Morgunblaðið - 20.05.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. MAÍ 1983
NÆRING
OG HEILSA
Bók eftir dr. Jón Óttar Ragnarsson, dósent. Ekk-
ert annaö hliöstætt rit er til á íslensku.
Notaðu sumarfríiö til þess aö bæta lífsvenjurnar,
línurnar og heilsuna. Bókin fjallar um allt frá víta-
mínum og vannæringu upp í megrunarkúra og
matareitranir. Ómissandi fræðslurit og skemmti-
iestur fyrir hvert íslenskt heimili. Bók sem hefur
hlotiö lof. Skreytt ótal myndum.
„Fyrsta boöorð bókarinnar er aö hver ein-
staklingur og sér í lagi foreldrar veröa aö
hugsa um þær fæðutegundir sem á borö-
um eru, og hafa kjörþyngd og heilbrigöi að
leiðarljósi. Bókin er hinn besti kennari í
fæðuvali.“
Sigurður Samúelsson, prófessor, Mbl. 3.
nóv. 1979.
„Fjölbreytni bókarinnar ... er meö ólík-
indum."
Snorri Páll Snorrason, prófessor, for-
maður Manneldisráös. Vísir, 18. sept.
Bókaútgáfan
Fæst í öllum
bókabúöum.
Verð kr. 345,80 ób.
432,25 ib.
(jetgofcU
Veghúsastíg 5.
Sími 16837.
I Vörumarkaónum
fyrir Hvítasunnuna
Leyft Okkar
verð verð
Cerebos salt 750 gr. 21,10 18,95
Paxo-rasp 15,00 13,50
River hrísgrjón 1 Ib. 18,85 16,95
Grænar baunir Ora '/2 ds. 17,45 15,70
Fiskibollur Ora V2 ds. 22,05 19,85
Appelsínusafi Sanitas 1,8 Itr. 59.45 53,55
WC pappír Eded 4 rl. 24,85 22,85
Síríus Konsum suöusúkkul. 21,50 19,35
Allt á útigrillið
allt í útileguna og
allt í hátíðarmatinn
Grillkol, grill, olía.
Kryddlegiö lambakjöt.
Kryddlegiö nautakjöt.
Kjúklingar 5 stk. í poka 94 kr. kílóið.
Dilkakjöt
á sértilboðsverði
2 fl. kr. kg.
3 fl. kr. kg.
Leyft
verö
77,55.
68,65
Okkar
verð
69,79
61,78
í dag kynnir Mjólkursamsalan
samsölubrauð.
Opið kl. 8 í kvöld og til hádegis
á morgun.
Ármúla 1A. Sími 86111.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐMUND GUÐJÓNSSON
Ósósíalískir stjórn-
arhættir einkenna
sósíalistastjórnirnar
I>að hefur vakið athygli í ýmsum af löndum Suður-Evrópu að undan-
(ornu, að sósíalistastjórnir þeirra eru á nokkurs konar tímamótum. Þær
hafa með margvíslegum hætti sveigt af götu kenninganna, sniðgengið
kenningar Marx og látið sig hafa að beita svipuðum stjórnunaraðferðum
og hinar íhaldssömu stjórnir, sem áður sátu, beittu, og sósíalistar gagn-
rýndu þá hvað ákafast. Stjórnmálamenn íhalds- og hægri aflanna hafa
hallað sér aftur í sæti sín, brosað og svarað aðspuröir að sósíalistarnir séu
ekki að gera aðra hluti eða nýstárlegri en þeir hefðu sjálfir gert til að
takast á við vandamálin. Um alla sunnanverða Vestur-Evrópu haga sósí-
alistastjórnirnar sér alveg eins og hinir íhaldssömu forverar þeirra.
Þetta hefur þótt vera tím-
anna tákn. Það er ekki ýkja
langt síðan að sósíalistaflokkar
þessa heimshluta voru fjarri því
að vera í lykilhlutverkum, þeir
voru litlir og höfðu ekki tök á að
stjórna né styrk til þess. En svo
kom vinstri sveifla og segja má
að hún hafi byrjað fyrir alvöru
fyrir fjórum árum. Hafa sósíal-
• Mario Soares
istaflokkar Grikklands, Frakk-
lands, Spánar og Portúgals kom-
ist til valda og á Ítalíu hefur
flokknum vaxið svo fiskur um
hrygg að ekki er útilokað að
landið fái sinn fyrsta forsætis-
ráðherra úr röðum sósíalista er
gengið verður til kosninga í lok
júní. Búist er við vaxandi fylgi
flokksins og formaður hans,
Bettino Craxi, er líklegur for-
sætisráðherra.
Kringumstæðurnar
móta flokkana
Hugsjónir og kenningar fóru
hátt er sósíalistaflokkarnir voru
að ná völdunum en vart voru
þeir sestir við völd en fór að
kveða við annan tón. Flokksleið-
togarnir urðu fórnarlömb
ástandsins í heiminum. Þjóðar-
framleiðsla í molum, vaxandi
greiðsluhalli, vaxandi atvinnu-
leysi og fleira í þeim dúr varpaði
skugga á sósíalísku hugsjónina
og hinir nýju þjóðarleiðtogar
urðu þess skyndilega varir að
auki hvers lags nágrannar Sov-
étríkin og bandamenn þeirra í
Austur-Evrópu eru.
Útkoman hefur orðið sú, að
hinar sósíalísku stjórnir um-
ræddra landa hafa gripið til
efnahagsaðgerða sem ekki hefði
hvarflað að þeim að grípa til
fyrir skömmu. Til dæmis má
geta þess að Gonzales forsætis-
ráðherra Spánar hefur skikkað
opinbera starfsmenn til að mæta
til vinnu á réttum tíma og vera
til taks allan vinnudaginn. Fyrir
flesta opinbera starfsmenn á
Spáni er þetta víst þvílík ný-
lunda að það nálgast byltingu. í
Portúgal hefur Mario Soares
myndað ríkisstjórn með sósíal-
demókrötum sem er mun hægri
sinnaðri flokkur og vinna þeir nú
saman að sparnaðarleið til að
stemma stigu við vaxandi
greiðsluhalla landsins. Víðar
mætti bera niður, t.d. í Frakk-
• Francois Mitterrand
landi, þar sem stjórn sósíalista
hefur gripið til ýmsissa ráða til
að hefta verðbólgu og halda
verndarhendi yfir frankanum,
svo sem með skattahækkunum,
minnkandi fjárveitingum og
skertum ferðamannagjaldeyri.
Sósíalistar og Sovétríkin
Áður var minnst á að sósíal-
istaleiðtogarnir urðu að taka af-
stöðu til Sovétríkjanna og
bandalagslanda þeirra. Utanrík-
isstefna landanna er kannski
það sem er ólíkast því að sósíal-
istaflokkar eigi í hlut.
Til dæmis hefur Mitterrand
Frakklandsforseti lýst stuðningi
sínum við hugmyndir og áætlan-
ir Bandaríkjanna og NATO, að
koma fyrir á sjötta hundrað
meðaldrægum kjarnorkueld-
flaugum í Vestur-Evrópu. Það er
nokkuð sem hinn íhaldssami
Valery Giscard d’Estaing gerði.
Soares í Portúgal hefur notað
hvert tækifæri til að lýsa yfir
stuðningi við samheldni Vestur-
landa í ræðum sínum að undan-
förnu og á Spáni hafa Gonzales
og flokksfélagar hans ýtt
NATO-málinu neðst í málefna-
bunkann. Flokkurinn er á móti
NATO, en því fer fjarri að Spán-
verjar séu á leið út úr bandalag-
inu þrátt fyrir að sósíalista-
flokkurinn fari með völdin.
Athyglisvert er einnig að gæta
að Grikkjum. Papandreou for-
sætisráðherra og flokksformað-
ur var ómyrkur í máli, bæði um
NATO og Efnahagsbandalagið,
meðan á kosningabaráttunni
stóð. Enn í dag eru Grikkir þó
aðilar að báðum bandalögunum
og fyrir skömmu fékk Papan-
dreou EBE til að samþykkja 3
milljarða dollara lán til styrktar
versnandi efnahag landsins.
Niðurstaðan
Þeir sósíalistar sem ekki þurfa
að stjórna löndunum skilja ekki
allir hvers vegna leiðtogar
þeirra breytast í íhaldssama
kapítalista um leið og þeir setj-
ast i ráðherrastólana og þó að
ráðamenn í Bandaríkjunum og
Vestur-Evrópu séu hæst ánægð-
ir með „hægri sveifluna" í sósíal-
istaflokkunum, eru stuðnings-
menn flokkanna ekki á eitt sátt-
ir. í öllum þessum löndum hefur
þess orðið vart, að fylgi sósíal-
• Andreas Papandreou
istaflokkanna hefur minnkað og
vinsældir þeirra dvínað.
Sósíalistaflokkar þessara
landa eru nú í vanda um hvorn
afleggjarann á að þræða. Þeir
geta haldið áfram á sömu braut
og nú, að fórna marxískum
kenningum fyrir þá stjórn sem
sýnist skynsamlegust hverju
sinni. Hin leið.n er að sveigja
aftur inn á upprunalegu braut-
ina, þjóðnýtingu, öreigabaráttu
og fleira kunnuglegt í sama dúr.
Haldi þeir áfram á sömu braut
má búast við því að vinsældir
þeirra dvíni enn og þeir sem
njóti góðs af því verði kommún-
istaflokkar. En hvor brautin sem
verður fyrir valinu er vís til að
koma að sömu endastöð. Nefni-
lega að hvor leiðin sem farin er
þykir líkleg til að grafa undan
möguleikum sósíalistaflokkanna
til þess að halda styrk sínum og
stjórn.
Hvað úr verður er auðvitað
óljóst á þessu stigi, en eitt er víst
að ýmislegt hefur þótt benda til
þess að hafin sé langtímabreyt-
ing flokkanna þar sem hallast er
frá upprunalegum kenningum og
hugmyndafræði til meiri sveigj-
anleika. Eitt lítið dæmi má
nefna, Mario Soares hefur skip-
að fylgismönnum sínum að tala
um sósíaldemókrata þegar átt er
við flokksmenn hans. Þetta kann
að þykja ómerkilegt dæmi, en
það er margra mat að það undir-
striki frekar en hitt umrædda
breytingu sem flokkarnir virðast
vera að taka.
Ileimild Newsweek og AP.