Morgunblaðið - 16.03.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. MARZ 1983
Ferðir um óbyggðirnar
Nokkrar fyrirspurnir til ráðherra
eftir Birnu
Bjarnl eifsdóttur
Þær fréttir hafa borist að
dómsmálaráðherra vilji helst
banna alþjóðarallið, þar sem út-
lendingur sýnir fslendingum þá
óvirðingu að ráðskast með íslensk
landgæði leyfislaust. f því spili
voru þá þau loforð sett að viðhaft
yrði fullt eftirlit, svo að íslensk
náttúra yrði ekki fyrir skemmd-
um. Vonandi hefur dómsmálaráð-
herra og aðrir ráðherrar sem
ferðamálin falla undir þor til að
takast á við annað mál sem þó er
skylt og snertir einnig íslenska
náttúru. Það eru ferðir þeirra út-
lendinga sem ferðast um landið á
eigin vegum. Þar er ekkert eftirlit
og engar tryggingar settar.
Á sl. árum hafa birst í dagblöð-
um nokkrir tugir blaðagreina þar
sem varað hefur verið við þeirri
þróun að vaxandi fjöldi erlendra
ferðamanna ferðist á eigin vegum
um óbyggðir landsins. Þrátt fyrir
þessi varnaðarorð fjölda manna,
hefur ekkert verið gert af hálfu
þeirra sem hafa vald til að hafa
stjórn á þessum ferðum. Til að
koma í veg fyrir misskilning í upp-
hafi vil ég taka fram að ég er ekki
að amast við því að útlendingar
geti feröast um landið. Ég tel hins
vegar — og það virðast margir
fleiri gera — að reynslan hafi sýnt
að þeir sem ferðast á eigin vegum
þurfi ákveðið aðhald. Við þurfum í
fyrsta lagi skýrari reglur, í öðru
lagi betri leiðbeiningar og í þriðja
lagi meira eftirlit.
Veturinn 1981—’82 starfaði
nefnd á vegum Ferðamálaráðs til
að gera úttekt á ferðaútgerð er-
lendra manna á íslandi. Kannað
var hvort hér væri um óþarfa
hræðslu að ræða eða hvort ástæða
væri til aðgerða. Eftir mikla
gagnasöfnun skilaði nefndin 70
þlaðsíðna skýrslu í ársbyrjun
1982. Ekkert gerðist í málinu
sumarið 1982, en sl. haust sá sam-
gönguráðuneytið ástæðu til að
skipa nýja nefnd í málið. Hún hef-
ur upplýst að í viðkomandi ráðu-
neytum sé ekki talin ástæða til að-
gerða.
Þetta kemur eins og reiðarslag
yfir áhugafólk um ferðamál, sér-
staklega nú þegar tvær bílferjur
eru eftir nokkrar vikur að hefja
ferðir til fslands og búast má við
að næsta sumar verði enn fleiri
útlendingar á ferð um óbyggðir
landsins á fjallatrukkum og tor-
færuhjólum með matar- og bens-
ínbirgðir til allrar ferðarinnar í
farangrinum.
Ástæðan fyrir því að ég leyfi
mér að senda fyrirspurn til ráð-
herra á þessum vettvangi er sú að
þetta mál kemur ekki mér einni
við eða þeim, heldur þjóðinni allri,
almenningi í landinu. Fyrirspurn-
irnar eru sendar í fullri vinsemd
og alvöru, í von um svar á sama
vettvangi.
Rétt er að skilgreina hvað ég á
við með útlendingum sem ferðast
á eigin vegum. Það eru: 1) Ferjufar-
þegar sem koma með eigin farar-
tæki (fólksbíla, jeppa, fjalla-
trukka, torfæruhjól og hópferða-
bíla) og ferðast ekki í skipulögðum
ferðum íslenskra ferðaskrifstofa.
Sumarið 1981 komu 1.262 farar-
tæki til landsins með Smyrli, 747
fólksbílar, 131 jeppi, 137
VW-minibus 8 manna, 81 torfæru-
bíll, 11 rútur og 155 mótorhjól.
Ferjufarþegar voru 4.844. Erlend-
ir ferðamenn alls 78.117. 2) Flug-
farþegar sem taka hér á leigu jeppa
eða hópferðabíla og ferðast eftirlits-
laust. (Bílaleigujeppa þarf að
panta með löngum fyrirvara, þótt
þeir skipti hundruðum. Ein bíla-
leiga hefur t.d. 100 jeppa.)
Spurningar
1 a) Innfiutningur á bensfni.
Smyrilsfarþegar hafa komið með
aukabirgðir af bensíni í hinum
margvíslegustu ílátum (brúsum og
sívalningum) sem stundum hafa
gefið sig í sjógangi og veltingi.
SP.: Er það eingöngu undir viðkom-
andi skipafélagi komið hve mikið
magn af bensíni má hafa með inn í
landið? Ef svo er, ætlar Farskip að
leyfa sínum farþegum ótakmarkað-
an innflutning á bensíni? Ráða ís-
lensk tollayfirvöld engu í þessu
efni? Ég má ekki hafa bensín á
aukabrúsa úti í bílskúr hjá mér,
en útlendingur má hafa tugi lítra
Birna Bjarnleifsdóttir
á aukabrúsum á þaki jeppans síns,
láta hann standa á bflastæðinu
hjá mér svo mánuðum skiptir og
leggja honum á tjaldsvæði þar
sem tugir eða jafnvel hundruð
ferðamanna sofa í tjöldum. SP.:
Hvað réttlætir þetta? (Inn í Dan-
mörku má hafa 10 lítra á vara-
tanki af varanlegri gerð.)
1 b) Innflutningur á matvælum.
Skv. reglugerð 335/1981 mega út-
lendingar hafa með sér matvæli
til allrar ferðarinnar og nota þeir
sér það óspart. Sumir senda heilu
gámana á undan sér til landsins
og selja íslendingum afganginn
við lok ferðar. Við munum líka
eftir Frkkanum sem hafði með sér
100 flöskur af rauðvíni! Á sama
tíma er ein lítil skinkudós eða 1
spægipylsa gerð upptæk hjá Is-
lendingum sem eru að koma til
landsins. Varnarliðsmenn á Kefla-
víkurflugvelli sem fara hér í skoð-
unarferðir eru varla frjálsir að
hafa með sér nesti út af vellinum.
Þótt við viljum e.t.v. ekki vera
strangari við okkar ferðamenn en
gerist í öðrum löndum, þá má full-
yrða að Island hefur hér sérstöðu
eins og f mörgu öðru. Ætli nokkr-
um sem ferðast milli Evrópulanda
detti í hugað hafa með sér annað
eins magn af matvælum og
ákveðnir hópar koma með hingað.
„Þetta kemur eins og
reiðarslag yfir áhuga-
fólk um ferðamál, sér-
staklega nú þegar tvær
bflferjur eru eftir
nokkrar vikur að hefja
ferðir til íslands og bú-
ast má við að næsta
sumar verði enn fleiri
útlendingar á ferð um
óbyggðir landsins á
fjallatrukkum og tor-
færubflum meða matar-
og bensínbirgðir til allr-
ar ferðarinnar í farangr-
inum.“
Inn í hin Norðurlöndin má hafa
með sér 15 kg af mat. íslendingar
sem ferðast hafa milli landa í
Mið-Evrópu upplýsa að þar megi
hafa með sér mat til eins dags. SP.:
Hvaða munur er á neyslu útlendinga
og íslendinga á erlendum mat með
tilliti til smitsjúkdóma? Eru ein-
hverjir milliríkjasamningar sem ís-
land á aðild að sem koma í veg fyrir
að við getum takmarkað innftutning
útlendinga á erlendum mat?
1 c) Vegaeftirlit. Á vorin eru hér
þungatakmarkanir á mörgum
leiðum í byggð vegna aurbleytu og
háar fjársektir koma til, ef brotn-
ar eru. Vitað er að oft er brotist
eftir óbyggðavegum og þeir
skemmdir löngu áður en þeir eru
orðnir færir. Við skulum ekki
karpa um það, hvort íslendingar
eru sekari um það en útlendingar,
heldur spyrja: Er ekki hægt að hafa
sams konar þungatakmarkanir á
óbyggðavegum og vegum í byggð og
beita sektum, ef brotnar eru?
íslendingar fá upplýsingar í fjöl-
miðlum eða hjá Vegagerðinni um
þungatakmarkanir á ákveðnum leið-
um vegna aurbleytu á vorin og einn-
ig hvenær ákveðnir fjallvegir opnast.
Þessar upplýsingar ná ekki til út-
lendinga og sumir þeirra, sem koma
á fólksbílum og ætla sér að aka á
venjulegum vegum, leggja óvart á
ófæra vegi og skemma bæöi farar-
tæki sín og veginn. SP.: Er ekki
hægt að merkja leiðir betur og loka
þeim sem eru ófærar? Hvers vegna
var hætt að útvarpa orðsendingum
til erlendra ferðamanna á ensku?
1 d) Innflutningur á torfærubíl-
um. Aðrir útlendingar koma með
sérútbúna fjallatrukka og tor-
færuhjól og bendir útbúnaður
þeirra ótvírætt til þess að þeir
ætla sér að aka í óbyggðum og
lenda í svaðilförum. SP.: Er eitt-
hvað sem mælir á móti því að út-
lendingum sé gert óheimilt að koma
með slíka bíla til landsins á þeim
tíma árs sem vitað er að óbyggðaveg-
ir eru ófærir og landið ekki tilbúið
til að taka við umferð af þessu tagi
(t.d. fyrir 1. júlí)? í rauninni er
vitað mál að alls staðar er óheim-
ilt að aka utan vega, þótt engar
sektir séu við því. Ef við treystum
okkur með engu móti til að hefta
frelsi ferðamanna með því að setja
ferðum þeirra skorður eða beita
sektum fyrir náttúruspjöll, kemur
í hugann hvort fara eigi þá leið að
merkja ákveðna torfæruleið, þar
sem náttúran er ekki sett í hættu
og leyfa mönnum þar að fá útrás í
torfæruakstri.
1 e) Hópferðabílar. íslenskir hóp-
ferðabílar mega ekki fara yfir
ákveðna breidd og þyngd og mega
heldur ekki hafa aftaníkerrur.
SP.: Hvers vegna gilda þessi ákvæði
ekki fyrir hópferðabfla sem útlend-
ingar koma með og aka á hér á sömu
vegum og við íslendingar?
1 f) Aukið vald landvarða. Land-
verðir sem eru við landgæslu á
friðuðum svæðum í óbyggðum
hafa í vaxandi mæli lent í útistöð-
um við ferðamenn sem ekki virða
umgengnisreglur á svæðunum.
Stundum hefur verið reynt að
leita aðstoðar sýslumanna, en án
árangurs. SP.: Er ekki hægt að
auka vald landvarða, svo að þeir geti
t.d. beitt þá ferðamenn sektum sem
vinna spjöll á náttúrunni?
2 a) Lengdir jeppar. í hópferða-
lögunum segir að bílar sem taka 8
farþega eða fleiri þurfi hópferða-
leyfi og kosta þau háar fjárhæðir
árlega. SP.: Hvers vegna falla
lengdir jeppar sem taka 8 farþega
eða fleiri ekki undir þessi ákvæði?
2 b) Atvinnuleyfi útlendinga. ís-
lensk lög kveða svo á að útlend-
ingar sem hér stunda atvinnu
þurfi að sækja um atvinnuleyfi. Á
hverju ári koma hingað margir
erlendir ferðamannahópar sem
hafa með sér erlenda leiðsögu-
menn. Víða í S-Evrópu er erlend-
um (og þar með íslenskum) ferða-
„Vinur er sá sem
til vamms segir“
eftir Guðbrand Þór
Jónsson, Saurbæ
í Fljótum
Maðkur í mysunni segir Morg-
unblaðið um fylgisaukningu
Sjálfstæðisflokksins í Norður-
landskjördæmi vestra, meiri var
ekki hrifning Morgunblaðsins á
mér og öðrum endurheimtum
kjósendum Sjálfstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi vestra Það
var hins vegar samkvæmt sömu
heimild, enginn maðkur í mysunni
í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, nei þar var ekki einu
sinni vía til að skíra sömu niður-
stöðu beggja þessara prófkjöra.
Forustulið Sjálfstæðisflokksins
var hirt af hinum almenna kjós-
anda Sjálfstæðisflokksins svo um
munaði, og við hverju var öðru að
búast þar sem flokksforustan hef-
ur búið við vaxandi andúð hins al-
menna kjósanda allt frá stjórn-
armyndun Geirs Hallgrímssonar
árið 1974. Þetta er staðreynd sem
flokksforustunni og Mbl. ætti nú
að vera orðin ljós. Sömuleiðis ætti
flokksforustunni og Mbl. að vera
orðið það ljóst, að hinn almenni
kjósandi Sjálfstæðisflokksins hef-
ur meira en getað liðið þrístirnið
úr þingliði Sjálfstæðisflokksins
innan núverandi ríkisstjórnar. öll
prófkjör Sjálfstæðisflokksins und-
anfarið hafa gengið gegn forustu
flokksins og sanna betur en nokk-
uð annað þessar augljósu stað-
reyndir. Samt virðast forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins koma
af fjöllum, þá undrar útkoman úr
prófkjörunum og Elín Pálmadótt-
ir blaðakona af sjálfri Mbl.-press-
unni talar jafnvel um geðklofa í
misvægi dýrlegs sigurs Geirs
„Þaö sem við Kári Jóns-
son og allir aðrir ósáttir
stuðningsmenn Sjálfstæð-
isflokksins, háir sem lágir,
þurfum að gera, er að taka
höndum saman og ræða
ósættismál okkar persónu-
lega af hreinskilni og vilja
til að eyða þeim eins og
sjálfstæðum mönnum
sæmir.“
Hallgrímssonar á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins og slæmri út-
reið hans í prófkjörinu.
En hér er ekki um neinn geð-
klofning að ræða, heldur það
mikla djúp sem orðið er á milli
flokksforustunnar og hins al-
menna kjósanda Sjálfstæðis-
flokksins. Undiralda óánægjunnar
skolaði fyrir borð fimm þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins árið
1974 og vaxandi kvika óánægjunn-
ar hefur trúlega skolað fyrir borð
5—7 þingmannsefnum Sjálfstæð-
isflokksins í kosningunum 1978, og
aldrei hefur kvikan risið hærra
innan Sjálfstæðisflokksins en ein-
mitt nú og samt virðist forusta
Sjálfstæðisflokksins með Mbl. í
broddi fylkingar enn ætla að
ganga til alþingiskosninga án
sáttatilrauna innan flokksins og í
andstöðu við hinn almenna kjós-
anda Sjálfstæðisflokksins. Þó
vopnin hafi, í prófkjörum Sjálf-
stæðisflokksins, snúist svo gjör-
samlega í höndum hennar að
þrístirni Sjálfstæðisfiokksins inn-
an núverandi rikisstjórnar stend-
ur eftir í sviðsljósinu með pálm-
ann í höndunum, ber flokks-
forustan og Mbl. enn höfðinu við
steininn og heldur áfram óþörfum
og óskynsamlegum árásum á
þessa menn og ríkisstjórnina eins
og þörfu og skynsamlegu aðhaldi
að þeirra gjörðum. Og Mbl. kallar
það „Kröfu um þögn“ ef á þetta
þarflausa, heimskulega og hættu-
lega athæfi er bent, sýnist þá
sveitamanninum eins og fram-
boðsmálum formanns Sjálfstæðis-
flokksins, Geirs Hallgrímssonar,
er nú komið, að ekki væri það
óskynsamlegt af Sjálfstæðis-
flokknum og Mbl. að sleppa óþörfu
árásunum á Gunnar Thoroddsen,
og að gefnu tilefni Mbl., ekki
Gunnars vegna né ríkisstjórnar
hans heldur vegna Geirs Hall-
grímssonar og Sjálfstæðisflokks-
ins sem þarna verður að treysta á
drengskapar- og sjálfstæðismann-
inn Gunnar Thoroddsen, til að
fara ekki í utanflokka framboð
gegn Sjálfstæðisflokknum. Eng-
inn má skilja orð mín svo að ég
fagni ósigri formanns Sjálfstæðis-
flokksins, Geirs Hallgrímssonar, í
prófkjörinu, og ég fagna því að
hann skyldi hafna hugmyndum
um „trygga sætið" og ákveða af
sjálfstæðri reisn, „að berjast til
sigurs úr því sæti er hann hlaut,"
því með því óx hann í augum hins
almenna kjósanda Sjálfstæðis-
flokksins, mín og annarra, með því
byrjaði hann að snúa ofanaf and-
úðarsnældunni og þyrfti áfram-
hald á að verða. Innan veggja al-
þingis hefur þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins í stjórnarand-
stöðu undanfarið verið að berjast
við að tefja afgreiðslu bráða-
birgðalaga ríkisstjórnarinnar,
sem þessi sami þingflokkur vildi
láta kalla saman aukaþing á síð-
astliðnu sumri, til að fella en hef-
ur nú samþykkt með lágkúrulegri
hjásetu og lítilli reisn. Svona
vinnubrögð eru þingflokki sjálf-
stæðismanna ekki sæmandi.