Morgunblaðið - 12.03.1983, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MARZ 1983
37
Andrés Bjarnason
- Minningarorð
Fæddur 3. október 1912
Dáinn 4. marz 1983
„Ég gref andlit mitt í hár þitt og
ég hugsa: Þú ert gull, þú ert reyk-
elsi og myrra. Ég hvísla einhverj-
um óskiljanlegum orðum í eyra
þér. Þú hristir höfuðið og þykist
ekki skilja. — Samt skilur þú. Mig
langar að kveðja þig. Að hafa hitt
þig, að hafa unnað þér er þess
virði."
(RHH).
í þessum línum þekkjum við
Andrés. Hann kom og hann fór.
Það er mikilleiki að þekkja sitt
hlutverk og uppfylla það þrátt
fyrir mótlæti likama og sálar.
Andrés var sannur og heill vinur
vina sinna og deildi með þeim
gleði og sorg á þann sérstæða
máta sem einkenndi einbúann.
Návist hans veitti okkur fjölmörg
tækifæri til að íhuga hversu mis-
vel veraldlegi hlutir eru mótaðir
af höndum verkamannsins. Virð-
ing hans fyrir vandvirkni og hag-
nýtum vinnubrögðum er til eftir-
breytni.
Á yfirborði var hann oft óvæg-
inn og dómharður, einkum ef kast-
að var höndum til verka eða um
slæleg afköst var að ræða. Undir
Minning:
Guðbjörg Þ. Gunnlaugs-
dóttir frá Gjábakka
Fædd 21. aprfl 1919
Dáin 1. mars 1983
í dag er elskuleg móðir okkar,
Guðbjörg Þ. Gunnlaugsdóttir frá
Gjábakka, til moldar borin. And-
látsfregn hennar kom sem reið-
arslag yfir okkur öll. Þó svo við
hefðum átt að vera betur undir
kallið búin en margur annar, vor-
um við samt ekki tilbúin að kveðja
hana. Hún tók þann sjúkdóm fyrir
fjórum árum sem nú varð lífinu
yfirsterkari. Fyrir rúmum tveim
árum gekkst hún undir hjartaað-
gerð, sem tókst það vel að okkur
fannst að við fengjum að hafa
hana miklu lengur. A það ekki síst
við um föður okkar, sem gætti
hennar eins og hann gat til síð-
ustu stundar. A milli þeirra hafði
alla tíð verið mjög kært, er því
missir hans mikill.
Einnig er mikil eftirsjá hjá
börnum okkar, sem syrgja nú
ömmu sína sem alltaf var tilbúin
að taka þau til sín og gæta þeirra
hvenær sem var. Skipti þá ekki
máli hvaða tími sólarhringsins
var eða hvernig á stóð. Þau kveðja
nú öll ömmu og þakka henni fyrir
allt.
Ekki getum við látið gleymast
hvað hún var mikið með hugann
við sjóinn. Ef veður var óhagstætt
og tengdasynirnir ókomnir að
landi, átti hún oft svefnlitlar næt-
ur. Átti þar stóran þátt sú sorg, er
hún og faðir okkar urðu fyrir, að
sjá á eftir einkasyni sínum í hafið.
Það sár greri aldrei. Guð gefi föð-
ur okkar styrk til að yfirstíga
þessa sorg.
Við kveðjum hana öll, og minn-
ingin um góða eiginkonu, móður,
tengdamóður og ömmu mun aldrei
gleymast.
Fyrir hönd okkar allra.
Dætur hinnar látnu.
yfirborðinu var hinsvegar sann-
girnin, kankvís og skilningsrík, og
ófáir nutu hjálpsemi hans og til-
sagnar.
Andrés ólst upp hjá foreldrum
sínum, Bjarna Jónssyni og Þór-
unni Friðriksdóttur ljósmóður, í
Þorkelsgerði í Selvogi ásamt stór-
um systkinahóp. Ungur gerðist
hann góður smiður á tré og hag-
nýtir smíðisgripir hans fóru víða.
Andrés var fróðleiksfús og fylgd-
ist vel með þróun tækninnar í
byrjun aldarinnar. Gaman þótti
honum að fylgjast með örum
breytingum í samgöngum og varð
vel liðtækur viðgerðarmaður á
bíla.
Það er dýrlegt að mega eiga
sjálfan sig og kynnast innra sviði.
Hvers virði er allt heimsins gull ef
hugur manns og sál njóta ekki
ávaxtanna?
Við minnumst Andrésar með
virðingu og þakklæti fyrir alla
viðkynningu.
„Ég kveð þig og um leið kveð ég
hluta af sjálfum mér. Að kveðja er
að deyja agnar ögn.“
(R.H.H.)
Fjölskyldan Köldukinn 2,
Hafnarfirði.
Föstuvaka
í Hafnar-
fjaröarkirkju
SUNNUDAGINN 13. marz verður
hin árlega föstuvaka haldin í Ilafn-
arfjarðarkirkju og hefst hún kl.
20.30. Nú sem áður er mjög til henn-
ar vandað.
Ræðumaður verður herra Sigur-
björn Einarsson biskup, Guðni
Franzson leikur á klarinettu og
sópraniniflautu, Sigrún Gests-
dóttir syngur einsöng og Páll Kr.
Pálsson leikur á orgel kirkjunnar
og stjórnar söng kirkjukórsins á
völdum kórverkum.
Fa3tan er sá tími kirkjuársins
er kirkjan fylgir frelsara sínum.
eftir á þjáningargöngu hans.
íhugun þess fórnandi kærleika
Krits sem sigrað fær öfl myrkurs
og dauða og að lyktum endurskap-
að heiminn færir okkur nær
sönnum lífstilgangi, glæðir trú og
von og hvetur til kærleiksríkrar
þjónustu.
Megi nú sem áður fjölmargir
eiga uppbyggilega og endurnær-
andi stund á föstuvöku í Hafnar-
fjarðarkirkju.
Sóknarprestur og sóknarnefnd.
Afmœlis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður.
Þess skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frum-
ort ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera
vélrituð og með góðu línubili.
Fræðsluþættir frá Geðhjálp
Hvar er hægt að leita hjálpar?
Þættinum hefur borist bréf
frá konu sem ég mun nefna
Jónu, þó það sé ekki hennar rétta
nafn. Jóna hefur áður skrifað
okkur, en telur sig ekki hafa
fengið fullnægjandi svör. í síð-
ara bréfi Jónu spyr hún hvort
Geðhjálp sé mannúðarfélag,
svarið er já, eins og segir í lögum
félagsins.
Geðhjálp er félag geðsjúkra,
aðstandenda þeirra og velunn-
ara. Megintilgangur félagsins er
að bæta hag geðsjúkra með
fræðslu um hagi þeirra og þarf-
ir, því við teljum að fordómar
gagnvart geðsjúkum stafi fyrst
og fremst af þekkingarskorti.
Við viljum einnig þrýsta á
stjórnvöld til aðgerða, þar sem
við álítum okkur hafa reynslu og
þekkingu, sem skipt gæti sköp-
um við ákvarðanir og lagasetn-
ingu. Við ölum með okkur vonir
um að verða jákvætt afl í heil-
brigðismálum.
Geðhjálp er vettvangur um-
ræðna fyrir geðsjúka og að-
standendur þeirra, þar sem fólk
með sameiginleg vandamál get-
ur rætt reynslu sína.
Geðhjálp vill stuðla að því, að
geðsjúkum veitist eðlileg skil-
yrði til að njóta hæfileika sinna,
menntunar og starfsorku. Svo þú
sérð á þessu, Jóna, að það er ým-
islegt sem félagið er að vinna að.
Geðhjálp rekur félagsmiðstöð á
Bárugötu 11, Rvík. Þar er opið á
laugardögum og sunnudögum
frá 14 til 18. Þar kemur fólk til
að tala saman, fara í leikhús, bíó
eða á skemmtistaði, á virkum
dögum hittast þeir sem eru í
sjálfshjálparhópum. Ekki má ég
gleyma konunum sem hittast
annað hvert fimmtudagskvöld
með handavinnu. Einu sinni í
mánuði erum við með fræðslu-
fundi á Geðdeild Landspítalans
3. hæð. Næsti fundur er 24. marz
kl. 20, þá mun Jónas Gústafsson,
sálfræðingur, tala um nýjar að-
ferðir í geðlækningum, spenn-
andi það. Nú er ég búin að svara
þér eins vel og ég get í þessum
þætti um félagið. Okkur þætti
gaman, Jóna mín, ef þú kæmir í
heimsókn til okkar vestur á
Bárugötu 11. Jóna mín, svör í
þessum þætti geta ekki verið
mjög löng né ítarleg, þeim er
ætlað að fræða og leiðbeina í
geðheilbrigðismálum, ef við get-
um.
Þú spyrð hver sé K.M.?
Það er Karl Marinósson fé-
lagsráðgjafi, og svaraði hann
fyrra bréfi þínu, en það skal við-
urkennt að það urðu smá mistök
þar, sem ekki eru Karli að
kenna. Ég mun því birta svar
hans aftur. Eins og við töluðum
um mun ég birta hluta úr bréfi
þínu. Þú talar um að þú hafir
unnið við starfsemi sem er í
tengslum við geðsjúkrahús og að
þú hafir sagt vinnuveitanda
sjúkrasögu þína. Eftir mánuð
ferð þú og talar um að þú hafir
ekki þrek til að vinna, þú segist
hafa verið hvött til að reyna
lengur og jafnframt er þér boðið
að ræða við sálfræðing, sem þú
svo gengur til í 5 ár einu sinni í
viku. Síðan er þér sagt upp
vinnu, þar sem samstarf gekk
ekki nógu vel. Þér er bent á að
tala við félagsráðgjafa. Hann út-
vegar þér vinnu, en þar finnst
þér starfsfólk koma illa fram við
þig, og að nú hefjist eitt mesta
niðurlægingartímabil þitt. Þú
spyrð: Hvert geta þeir leitað
hjálpar sem dvalist hafa sem
geðsjúklingar á geðsjúkrahúsum
og hefja síðar störf á geðsjúkra-
húsum og finnast þeir órétti
beittir af sérmenntuðu starfs-
fólki (þá væntanlega samstarfs-
fólki). Hér kveð ég þig. Andrea.
Svar Karls Marinóssonar félags-
ráðgjafa.
Allir geta leitað aðstoðar
göngudeildanna, annað hvort á
Landspítalanum eða Borgarspít-
alanum. Þar er vissulega sér-
menntað starfsfólk, en einmitt
það á að tryggja að sú hjálp sé
góð. Þessi spurning gefur tilefni
til stuttrar umfjöllunar um þá
erfiðleika sem skapast þegar
fyrrverandi sjúklingur ræður sig
í vinnu á þeim geðspítala sem
hann eða hún hefur verið sjúkl-
ingur á.
Þeirri reglu ber að fylgja, að
ráða sig ekki til starfa á sama
sjúkrahúsi og maður hefur legið
á eða verið til meðferðar fyrr en
nokkrum árum eftir útskrift. Til
álita kemur, hvort það sé yfir-
leitt ráðlegt að ráðast til starfa á
sama sjúkrahúsi þótt langt sé
liðið frá útskriftinni.
Margar ástæður eru fyrir því
að þetta er óheppilegt. Til dæmis
getur sjúklingur þurft að vinna
með því fólki sem áður önnuðust
viðkomandi í veikindum hans/-
hennar, þótt e.t.v. sé langt um
liðið. Samstarfsmenn vita þá um
persónuleg atriði í lífi mann-
eskjunnar, sem oft kemur sér
illa.
Vitneskjan ein um að sam-
starfsmaður sé fv. geðsjúklingur
getur litað afstöðu samstarfs-
manna, jafnvel þótt þeir séu allir
að vilja gerðir að horfa framhjá
vitneskju sinni.
Því miður getur það tímabil
sem sjúklingur dvelst á geð-
sjúkrahúsi verið tímabil sárinda,
beiskju og niðurlægingar sem
vont er að minnast. Þessar
minningar brjótast oft fram við
að hefja störf í því umhverfi, eða
við svipaðar aðstæður og minn-
ingarnar tengjast. Hætt er þó
við að ósjálfráð viðbrögð og
hugsanir sem hvorki er sjúkl-
ingnum né starfsmanninum til
góðs komi fram í daglegri vinnu.
Eitt af stærstu vandamálum
fólks sem eiga við geðræn vanda-
mál að stríða eru einmitt erfið-
leikar í samskiptum við aðra,
bæði á vinnustað og heima fyrir
og þarf þó ekki ofangreindar
vinnuástæður til að skapa erfið-
leika. Ógjörningur er að benda á
aðrar leiðir til að leysa sam-
skiptaörðugleika en að leita sér
hjálpar og þá helst hjá sér-
menntuðu fólki sem starfar við
meðferð geðsjúkra t.d. á göngu-
deildum spítalanna.
Sama kona spyr hver sé mun-
urinn á félögunum Geðverndar-
félagi íslands og Geðhjálp?
Geðverndarfélag íslands er
áhugamannafélag um geðvernd-
armál. Helstu markmið félags-
ins er að vinna að bættum að-
búnaði geðsjúkra m.a. með
fjárframlögum til menntunar
starfsfólks, fræðslustarfsemi við
útgáfustarfsemi og leiðbein-
ingarstarfsemi við almenning.
Geðverndarfélagið hefur byggt
verndaðan vinnustað, Bjargið, og
er nú að reisa hús sem áfanga-
stað fyrir sjúklinga á leið sinni
frá sjúkrahúsi út í atvinnulífið.
Ég bendi á svar Andreu Þórð-
ardóttur hér að framan hvað
varðar starfsemi og markmið
Geðhjálpar.
Lesandi skrifar og bendir á að
sjúklingar sem leita með geðræn
og/eða líkamleg vandamál til
heilsugæslustöðva fái oft lyfja-
meðferð sem einu lausnina á
vanda sínum, þótt samtalsmeð-
ferð væri heppilegri í mörgum
tilvikum.
Bendir lesandi á dæmi um að
sjúklingar ánetjist lyfjum þess-
um og lendi inn á stofnunum af
þeim orsökum. Spurt er hvers
vegna sé ekki gert ráð fyrir að á
heilsugæslustöðvum starfi sál-
fræðingur eða félagsráðgjafi.
í lögum um heilbrigðisþjón-
ustu nr. 57/1978 sem fjalla um
heilsugæslustöðvar og skipulag
þeirra, kemur fram að undir
heilsuvernd flokkast m.a. geð-
vernd, áfengis- og fíkniefnavarn-
ir, svo og félagsráðgjöf, þ.m.t.
fjölskyldu- og foreldraráðgjöf.
Áf þessu mætti ráða að löggjaf-
inn skilji þörf þá sem bréfritari
bendir á. Sá hængur er hins veg-
ar á þessu máli að þjónusta þessi
skal greidd af sveitarfélaginu en
ekki ríkinu, sem greiðir læknum
og hjúkrunarfræðingum laun.
Það fer því eftir efnahag og vilja
sveitarfélagsins hvort þeir ráða
til sín félagsráðgjafa til slíkra
starfa. Spurt er hvort hægt sé að
fá hjálp frá geðlæknum eða
sálfræðingum á stofu út í bæ.
Svarið er játandi — geðlæknar
taka sjúklinga á stofu, svo og
nokkrir sálfræðingar. Heimilis-
læknum er kunnugt um nöfn
þeirra og hvert skal leita.
Karl Marinósson.