðtal í „Tímanum".
Ýmsir virðast hafa átt erfitt með
að gera greinarmun á skoðunum
mínum og ályktunum blaða-
mannsins. Því vil ég skýra mál
mitt nokkrum orðum:
1) Ung- og smábarnaeftirlit er
þjónusta við almenning, sem nær
til sérhvers barns, sem fæðist.
Hún er greidd af skattpeningum
almennings og fólk á því kröfu á,
að sú þjónusta, sem heilbrigðisyf-
irvöld bjóða á þessu sviði, sé nokk-
urn veginn sambærileg án tillits
til búsetu. í Reykjavík og ná-
grenni hefur þetta tekizt að mestu
fram til þessa.
2) A seinni árum hefur, fram-
kvæmd ung- og smábarnaeftirlits
verið að dreifast um Reykjavík-
urborg en verið miðstýrt frá
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur.
Þessi dreifing hefur flutt ung-
og smábarnaeftirlit nær búsetu
barnanna og gert flestum foreldr-
um hægara um vik að koma með
þau til eftirlits.
Hverfisstöðvar varpa og betra
Ijósi á einstök svæði og auðvelda
yfirlit yfir einstök hverfi.
Hins vegar torveldast heildaryf-
irsýn yfir allt Reykjavíkursvæðið.
Fólk flytur mikið á milli hverfa og
það er erfiðara að fylgjast með,
hvort eitthvert ákveðið barn hefur
komið fram einhvers staðar, þegar
unnið er á mjög mörgum stöðum
samtímis. Hættan á því að einstök
börn týnist eða gleymist í kerfinu
eykst með öðrum orðum. Hættan
á því að ruglingur komist á, t.d.
skráningu ónæmisaðgerða, eykst
einnig að skapa skapi. Starfsað-
staða verður sjaldnast nákvæm-
lega hin sama á einstökum hverf-
isstöðvum og aðstöðumunurinn
hefur óhjákvæmileg áhrif á
starfshætti. Ef ekki er vel að gætt,
getur samræming á þjónustu látið
undan síga og þar með jafnrétti
yngstu borgaranna.
3) Skoðanamunur er á því,
hvaða aðilum heilbrigðisyfirvöld
ættu að fela ung- og smábarnaeft-
irlit í framtíðinni.
Eftir yfir tuttugu ára starfs-
reynslu og átök við vandamál ung-
og smábarnaeftirlits á Reykjavík-
ursvæðinu, er það persónuleg
sannfæring mín, að sérmenntaðir
barnalæknar og sérmenntaðir
hjúkrunarfræðingar ættu að vera
fyrsti valkostur heilbrigðisyfir-
valda. Þetta eru þeir starfskraft-
ar, sem bezt geta haldið velli í
þessu starfi, hvað sem á dynur. Sé
þeirra ekki völ, verða heilbrigðis-
yfirvöld að sjálfsögðu að leita til
annarra.
Þeir læknar, sem stunda heimil-
islækningar nú, mynda stóran en
allsundurleitan hóp hvað varðar
menntun og starfsreynslu á sviði
Halldór Hansen
barnalækninga. Ekki svo að skilja,
að í þeim hópi sé ekki að finna fólk
með mikinn áhuga fyrir börnum
og málefnum þeirra og staðgóða
þekkingu í barnalæknisfræði. En
aðrir vilja sem minnst af börnum
vita og í því sambandi má minna
á, að það er ekki langt síðan farið
var að kenna barnalæknisfræði
sem sérstaka grein við læknadeild
Háskóla íslands.
En þetta misræmi í afstöðu og
menntun mundi að mínu mati úti-
loka, að hægt væri að samræma
ung- og smábarnaeftirlit í Reykja-
víkurborg á sama hátt og áður, ef
það væri tekið úr höndum barna-
lækna, þar sem það hefur verið frá
byrjun, og fengið í hendur heimil-
is- og heilsugæslulæknum.
Starfsvið og áhugasvið breið-
menntaðri lækna er og það víð-
tækt, að það yrði óhjákvæmilega
mun erfiðara fyrir þá en barna-
lækna að einbeita sér að málefn-
um barna. Aðrir málaflokkar
mundu óhjákvæmilega og rétt-
mætlega gera kröfur til starfs-
þreks þeirra og tíma.
4) Hins vegar finnast mér það
sjálfsögð mannréttindi, að ein-
stakir foreldrar geti falið heimil-
islækni sínum eða heilsugæslu-
lækni sínum eftirlit barna sinna,
ef þeim svo sýnist og það er val
foreldranna sjálfra.
Mér finnst einungis, að það ætti
ekki að vera valkostur heilbrigðis-
yfirvalda.
Halldór Hansen,
yfirlæknir barnadeildar
Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur.
eftir Asgerði
Jónsdóttur
„Hún leit á hann með þeirri upp-
gjöf, sem veröur hjá manni komnum
um langa leiö og þá verður fyrir hon-
um sjálfur Fúlilækur."
Kldur í Kaupinhafn 113 bls.
Þessi tilvitnaða tilkenning er
ærið áleitin við unnendur klass-
ískrar tónlistar um þessar mund-
ir, þegar þeir opna útvarpið af
þörf fyrir góða tónlist en fyrir-
hitta þá miklu oftar en ekki ein-
hverskonar „jíbbý“-músik í bland
og emjan um ástina. Ekki ber svo
að skilja að klassísk tónlist sé
horfin úr dagskrá útvarpsins. Því
fer fjarri. En eftir breytinguna við
hvörf vetrar — og sumardagskrár
hefur hlutur hennar rýrnað mjög
og sess hennar í dagskránni
breytzt til óhagræðis og leiðinda
fyrir þá, sem vilja njóta hennar.
Stundin milli 17.00 og 18.00 var
þeim einna kærust stunda, sem
þeir gátu gengið að með tilhlökk-
un. Sennilegur staðgengill þessa
þáttar er aðeins 40 mínútna lang-
ur eða frá 15.00 til 15.40. Þá er
flest útivinnandi fólk enn á vinnu-
stað. Síðkvöldsþættir með klass-
ískri tónlist eru ekki sýnilegir á
dagskránni (a.m.k. ekki enn) nema
kammermúsikþáttur Leifs Þórar-
inssonar, en aðrir þættir af öðrum
toga eru komnir þar í staðinn. Þó
að klassísk tónlist prýði enn
dagskrána í talsverðum mæli, þá
er hún samt eins og hornreka þar
og er holað niður hér og þar í
dagskránni eins og niðursetningur
ætti í hlut. Þetta er óháttvísi
gagnvart henni og hlustendum
hennar og útvarpinu ekki til upp-
hefðar.Ég veit ekki hvað ráðið hef-
ur gerðum varðandi nefnda dag-
skrárbreytingu. En hafi það
verið áhrif manna á borð við aum-
ustu bréfritara í Velvakanda þá
stefnir útvarpið yfirlýstu og við-
urkenndu menningarhlutverki
sínu á vegleysu.
Ég vænti þess, að dagskrárgerð-
armenn skilji, að það kemur illa
við okkur, sem átt höfum ríkisút-
varpið að vin frá fyrstu tíð þess,
þegar farið er að hrekja þá mennt-
unar- og menningarstefnu, sem
helstu listamenn þjóðarinnar hafa
lagt þar í tímans rás.
Sem betur fer höfum við enn
opið og vökult ríkisútvarp til þess
að tala um það sem okkur þykir
miður og ég treysti því til þess að
leysa hlustendakíf svo, að allir
megi sæmilega við una.
Þar sem það var nú meint aðför
að klassískri tónlist, sem hratt af
stað þessu greinarkorni, langar
mig til þess að minnast á furðu-
legt framtak sumra útvarpsþula,
einkum kvenna: Að vera sífellt að
segja okkur hlustendum hvaða
tónlist sé létt og hver sé þung, við
hvaða tónlist sé gott að vakna og
búa sig undir störf. I þessari að-
greiningu virðist það vera algild
regla, að klassísk tónlist skuli vera
þung og dægurtónlist létt. Ég get
ekki stillt mig um að nefna dæmi.
Tónleikaþættinum þáverandi milli
kl. 17 og 18 var að ljúka með svíf-
andi léttu tónverki eftir Mozart.
Þá voru eftir þrjár mínútur til kl.
18 og þulurinn (kona) kvaðst
mundu koma með eitthvað léttara
þessar þrjár mínútur. Og síðan
heyrðust hásir hrjúfir tónar
ásamt dimmum þungum gítar-
slögum eins og komið væri í járn-
smiðju.
Ég virði vilja og viðleitni okkar
ágæta útvarpsfólks til þess að
hressa og gleðja okkur hlustendur
á morgnana, eins þó að við séum
ekkert mjög óhressir. Og þar kem-
ur að gagni fleiri háttar tónlist en
dægurlög. Fyrir allmörgum haust-
um kom ég oft í Háskóla íslands í
fylgd með fólki, sem var að ganga
undir próf. Prófessor Steingrímur
Þorsteinsson var jafnan próf-
stjóri. Hann var mikill tónlistar-
unnandi og fagurkeri og var sýnt
um að láta aðra njóta þess. A
hverjum morgni mætti okkur í
Ásgerður Jónsdóttir
anddyri háskólans dynjandi tón-
list létt og fögur, klassísk tónlist.
Við þessar móttökur glaðnaði yfir
mönnum og streitan og þreytan í
andlitunum hjaðnaði eða hvarf.
Má þetta ekki teljast góður undir-
búningur undir próf eða störf?
Að lokum þetta: Þó áð ég hafi
leyft mér að gagnrýna hér lítillega
einn dagskrárþátt útvarpsins þá
breytir það ekki því, að ég lít enn
og ætíð á ríkisútvarpið okkar sem
mesta hollvin og sameiningarþátt
þjóðarinnar, og verndara alhliða
menningar- og skoðanaskipta. Ég
virði það umfram aðrar stofnanir
og treysti því til heiðarleika og
vandvirkni öðrum stofnunum
fremur. (Ég gleymi því ekki að
stofnun er og verður í samræmi
við það hvernig einstaklingar
standa að henni hvort sem þeir
eru fleiri eða færri.)
Það er því meiri raun en orð fá
lýst hversu fast og ómaklega er
höggvið að tilveru þess um þessar
mundir og, að á höggið leggst sá er
helst hlífa skyldi. A ég þar bæði
við útvarpsráð en þó öllum öðrum
fremur menntamálaráðherra. Ég
hef ekki fleiri orð um það að sinni.
Fréttapistill frá Djúpi
Bæjum, 25. október.
ANNÁLL þess sumars, sem nú
er nýliðið, er enganveginn sá,
að hagstæður hafi búandfólki
hér við Djúp í allan máta ver-
ið. Fyrsti júnídagurinn byrj-
aði með hvassviðri og slyddu.
Settum inn allt fé, og vorum
að basla í því frammá nótt.
Annar júnídagur með háa-
norðan roki — úrhelli með
kvöldinu og 2 st. hiti. 3. júní-
dagur með norðan kalda og
slyddu, 1 st. hiti um kvöldið og
svona mætti halda áfram með
marga norðan garra- og
kuldadaga í júní. Júlí þurr og
oftast kaldur, og aðeins tvisv-
ar vætti hér nokkuð jörð í
þeim mánuði öllum, 22. og 28.
júní.
Grasspretta með hörmung-
um léleg framundir mánaða-
mót júlí ág., en tók þó nokkuð
við sér síðustu viku júlí en þó
frekar fyrstu viku ág. Hey-
skapur byrjaði um mánaða-
mótin júlí ág. og var lokið í lok
ágúst, enda ekki þornað af
strái eftir það vegna kulda og
bleytu, en þar að auki vikuúr-
tök í ágúst vegna óþurrka, og
má því segja, að heyskapur
stæði í aðeins 3 vikur. Hey-
skapur misjafn, víða léleg
spretta, og sumstaðar slæm,
en á nokkrum bæjum góð eða í
meðallagi.
Búið er að flytja hingað í
Snæfjallahr. í haust um
60—70 tonn af heyi, og nokkra
bíla í Nauteyrarhrepp. En
ekki grænn túskildingur fæst
ennþá í flutningastyrk fyrir
allt það mikla hey sem hingað
var flutt í fyrrahaust og vor,
og því síður nú í haust. Það er
því engin sólarglans á afkomu
þeirra sem í slíku þurfa að
standa ár eftir ár.
Þriðja júlí í sumar var hér í
Dalbæ, húsi Átthagafélags
Snæfjallahr., 85 ára afmælis-
og niðjamót Guðrúnar Ólafs-
dóttur fyrrum húsmóður í Un-
aðsdal. Var þar á annaðhundr-
að manns samankomið, börn
hennar, barnabörn og vensla-
fólk — hin veglegasta sam-
koma og skemmtileg. Fluttist
Guðrún með manni sínum
Helga Guðmundssyni í Un-
aðsdal um það bil árið 1925, ef
ég man rétt. Búnaðist þar með
ágætum vel með 16 börnum
sínum er þar öll að borin voru,
allt myndar- og dugnaðarfólk,
enda dugnaður þeirra hjóna
með ólíkindum. Maður hennar
Helgi lést fyrir mörgum árum,
en þá tók Kjartan sonur
þeirra þar við búi, og býr þar
enn af miklum dugnaði stór-
búi. Kona hans er Stefanía
Ingólfsdóttir, frá Vopnafirði
ættuð, bæði þau hjón miklir
dugnaðar búforkar. Nokkuð
var unnið að vegabótum hér í
Kaldalóni í sumar. Vegurinn
byggður nokkuð upp á Ár-
múlamelum, þar sem áður fór
undir snjóa fljótlega að
hausta tók. Breið vatnsrás
gerð með veginum Ármúla-
megin, og yfirborin þar með
góðum ofaníburði, en þá er
komið var innfyrir svokallaða
Skógargötu, og mesta snjóa-
lautin byrjar, og lokast fyrst,
voru aurarnir búnir og aðeins
hæðarstikur eftir skildar til
sýnis um þau verkefni sem við
blasa á væntanlega stóru
kosningaári, en smár þykir
mörgum skammturinn sem til
okkar rennur til umbótanna
þeirra arna.
Þá er ekki síst lofsvert í
gerð vega þessara, að frágang-
ur allur er til hreinnar fyrir-
myndar, og stórbetur frá um-
hverfi gengið en oft að áður
var, sáð í upprót landsins og
vegkantar heflaðir og fágaðir í
besta máta, svo augnayndi má
frekar telja en landspjöll og
ruslugang.
Ekki skal því gleymt, að nýr
jarðsími var lagður hér um
hreppinn í sumar. Plægður
niður með jarðýtu, sem bæði
að gekk fljótt og vel, og er það
mikið öryggi, þar fá ár hafa
svo komið, að ekki hafi meira
og minna niður dottið, þótt
steininn tæki þar úr í sept-
emberhretinu í fyrrahaust,
þar allt fór þá í hönk.
En nú á haustdögum hresst-
ist heldur hagur strympu í
veðurafkomu allri. Vel gengið
smalamennska öll, og aldrei
veður hamlað að flytja féð
með Djúpbátnum til Isafjarð-
ar, en með Djúpbátnum búið
að flytja 7.000 fjár. Slátrað
rúmum 500 fjár á dag hjá
Kaupfélagi ísfirðinga, en í allt
er búið að slátra þar um 10.500
fjár, og um 130 nautgripum.
Karl Guðmundsson er þar
sláturhússtjóri, og hefur
slátrun gengið mjög vel. Féð
heldur vænna en í fyrra eða
rétt 17 kg meðaltal en í fyrra
16,4 kg. Vænsta dilkinn átti
Páll í Bæjum, 29 kg.
I Bolungarvík var slátrað
2.920 fjár, sem er um 40%
fleira en í fyrra. Kjötþungi
þar aðeins lakari en í fyrra,
heildarmeðaltal 15,85 kg móti
15,91 í fyrra.
Segja má að allt framundir
17. október hafi verið hér
nokkur sumarauki, einmuna-
góð tíð, en skifti þá um veður-
far, eða síðan verið rysjutíð,
slydda, kalsarigning og snjó-
komur til skiftis.
Að svo mæltu bið ég lands-
mönnum öllum góðs og gæfu-
sams vetrar. Jens í Kaldalóni