Morgunblaðið - 12.03.1983, Side 1

1
48 SÍÐUR OG LESBOK
59. tbl. 70. árg.
LAUGARDAGUR 12. MARZ 1983
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Gdansk:
Hvatt
til mót-
mæla
Varsjá, II. mars. AP.
VERKAMENN í Lcnín-skipasmída
stöðinni í Gdansk hafa nú hvatt til
mótmæla fyrir utan stöðina á sunnu-
dag og mánudag og í dreifibréfi sem
hefur verió dreift á laun er þess
krafist að starfsemi Samstöðu,
óháðu verkaiýðsfélaganna, verði
leyfð á ný, segir í opinberum heim-
ildum í dag.
„Við krefjumst þess að starf-
semi Samstöðu verði lögleg á ný
og að endir verði bundinn á allar
refsiaðgerðir," segir í dreifibréfi
sem komið var til allra vestrænna
tengiliða aðfaranótt föstudags.
Opinberir starfsmenn í Gdansk
viðurkenndu að útbreiðsla dreifi-
bréfs þessa væri mikil þar í borg,
en það er stílað á pólska þingið frá
starfsmönnum skipasmíðastöðv-
arinnar.
Walesa var í dag viðstaddur
annan hluta réttarhalda yfir
Önnu Walentynowicz, fyrrverandi
leiðtoga Samstöðu, en hún er
ákærð fyrir að hvetja til verkfalla
í skipasmíðastöðvunum eftir að
herlög voru sett á í Póllandi, 13.
desember 1981.
Balkar látinn
Belgrad, 11. marz. AP.
TYRKNESKI sendiherrann, Galip
Balkar lézt í Belgrad í dag, tveimur
dögum eftir að hann varð fyrir skot-
árás tveggja Armena í miðborg
Belgrad. Balkar, sem var 47 ára gam-
all og ókvæntur, hafði verið meðvit-
undarlaus, frá því að skotið var á ha -«
rétt fyrir hádegi á miðvikudag.
Balkar var þá strax fluttur á
sjúkrahús, þar sem gerð var skurð-
aðgerð á heila hans til þess að ná
burt annarri kúlunni, sem hæfði
hann. Hin byssukúlan, sem lent
hafði rétt við hrygginn, var einnig
fjarlægð. En þrátt fyrir mikla við-
leitni lækna fór heilsu Balkars stöð-
ugt hrakandi. Blóðþrýstingur hans
féll stöðugt og varð æ óreglulegri,
unz hann lézt í dag.
Annar árásarmannanna var skot-
inn af júgóslavneskum leynilög-
reglumanni í árásinni og særðist
alvarlega. Hinn árásarmaðurinn var
handtekinn 8 klukkustundum síðar 1
bænum Novi Sad um 70 km fyrir
norðan Belgrad.
Humberto Calderon Berti, olíuráðherra Venezúela, spjallar við fréttamenn í hádegisverðarhléi í gær.
Símamynd AP.
Ekkert samkomulag
í nánd hjá OPEC
Lundúnum, 11. mars. AP.
DEILUR Saudi-Araba og írana virtust í kvöld standa í vegi fyrir
samkomulagi allra OPEC-ríkjanna og tilraunum þeirra til að komast
hjá verðstríði á olíumarkaðnum.
Hinir þrettán ráðherrar olíu-
útflutningsríkjanna, sem sýndu
greinileg þreytumerki eftir tíu
daga fundahöld og þjark, sögðu
lítið hafa færst i samkomulagsátt
varðandi olíuframleiðslumagn á
hvert ríki. Þeir hittust á fámenn-
um aðskildum fundum síðdegis.
„Ég er hræddur um að við séum
enn víðs fjarri hvor öðrum í skoð-
unum varðandi framleiðslumagn
á hvert ríki,“ sagði Mana Saeed
Oteiba, olíuráðherra Sameinuðu
arabísku furstadæmanna í kvöld,
en Humberto Calderon Berti,
olíuráðherra Venuzúela, sagði „al-
mennan skilning" ríkja gagnvart
því að olíuverð þyrfti að lækka
niður fyrir 34 dollara á tunnu.
Hann neitaði hins vegar að tjá sig
um það hversu mikil lækkunin
gæti orðið, en heimildir herma að
nýja verðið verði 29 dollarar á
tunnu.
Það hefur tekið olíuútflutnings-
ríkin meira en viku að komast að
samkomulagi um olíuverðið, en
talið er að enn meiri ágreiningur
ríki um framleiðslukvótann. íran-
ir og Saudi-Arabar hafa deilt
mánuðum saman um atriði varð-
andi framleiðsluna, og er orsökin
að hluta til sú hversu ólík viðhorf
til stjórnmála rikja í löndum
þeirra. íranir saka Saudi-Araba
um offramleiðslu sem þjóni hags-
munum iðnríkjanna.
Fjárhagsaðstoð Saudi-Ar-
aba við Iraka undanfarin tvö og
hálft ár í stríði írana og íraka
hefur enn aukið fjandskapinn
milli þessarra tveggja stærstu
olíuframleiðenda í OPEC. Saudi
Arabar ásaka hins vegar írani um
að undirbjóða verð á olíu sinni og
brjóta þannig gerða samninga
OPEC-ríkjanna.
Verð á gulli féll og gengi dollar-
ans var óstöðugt á gjaldeyris-
mörkuðum í dag vegna óvissu um
olíuverðið. Óvissa þessi hafði
einnig áhrif á aðra gjaldmiðla í
Evrópu.
Gjaldeyriskerfi Evrópu, sem er
byggt á samkomulagi ríkjanna
um að láta gengið ráðast af fram-
boði og eftirspurn er í hættu, þar
sem gengi franska frankans hefur
aldrei verið jafn lágt gagnvart
þýska markinu.
Verkföllum aflétt
í Svíþjóð:
Samning-
ar tókust
flestum
að óvörum
Stokkhólmi, 11. mars. Frá fréttaritara Mbl.
Cuðfinnu Kagnarsdóttur.
VERKFÖLLUNUM í Svíþjóð, sem
hófust á Töstudagsmorgun, hefur nú
verið aflétt eftir tæplegan hálfan sól-
arhring. Eins konar forsamningar
tókust í kvöld með sænska verka-
lýðssambandinu, LO, og atvinnurek-
endasambandinu, SAF, eftir að rík-
isstjórnin hafði hvatt deiluaðila til
að ræða málin nánar.
Samningarnir komu flestum
mjög á óvart þar sem búist hafði
verið við, að atvinnurekendasam-
bandið boðaði til verkbanns, sem
gengi í gildi í næstu viku. Verka-
lýðssamtökin fengu um 2% í
kauphækkun og loforð um launa-
uppbætur eins og þau höfðu kraf-
ist. Það var einmitt um þessar
uppbætur, sem aðaldeilan stóð. í
samningunum er þó sett hámark á
þessar uppbætur og verkalýðs-
samtökin og atvinnurekendur
komu sér saman um að vinna að
því að minnka þýðingu launa-
uppbótanna í framtiðinni.
Þar með er vinnufriður fenginn
fyrir tvær milljónir launþega en
ekkert miðar þó enn í samningsátt
hjá opinberum starfsmönnum.
Um hálf milljón ríkisstarfsmanna
er í yfirvinnubanni og á föstudag-
inn í næstu viku hafa opinberir
starfsmenn boðað til víðtækra
verkfalla meðal annars hjá starfs-
fólki á sjúkrahúsum og dagheimil-
um.
Heldur Nkomo
til Bretlands?
Noregur:
Samið um sölu salt-
fisks til Portúgal
Ósló, II. mars. Frá fréUaritara Mbl.
TEKIST hafa samningar um
sölu norsks saltfisks til Portú-
gals fyrir um 570 milljónir ísl.
kr. að því er greint var frá í
Ósló í dag.
Norðmenn leggja á það
ríka áherslu, að um saltfisk-
söluna hafi samist án þess að
Portúgalar fengju auknar
heimildir til veiða í norskri
lögsögu, og það þótt þeir hafi
nýlega samþykkt áframhald-
andi veiðar Portúgala við
Noreg eftir 15. nóvember
þegar núverandi samkomu-
lag rennur út. Kvóti þeirra
nú hljóðar upp á 1.500 tonn
en verður 2.500 tonn eftir 15.
nóvember.
Portúgalar hafa tilkynnt
Norðmönnum, að þeir ætli að
senda fimm togara á miðin
við Svalbarða og það hafa
Spánverjar einnig gert. Sam-
kvæmt tvíhliða samkomulagi
Sovétmanna og Norðmanna
er öðrum þjóðum heimilt að
veiða alls 5.000 tonn á þess-
um miðum.
Lundúnum, 11. mars. AP.
BRESKIR embættismenn hafa haft
samband við Joshua Nkomo, annan
helsta lciðtoga blökkumanna í
Zimbabwe, sem flúið hefur land sitt,
til að afla upplýsinga um það hvort
hann hyggst sækja um hæli í Bret-
landi, að því haft er eftir talsmanni
utanríkisráðuneytisins.
Talsmaðurinn bætti því við, að
ekki hefði komið nein umsókn um
neitt slíkt frá Nkomo, en óstað-
festar fregnir herma að hann hafi
í hyggju að fljúga til Lundúna ein-
hvern tíma yfir helgina frá Gab-
orone.
Utanríkisráðuneytið sagði að
samband hefði verið haft við
Nkomo gegnum embættismann
krúnunnar í Botswana, en ekki var
nánar kveðið á um hvað þeim
hefði farið í millum.
Nkomo flúði til Botswana fyrr í
þessari viku, þar sem hann hélt
því fram að forsætisráðherra
Zimbabwe, Robert Mugabe, vildi
sig feigan. Hann flúði eftir að her-
menn Mugabes gerðu húsleit á
heimili hans í Bulawayo og drápu
bílstjóra hans.
Joshua Nkomo
Mugabe sagði á blaðamanna-
fundi í Nýju Delhí í dag að það
væri reginfirra að hann vildi
Nkomo feigan. „Ég er ekki morð-
ingi. Hvað væri áunnið með því að
drepa hann?“ bætti Mugabe við,
en hann situr um þessar mundir
leiðtogafund óháðu ríkjanna.