Morgunblaðið - 24.04.1983, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1983 53
Sumir kusu heldur ad yfirgefa ættjördina en aö Ijá Hitler liösinni sitt en
aörir uröu um kyrrt og lögöu sitt af mörkum til aö gera veg nasista-
flokksins sem mestan
Þrír japanskir hermenn gefast upp undir stríóslok.
Rannsóknir Japana á sýkla-
hernaði, sem kynnu að hafa haft
mikil áhrif á gang stríðsins, voru
stöðvaðar þegar sovéski herinn
réðst inn í Mansjúríu f ágúst 1945.
Japanir drápu þá fanga, sem eftir
voru á lífi, með gasi, og sprengdu
upp búðirnar til að fela öll verks-
ummerki.
Sumir japönsku fanganna féllu í
hendur Rússum og voru dæmdir í
allt að 15 ára fangelsi í stríðs-
glæparéttarhöldum í landamæra-
borginni Khabarovsk en langflest-
ir japönsku herdeildarmannanna,
3.600 talsins, komust heim til Jap-
ans heilu og höldnu. Sagt er að
japanski undirhershöfðinginn
Shiro Ishii, yfirmaður búðanna,
hafi komist að samkomulagi við
bandarfsku hernámsyfirvöldin um
að hann léti af hendi allar niður-
stöður gegn því að hann yrði ekki
lögsóttur.
Saga hinnar alræmdu 731. her-
deildar japanska hersins hefur
verið sögð í metsölubókinni
„Offylli andskotans", sem út kom í
fyrra eftir Seiichi Morimura og
Masaki Shimozato. Þar kemur
fram, að Ishii lést eðlilegum
dauðdaga árið 1959 og annar
hershöfðingi, Masaji Kitano,
stofnaði lyfjafyrirtækið „Græna
krossinn", sem staðið hefur fram-
arlega í framleiðslu gerviblóðs.
Öðrum yfirmönnum búðanna
vegnaði síðar vel í Japan sem
læknum og prófessorum.
— CHRISTOPHER S. WREN
flokknum, megi sjá, að Schwarz-
kopf hafi sótt um að vera félagi 26.
janúar 1940 og verið tekin í flokk-
inn 1. mars sama ár. Flokksskír-
teinið hennar var númer 7548960.
Karajan hefur, ólíkt því sem er
með Schwarzkopf, aldrei dregið
neina dul á, að hafa verið í nasista-
flokknum. Hann hefur hins vegar
orðið margsaga um það hvenær
hann varð félagi.
„Það er ekkert leyndarmál, að ég
var í flokknum. Ég gekk í hann 1
Aachen árið 1935 þegar til stóð að
ég yrði þar hljómsveitarstjóri,"
sagði Karajan við vin sinn Ernst
Hausserman í sjálfsævisögu sinni.
Tónlistarfræðingurinn Fred K.
Prieberg segir hins vegar í bók, sem
hann gaf út í fyrra, „Tónlist í Þriðja
ríkinu”, að skjalasafn Bandamanna
sýni, að Karajan hafi gengið í nas-
istaflokkinn í Salzburg í Austurríki
8. apríl 1933, þremur dögum eftir
25. afmælisdag sinn, og orðið félagi
númer 607525.
„Ég tel,“ segir Prieberg, „að Kar-
ajan hafi lagt áherslu á árið 1935 til
að mildari augum yrði litið á aðild
hans að nasistaflokknum. Eftir
stríðið voru menn taldir þeim mun
verri sem þeir gengu fyrr í flokk-
inn.“
Ýmislegt er líka á huldu um það
hvenær eða hvort Karajan gekk úr
flokknum. Sjálfur segist hann hafa
komist í ónáð hjá Hitler vegna lé-
legra hljómleika í Berlín og einnig
vegna þess, að hann kvæntist konu,
sem átti ættir sínar að rekja til
gyðinga. Skjölin í Berlín leiða þó í
ljós, að Karajan hætti ekki í flokkn-
um eins og hann heldur fram. Bréf,
sem skráningarskrifstofa flokksins
i Munchen sendi Joseph Göbbels,
yfirmanni menningarmála í Þriðja
ríkinu, þann 25. maí 1944 sýna, að
hljómsveitarstjórinn var þá enn
fullgildur félagsmaður.
Að því er Prieberg segir, þá naut
Karajan þess, að umboðsmaður
hans, Rudolf Vedder, var í SS, úr-
valssveitum nasistaflokksins, og
var náinn vinur Heinrich Himml-
ers, yfirmanns SS og Gestapo,
leynilögreglu nasista.
- JOHN TAGLIABUE.
ORÐUR
Hetjudáð-
ir hinna
mállausu
að voru ekki aðeins menn,
sem voru heiðraðir fyrir
hetjudáðir í síðari heimsstyrjöld,
heldur fengu ýmsir málleysingjar
líka þakklætisvott fyrir unnin af-
rek. Fimmtíu og þrír hlutu hinn
svokallaða „Viktoríukross dýr-
anna“, og einn þeirra var nú fyrir
skömmu seldur fyrir 5.000 sterl-
ingspund á uppboði hjá Christies í
Lundúnum.
Þetta heiðursmerki er kennt við
Mariu Elizabeth Dickin, sem
stofnaði Hinn almenna dýraspít-
ala og var hún jafnframt upphafs-
maður orðuveitinganna. Orðan
sem hér um ræðir var veitt af-
reksdúfunni Merkúr. Hún var í
eigu Jim nokkurs Catchpoles,
trésmiðs í Ipswich. Henni var
sleppt yfir Danmörku, sem þá var
hersetin og hún flaug þaðan aftur
til Ipswich með afar mikilvæg
skilaboð frá dönsku andspyrnu-
hreyfingunni. Vegalengdin var 480
mílur. Það er nálægt hámarks-
vegalengd fyrir tamdar dúfur og
hún flaug yfir hafið án þess að fá
nokkra næringu eða hvíld. Afrek
hennar var því óumdeilanlegt.
Sonur Jim Catchpoles er bókari
á eftirlaunum, búsettur í Ipswich.
Hetjan og heiðursmerkið
Hann segir eftirfarandi um Merk-
úr og leiðangur hennar: „Her-
málaráðuneytið taldi að hér væri
um svo mikilvæga sendiför að
ræða, að menn voru sendir til 50
dúfnaræktenda á austurströnd-
inni og fengu þeir tvo fugla hjá
hverjum þeirra. Síðan var farið
með fuglana til Danmerkur, en
Merkúr var sá eini, sem skilaði sér
aftur. Ekki veit ég hver skilaboðin
voru sem hann flutti. Ríkisstjórn-
in heldur því enn leyndu."
Þýzkir hermenn höfðu fengið
skipanir um að skjóta niður allar
þær dúfur, er þeir sæju á flugi.
„Merkúr hafði farið aðrar sendi-
ferðir, en þetta var sú síðasta.
Hún var þá fimm ára,“ segir
Catchpole. „Hún varð 10 ára göm-
ul, og þykir það hár aldur."
í stríðinu voru dúfur mikið not-
aðar til þess að koma boðum. Sér-
stök deild í brezka hernum annað-
ist þessa þjónustu og á vegum
hennar voru gerðir 16.554 leið-
angrar, en þar af heppnuðust að-
eins 1.843.
„Viktoríukross dýranna" var
sem fyrr segir veittur 53 málleys-
ingjum á árabilinu 1942—1949.
Þar af var 31 dúfa, 18 hundar og
þrír hestar, sem notaðir voru í
London, meðan á loftárásum Þjóð-
verja stóð. Loks varð það köttur
einn sem hlaut heiðursmerki.
Merkisköttur sá hét Simon. Þau
urðu örlög hans, að hann drapst af
skotsárum, er skipi hans hátignar,
Amethyst, tókst að sleppa út úr
Gulá í Kína árið 1949, þar sem
kommúnistar Maos höfðu gert því
fyrirsát.
— DONALD WINTERSGILL
EFTIRLAUN
ítölum sýnist
sitthvaÖ um
„ellimörkin“
Maria Martini er þrítug að
aldri og getur því varla tal-
izt barn öllu lengur. Eigi að siður
er hún og þúsundir annarra
kvenna kallaðar börn í háðung-
arskyni í ítölskum blöðum um
þessar mundir. Konurnar eiga það
sammerkt að hafa látið af störfum
á unga aldri með eftirlaun frá rík-
inu.
Umfjöllun um „eftirlauna-
börnin" svokölluðu leiddi af sér
mikla öldu mótmæla og kennarar
um gervalla Italíu lögðu niður
vinnu í kjölfarið. Sú deila hefur nú
verið leyst. Þessi umræða leiddi
jafnframt til þess að eftirlauna-
löggjöfin var skoðuð ofan í kjölinn
og rannsóknir voru gerðar á hugs-
anlegri misnotkun. Dómarar í
Potenza tilkynntu 18 embættis-
mönnum í borginni fyrir skömmu,
að þeir gætu átt ákærur yfir höfði
sér, en í ljós hafði komið að rösk-
lega fjórðungur borgarbúa hafði
látið af störfum og var með ör-
orkulífeyri.
Málið snérist einkum um lög
sem samþykkt voru árið 1959, en
samkvæmt þeim mega giftar kon-
ur og mæður láta af störfum í
þjónustu hins opinbera eftir 14 ár,
sex mánuði og einn dag og njóta
sömu réttinda og karlmenn, sem
unnið hafa fimm árum lengur. Ár-
um saman beindist lítil athygli að
þessum lögum, því að þau voru
samþykkt, meðan „ítalska efna-
hagsundrið" var í hámarki og mik-
il eftirspurn eftir vinnukrafti. En
allt er í heiminum hverfult. Efna-
hagsvandamál hafa hrannast upp
á Italíu síðustu árin og þar hefur
gætt áhrifa af samdrætti í efna-
hagslífi annars staðar í heimin-
um. Fyrir bragðið hafa stjórnvöld
neyðzt til að gera víðtækar ráð-
stafanir í sparnaðarskyni. ftölsk
blöð hafa haldið því fram, að það
sé óréttlátt að þrítugt fólk geti
látið af störfum og fengið eftir-
laun, meðan reynt sé að spara á
öllum sviðum og rúmlega tvær
milljónir manna séu atvinnulaus-
ar.
Fyrr á þessu ári lét frú Maria
Martini af störfum sem ritari og
fór á eftirlaun. Var það skömmu
en hún varð þrítug. Hún fær á
mánuði eftirlaun, sem svara til 9
þús. ísl. króna. Hún hefur ekki
viljað skýra frá því, hversu gömul
hún var, þegar hún fór að vinna.
„Ég vann, á meðan aðrir léku
sér,“ segir hún. „Þegar fólk velur,
hlýtur það að taka mið af þörfun-
um,“ sagði hún í viðtali við dag-
blaðið Corriere Della Sera í Míl-
anó. „Ég vann fyrir mér á heiðar-
legan hátt í 15 ár. Ég hef engu
stolið frá öðrum og nú er ég komin
á eftirlaun."
Hún bætti því við, að hún ætlaði
ekki að hefja störf á öðrum vett-
vangi eins og ýmsar aðrar konur,
sem hafa farið snemma á eftir-
laun, en það tiltæki hefur þótt
bæta gráu ofan á svart að mati
almennings.
Þetta mál hefur valdið því, að
samsteypustjórn Amintore Fan-
fani hefur lagt til gagngera endur-
skoðun á eftirlaunalöggjöfinni.
Samkvæmt henni geta konur hætt
störfum um þrítugt eins og nú er,
en fá hins vegar engin eftirlaun
fyrr en fimm árum síðar. Og ef
þær fara að vinna annars staðar
verður eftirlaunagreiðslum til
þeirra frestað.
- JOHN WINN MILLER.