Morgunblaðið - 12.03.1983, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MARZ 1983
Gagnkvæm tillitssemi allra vegfarenda
Hraðatakmarkanir
„Sálfræðileg hraðahindrun“ — „Psychobremse“ í Austurríki.
og umferðaröryggi
Gatnakerfi gamalla bæjarhluta
og þorpa hér á landi er víða að
stofni til frá þeim tímum er hestar
og kerrur voru helstu flutninga-
tækin. Með tilkomu vélknúinna
farartækja hefur svipmót þessara
gatna tekið algerum stakkaskipt-
um. Bflum og vélhjólum er nú ætl-
að að halda sig á akbrautunum, en
gangandi vegfarendur eiga að
halda sig á gangstéttum.
Því miður er ökuhraðinn, þar
sem svona háttar til, oft alltof
hár. Húsagötur og safngötur eru
víða það breiðar að ökuhraðinn
verður of mikill, því gangandi
vegfarendur eiga þar einnig leið
um. f íbúðarhverfum virðast
börn og aldraðir vera í sérstak-
lega mikilli hættu, enda sýna at-
huganir að mestur hluti alvar-
legra slysa á börnum í umferð-
inni verður í grennd við heimili
þeirra.
í skipulagi nýrra hverfa og við
endurskipulagningu hinna eldri,
er reynt að ýta undir aðskilnað
umferðar gangandi mannna og
hjólreiðamanna frá umferð
vélknúinna farartækja. Reynt er
að draga úr gegnumakstri í íbúð-
arhverfum og jafnframt að
koma í veg fyrir að gangandi
vegfarendur þurfi að fara yfir
akbrautir þar sem umferð er
mikil. Því miður hefur þessi að-
skilnaður reynst erfiður í raun.
Það þekkja líklega flestir vegfar-
endur af eigin reynslu.
Undanfarin ár hefur víða ver-
ið gripið tii sérstakra ráðstafana
til þess að draga úr hraða um-
ferðarinnar, einkum í íbúðar-
hverfum. Til þess hefur m.a. ver-
ið notast við upphækkanir á ak-
brautum, hliðarhindranir og
mjókkanir á akstursleiðum. Auk
þess hefur verið gripið til þess að
gera „þvottabretti" á akbrautir,
eða þá að mála þverrendur á yf-
irborð þeirra, með millibili sem
smátt og smátt þrengist og virk-
m UMFEROM

ar sem nokkurs konar sálfræði-
leg hraðahindrun.
Ástæður þess að grípa hefur
þurft til slíkra ráðstafana eru
m.a. þær, að það hefur sýnt sig
að ekki nægir að setja upp skilti
með áletrun um hámarkshraða.
Boðskapur þeirra er ekki virtur
af nærri öllum. í Noregi hefur
m.a. komið í ljós í rannsóknum,
að það var ekki fyrr en löggæsla
hafði verið hert til muna, að
árangur varð af hámarkshraða-
merkingum.
Það hefur hinsvegar komið í
ljós að upphækkanir eru yfirleitt
ódýrar aðgerðir til þess að draga
úr umferðarhraða og auka um-
ferðaröryggi. Rannsóknir í fimm
borgum í Bretlandi, þar sem
upphækkanir voru settar á
safngötur í gegnum íbúðar-
hverfi, sýndu, að slysum með
meiðslum fækkaði að meðaltali
um 60%. Svipaða sögu er að
segja frá Svíþjóð og Noregi.
Þar sem langir og beinir götu-
kaflar bjóða upp á hraðakstur er
stundum gripið til hliðar-
hindrana, eða hliðrana, til þess
að draga úr hraða. Samkvæmt
þýskri rannsókn er talið að slík-
ar aðgerðir hafi fækkað slysum
með meiðslum um allt að 40%.
Einkum fækkaði banaslysum.
Mjókkanir akbrauta henta vel
þar sem göngu- eða hjólreiða-
stígar liggja yfir þær. Göngu-
leiðin styttist og ökumaðurinn
verður frekar var við þann sem
ætlar yfir. Ein sér er mjókkun
hins vegar talin hafa lítil áhrif á
umferðarhraða og sama er að
segja um „þvottabrettin". Aftur
á móti geta þessar aðgerðir verið
mjög góðar með einhverjum öðr-
um ráðstöfunum.
f Reykjavík var fyrsta hraða-
hindrunin tekin í notkun árið
1975 á Norðurfelli við Fellaskóla.
Síðan hafa hraðahindranir verið
settar upp á 13 stöðum í borg-
inni. Reynslan hefur orðið sú að
íbúar einstakra gatna, og í heil-
um skólahverfum, hafa óskað
eftir svipuðum aðgerðum hjá
sér, einkum á ieiðum skólabarna
yfir safngötur.
Það sem hér er kallað sál-
fræðileg hraðahindrun felst í því
að á yfirborð akbrautar eru mál-
aðar þverrendur, u.þ.b. eins
metra breiðar en með sífellt
þrengra bili á milli, eftir því sem
nær dregur þeim stað sem
hraðalækkunin á að beinast að.
Samkvæmt þýskri athugun er
talið að slíkar aðgerðir geti
lækkað meðalhraða um allt að 10
km/klst., t.d. við gangbrautir í
íbúðarhverfum.
Loks er hér að geta mjög at-
hyglisverðrar nýjungar í um-
ferðarskipulagi og skipulagi
þéttbýlis. Það eru svonefndar
vistgötur. Hugmyndir um vist-
götur komu fyrst fram í Hol-
iandi fyrir rúmum 10 árum og
hafa þaðan borist til annarra
landa.
'

Dæmi um góða útfærslu á vistgötu, stuttir og beinir vegkaflar og fjölbreytt efnisval. Hindranir eru lágar og
yfirsýn góð.
Á vistgötum ganga íbúar
svæðisins fyrir umferð hvers-
konar ökutækja. Umferð gang-
andi fólks og vélknúinna öku-
tækja er þó blandað saman, t.d.
á húsagötum, en tálmunum kom-
ið fyrir sem gera hraðakstur úti-
lokaðan. Hámarkshraði er víðast
15—20 km/klst. Öryggi íbúanna
er látið ganga fyrir öðru við gerð
þessara gatna. Umhverfið er
gert aðlaðandi fyrir gangandi
fólk og bílastæði eru sérstaklega
valin og auðkennd. Leiksvæðum
er komið fyrir, þar sem vélknúin
farartæki komast ekki að, en að
öðru leyti er umferðin ekki að-
greind eftir tegundum. Krappar
beygjur eru m.a. notaðar til þess
að draga úr umferðarhraða. Tal-
ið er að ef slíkt skipulag á að
heppnast megi umferð á anna-
tíma ekki vera meiri en 200 bílar
á klst.
Helstu kostir vistgatna eru
taldir:
— Aukið öryggi íbúa þeirra.
— Aukið frjálsræði barna til
leikja og þroskandi umhverfi.
— Dregið er ur hlutverki göt-
unnar sem umferðaræðar.
— Svæðið nýtist til fjölbreyttra
almennra athafna.
Meðal helstu galla vistgatna
eru:
— Erfið framkvæmd, sem allir
verða að vera sammála um.
— Nokkuð dýrt í framkvæmd.
— Erfitt reynist að draga úr
hraða léttra bifhjóla.
— Bent hefur verið á slysa-
hættu af völdum bifreiða sem
bakkað er út úr bílastæðum.
Þá hefur það sjónarmið komið
fram að börn alist þarna upp í
vernduðu umhverfi, sem þýði
aukna hættu fyrir þau þegar út
fyrir svæðið er komið.
Þegar á allt er litið verður
engu að síður að telja að kostir
vistgatna bendi til að hér sé á
ferðinni merk skipulagsnýjung,
einkum þar sem landrými er lít-
ið. Við skulum a.m.k. gefa þessu
gaum í viðleitni okkar til að
auka umferðaröryggi hér á
landi.
Notaðir
í sérf lokki
Skoda 120 L. árg. 78
Sérlega vel með fariö eintak og lítur
vel út. Er á góðum nagladekkjum.

6 1 O
/H*H4Ðk 4BYRGÐ < > THRYSI.FR
Mitsubishi Sapporo GLS
árg.’82
Svo að segja nýr bíll með sjálfskipt-
ingu, vökvastýri, veltistýri, rafdrif-
inn, góð stereotæki o.fl.
Jæja strákar,
þetta er rétti bíllinn á næsta sveita-
ball. Rambler árg ’66 i sæmilegu
standi og á góðum dekkjum. Mjög
ódýr.
Skoda 120 GLS árg. ’81
Sérlega fallegur rauður bíll og auð-
vitað í toppstandi, útvarp fylgir.
Volvo 66 GL árg. 77
Frúarbíllinn frá Volvo,
sjalfskiptur
og þægilegur.
SK®DA
crrzcc'
Opíð f dag 1—5.
JOFUR HF.
Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Simi 42600