Morgunblaðið - 13.04.1983, Blaðsíða 32

32 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL 1983
Frá háskólahverfinu á Mount Scopus.
„Hæpið að menn skilji hvflíkt átak
var að byggja upp skólakerfi fyrir
hundruð þúsunda á örfáum árum“
sem komið er aðeins 20 prósent af
háskóiafólki — en ég tek snarlega
fram að hlutfallið er að hækka.
Það er engu að síður vandamál og
ég er ekki sáttur við annað. en tek-
ið sé röggsamlega á því. í ísrael er
tíu ára skyldunám og tveggja ára
framhaldsnám endurgjaldslaust.
Sephardi gyðingar bera þar einnig
skarðari hlut frá borði, en það
liggur meðal annars í því, að efna-
hagsleg afkoma þeirra hefur verið
verri og milli Ashkenazi og Seph-
ardi er bersýnilegur rígur þótt um
það megi helzt ekki tala nema
mjög gætilega. Ashkenazi gyð-
ingar hafa alltaf talið sig eins
konar yfirstétt og enda þótt marg-
ir áhrifamenn hafi verið Sephardi
hafa það fremur verið undantekn-
ingar sem sanna regluna.
— Þó skal reynt að gæta hófs í
máli um þetta, segir dr. Inbar. —
Vandamálið var meira áður og ég
er hræddur um að erlendir blað-
amenn ýki í fréttaflutningi sínum
af ágreiningi milli þessara hópa.
Giftingar færast í vöxt milli Seph-
ardi og Ashkenazi gyðinga, en það
þekktist varla áður. Með bættri
aðstöðu Sephardi til menntunar,
með samskiptum í hernum og á
sem flestum sviðum þjóðfélagsins
Þar eru hjóna- og stúdentagarðar fyrir um 6 þúsund nemendur.
Þaö var úrkalt og snjóflygsurnar sáldruðust niöur ótt og
títt morguninn sem ég fór í heimsókn í Hebrew Uni-
versity á Mount Scopus í Jerúsalem. Fréttir bárust um
enn meiri snjókomu í Líbanon og á þjóðveginum milli
Beirut og Damaskus sátu bflar fastir í hrönnum og
margir frusu í hel á meðan var verið að þvarga um,
hverjir hefðu leyfi til að koma fólkinu til bjargar. Af
Mount Scopus er tilkomumikið útsýni yfir Jerúsalem,
einkum yflr múraborgina og austurhlutann, þess útsýn-
is varð ekki notið að þessu sinni.
„Það var mikið átak að byggja
upp skólakerfið i landinu, eins og
segir sig sjálft þegar haft er í
huga, að fólk kom hingað úr öllum
heimshornum. Á mismunandi
aldri, með mismunandi uppruna,
hefðir, undirstöðumenntun og svo
framvegis. Mikill skortur var á
menntuðum kennurum og því var
eitt brýnasta verkið í byrjun að
þjálfa kennara til starfa á hinum
ýmsu skólastigum. Við höfum nú
fyrir æði löngu leyst þennan
vanda að mestu eða öllu leyti, en
ég er efins í að utanaðkomandi
átti sig á, hvílíkt þrekvirki var
unnið. Stefnt var að því að skóla-
kerfið yrði með þeim betri í heimi
og skilaði út í samfélagið einstakl-
ingum með trausta menntun, sem
væri gjaldgeng hvarvetna."
Þetta sagði dr. Dan Inbar, sem
er prófessor við þá deild sem
kannski mætti kalla eins konar
kennslurannsóknardeild.
Á Mount Scopus er eitt af fjór-
um hverfum háskólans, hin eru á
Givat Ram, Ein Karem og Rehov-
ot. Háskólinn var settur á lagg-
irnar 1918 en kennsla hófst sjö ár-
um síðar, en þá voru aðeins fáar
deildir við hann. Öll kennsla fer
fram á hebresku og þar stunda
Heimsókn
í Hebrew
University
í Jerúsalem
og litið inn
hjá Toren
rithöfundi
fimmtán þúsund manns nám, þar
af eru 4.500 að búa sig undir dokt-
orspróf og um þrjú þúsund erlend-
ir stúdentar eru við skólann.
Styrkir eru veittir í einni mynd
eða annarri til um sjötíu prósent
námsmanna. Hjóna- og stúdenta-
garðar eru fyrir um sex þúsund
stúdenta, þar af um helmingur á
Mount Scopus.
Dr. Inbar sagðist þessa stund-
ina vera að fást við það sem mætti
kalla „skólaandrúmsloft og við-
horf til skólans" og svo hvernig í
því liggur, að sumum miðar en
öðrum ekki, þótt í hlut eigi náms-
menn sem eru á áþekku greindar-
stigi og virðast um flest hafa
jafna möguleika til að ná árangri.
Þar sem þeir sem heltust úr lest-
inni misstu oftast móðinn og
kenndu kerfinu um, væri nauð-
synlegt að finna hinar raunveru-
legu orsakir vandans, sem iðulega
væru af félagslegum og sálrænum
toga. Við þessar athuganir hefði
meðal annars komið í ljós að meiri
munur væri á árangri Sephardi
gyðinga annars vegar og Ashken-
azi gyðinga hins vegar og þeir síð-
arnefndu væru langtum fjölmenn-
ari í öllum efri stigum skólakerfis-
ins, þótt ámóta hlutfall væri í
yngri deildum.
— Mörgum er svo farið, sagði
dr. Inbar, að vilja ekki viðurkenna
að önnur vandamál fyrirfinnist
hér í ísrael, en verðbólga og erfið
samskipti við Araba- Því er ekki
svo farið. Sephardi gyðingar eru
um helmingur þjóðarinnar og
kannski gott betur. Þeir eru enn
Bokasöfnin eru tölvuvædd.
sléttist þessi „munur" út og ég
spái því, að hann verði horfinn
eftir eina kynslóð. í sambandi við
starf mitt fæst ég svo einnig við að
kanna samskipti arabískra stúd-
enta og gyðingastúdenta og er það
af öðrum rótum runnið. Og ég hef
ekki trú á að Arabar og Gyðingar
„renni saman" að einni kynslóð
genginni. Tregðan til samskipta er
meiri meðal Araba en okkar og
þar er ég einvörðungu að tala um
ísraelska Araba, en ekki þá sem
búa í Júdeu og Samaríu. ísraelskir
Arabar vilja sem minnsta blöndun
við Gyðinga og meðal þeirra hefur
þjóðernistilfinning farið vaxandi.
En í afstöðu þeirra gætir tvískinn-
ungs; þó svo að þeir vilji að sam-
skiptin séu í lágmarki og þeir
gagnrýni okkur, vilja þeir njóta
góðs af þvi, sem við höfum byggt
Frá Givat Ram.