Morgunblaðið - 20.08.1983, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. ÁGÚST 1983
Varnir íslands
eftir Halldór Jóns-
son verkfræðing
Engum getur blandast hugur
um það, sem sáu bresku myndina
um kjarnorkustríð, að líf eftir
slíkan atburð verður harla ólíkt
því sem við eigum að venjast. Til
dæmis er augljóst að á sprengdum
svæðum mun heilbrigðisþjónusta
falla niður, engum lækningum
verður við komið, hungur og drep-
sóttir munu bana mörgum þeim
sem af hafa komist og standa uppi
allslausir og óskipulagðir. Enginn
réttur verður til nema hnefarétt-
ur. Þekking mun glatast þannig að
menningin mun flytjast aftur um
aldir.
Gegn surtarloga kjarnorku-
sprengjunnar mega hin traustustu
virki sín lítils, jafnvel þó að ein-
hverjir hafi efni á að byggja þau.
Þeir sem í dreifbýli búa eða á um-
flotnum eyjum munu þó margir
eiga einhverja lífsmöguleika, ef
þeir geta bitið hina þurfandi frá
sér. Er óvíst hvort sá þáttur styrj-
aldarinnar verði nokkuð geðslegri
en hinn, þegar barist verður um
brauðið.
Við og sprengjan
Rússar gera sér glögga grein
fyrir því, að eina raunhæfa vörn
almennings í kjarnorkustyrjöld er
að vera ekki þar sem sprengja
springur. Því æfa þeir stöðugt
fólksflutninga i stórum stíl úr
stórborgum sínum. Ráðamenn
þeirra gera líka ráð fyrir því, sem
raunverulegum möguleika, að geta
lagt til atlögu með von um viðun-
anlegan sigur, þó að slíkt virðist
ekki ofarlega á listanum hjá þeim,
sem betur fer.
Vesturlönd eru sinnulaus og
sundurþykk sem fyrr. Enda er lýð-
ræðisríkjum ávallt viðbúnaðurinn
örðugri en einræðisríkjum, svo
sem öll mannkynssagan sannar,
frá Aþenu og Spörtu til Cham-
berlains og Hitlers, Roosevelts og
Tojo. Á meðan vígbýst hinn rauði
her af kappi.
Nú síðast hótaði einn af hinum
rússnesku einræðisseggjum ls-
lendingum tortímingu, ef þeir
væru að slagtogast þetta með
Bandaríkjunum. Þar höfum við
það íslendingar; okkur er nú
ógnað beint, prívat og persónu-
lega, af þeim myrkraöflum, sem
Sovétríkjunum stýra úr Kreml og
kúga þaðan alla heimsbyggðina,
sitt eigið fólk ekki hvað síst. —
Það er kannski að þeir óttist núna
um eigið skinn af okkar völdum
eftir að Mr. ó. Grímsson hefur
upplýst þá um kjarnorkuáform
okkar.
Aldrei fyrr hefur okkur verið
hótað beinni útrýmingu né svo al-
varleg tilraun gerð til að stjórna
okkar innanríkismálum.
Þegar þetta kemur á daginn, þá
verður manni hugsað til þess
ábyrgðarleysis, sem stjórnmála-
menn hafa sýnt almannavarna-
málum okkar. Þeir hafa beinlfnis
horft sljóum augum, og síst al-
varlegum, á þá staðreynd, að al-
menningur er gersamlega óvarinn
í þessu landi fyrir kjarnorkuárás.
Ég get vart skilið afstöðu þeirra
nema á þann veg, að þeir telji það
sjálfsagt, að við bregðum okkur
hvorki við sár né bana sem fornar
hetjur gerðu, og ætlum okkur því
ekki á braut úr orrustu fremur en
Árni Auðunarson á Örlygsstöðum.
Það er staðreynd, að þó að við
séum ein mesta bílaþjóð veraldar
og höfum þannig tæki til að flytja
gífurlegan fólksfjölda til á landinu
ef með þarf, þá eru hvorki til næg-
ir vegir né annar viðbúnaður (olíu-
birgðir nr. 1, 2 og 3 til sjófangsöfl-
unar) til þess að gera raunhæfar
almannavarnir mögulegar. Við
sitjum hér og leggjum fram land
okkar í fremstu víglínu undir
morðhótunum Rússa, til þess að
verja Bandaríkin og aðra banda-
menn okkar í NATO. En okkur
sjálf má ekki verja með sameigin-
legum styrk þessa bandalags!
Um aðgerðarleysi í almanna-
vörnum virðast þeir Geir og
Steingrímur sammála. Og þar eð
kommarnir syngja að sjálfsögðu
hósíanna undir því, eru þá ekki
allir sammála? Við núverandi
ástand, hafa Rússar það í hendi
sér að Iáta meira en helming þjóð-
arinnar safnast til feðra sinna á
20 sekúndum án þess að neinu yrði
forðað. Hvað ætlum við að gera
undir slíkri hótun? Ákalla Guð
vors lands? Samt má fullyrða, að
meirihluti þjóðarinnar er hlynnt-
ur vegagerð og öðrum viðbúnaði (
samvinnu við NATO, sem hluta af
almannavörnum landsins og hafa
skoðanakannanir staðfest þetta.
Hversu lengi á hávær minnihlut-
inn að ráða ferðinni í þessum mál-
um?
Einhverjir af forfeðrum okkar
hefðu áreiðanlega viljað hafa
mann fyrir sig, hefði þeim verið
svo hótað fjörtjóni. Líklega hefði
þeim þótt mennilegra að eiga
flaugar nokkrar grafnar í fs-
landsfjöll til þess að gera þeim í
Garðaríki það ljóst allravinsam-
legast, að „fleiri kunna menn að
drepa láta en Sturla einn“. Sjálf-
sagt er einhverjum ennþá þessi
hugsun nærtækari en bænakvak
og einhliða uppgjöf á þrælavísu og
vildu láta svara árás á landið með
gagnárás frá því. I þessu máli þarf
þjóðarviljinn að ráða, ekki má líða
frekum einstaklingum að sitja yfir
annarra hlut i þessum efnum.
Kjarnorkuvopn eru óþyrmileg
staðreynd. Gegn þeim duga ekki
heykvíslar, barefli, eða önnur
gamalreynd tól, sem eru í raun
ekkert viðbjóðslegri, — eitt víg er
sama og milljón.
Hvað getur heimurinn gert?
Mesta herveldi allra tíma stýrir
nú gamalmennaklíka, sem heldur
völdunum með sömu aðferðum og
hún fékk þau yfirfærð til komm-
únistaflokksins á sínum tíma: Með
ofbeldi og fangelsunum í Gulagi,
heltröðkun allra mannréttinda og
útlegðardómi frjálsrar hugsunar
og vals. Meðferðin á Sakarov-
hjónunum er dæmigerð fyrir þetta
Halldór Jónsson
skipulag, þegar það getur ekki
beitt líkamlegu ofbeldi beint
vegna athygli erlendra frétta-
manna — þá er þeim neitað um
læknishjálp. Gagnvart þessari
staðreynd er heimurinn ráðþrota.
Við þessa menn er ekkert hægt að
semja nema þeir telji að aðrir séu
jafnsterkir og þeir. Þá getur örlað
á samningsvilja hjá þeim í Hels-
inki eða Madrid. Kommúnistar
eru hinsvegar samkvæmt kenn-
ingu Lenins ekki bundnir af neinu
því siðgæðismati, sem Vestur-
landabúar telja sig bundna af, og
orðheldni er þeim því framandi.
Auk þess hafa þeir lýst því yfir að
þeir ætli að jarða okkur. Hvað get-
um við þá gert?
Friðarsókn
Ef við hugleiðum að fólkið í Sov-
étríkjunum og nýlendum þeirra er
fólk eins og við, þá er svarið nær-
tækt.
Vesturlönd verða að hefja frið-
arsókn á hendur Sovétríkjunum;
„Peace Offensive". Þessi sókn
verður að beinast að fólkinu þar
með upplýsingum og kynningu.
Viðleitnin hlýtur að beinast að því
að þrýsta á valdhafana með að
leyfa bein menningarsamskipti
við fólkið án hinna venjubundnu
afskipta yfirvaldanna, svo sem
ritskoðunar, útvarpstruflana og
lygafréttaframleiðslu. Leyfa til
dæmis stórblöðum Vesturlanda að
gefa út rússnesk eintök í Sovét-
ríkjunum með gagnkvæmum út-
gáfurétti sovéskra blaða á Vestur-
löndum að sjálfsögðu, leyfa frjálst
og gagnkvæmt útvarp og sjónvarp
o.s.frv.
Fái fólkið að kynnast og þjóðir
austursins að sjá með eigin augum
hvað lýðræðið hefur fært fólkinu
af efnalegum gæðum, meðan
kommúnisminn skiptir aðallega
skortinum milli þegnanna eins og
þjóðargjaldþrotin ( A-Evrópu
sýna, þá mun fólkið þar fara að
þrýsta á valdhafana með breyt-
ingar. Þá mun unga fólkið koma
fram með aðrar hugmyndir um
veröldina og þjóðfélag sitt en
ævagamlar og blóði drifnar kredd-
ur Marx-Leninismans. Þegar fólk-
ið í austrinu hfur sent politbyróið
með „marxiska skólaspeki" síua á
„Hrafnistu", þar sem það á heima,
getur farið að verða friðvænlegra í
stórum dráttum í heiminum, þó
seint muni allir verða sáttir. Að-
eins óskorað lýðræði um allan
heim getur tryggt írið. Allt fikt
við það kallar á ófrið, sbr. S-Am-
eríku, S-Afríku og prófkjör á ís-
landi.
Þetta er ekkert smáverkefni. En
allar ferðir byrja með einu skrefi
eins og Maó sagði. Þetta getur
gerst með stórauknum túrisma,
aukinni rússneskukennslu í skól-
um Vesturlanda, já, sem skyldu-
fagi ef Rússar gera sama með
ensku. Sömuleiðis þarf aukna
fræðslu á Vesturlöndum um mál-
efni kommúnistaríkjanna til þess
að við getum betur skilið þeirra
vandamál og þeir okkar. Báðar
hliðar geta sjálfsagt lært hvor af
annarri. Von heimsins er þannig
sú helst, að fólkið í kommúnista-
ríkjunum fái meiri völd yfir lífi
sínu og örlögum, og einræði
kommúnistaflokksins láti þar með
undan síga í Sovétríkjunum. Þá
verður raunhæft að tala um frið
og afvopnun.
En þangað til að árangur hefur
náðst á þessu sviði verður hvass-
eggjað sverð að tryggja frið ís-
lands og bandamanna þess. Við-
búnaðarleysi okkar í válegri ver-
öld er hvortveggja í senn ábyrgð-
arlaust gagnvart okkar sjálfum og
heimsfriðnum, því það beinlínis
eykur líkur á því að á okkur verði
ráðist.
21.07.1983
Ofstækinu haldið áfram
dómum. Ennfremur að létt vín sé
gott við háum blóðþrýstingi, svo
örfáir kostir áfengis séu nefndir,
sem hinn víðkunni franski læknir
tilfærir.
Athugasemd við grein Halldórs Kristjánssonar
eftir dr. Gunnlaug
Þórðarson
Undirritaður er því miður til-
neyddur að stinga niður penna
vegna skrifa Halldórs Kristjáns-
sonar hér í blaði sl. laugardag, þar
sem mér er borin á brýn fjölsun.
Slík ásökun frá Halldóri Krist-
jánssyni, er vart svara verð, en
skylt er að láta koma fram, að til-
vitnun í verk Bernharðs Stefáns-
sonar var rétt, nema hvað farið
var villt um hver viðhafði tilfærð
ummæli, slíkt getur ekki talist
fölsun, eins og málum var háttað.
í II bindi endurminninganna
eru þrír kaflar sérstaklega helgað-
ir Halldóri Kristjánssyni og því
hvernig hann sveifst einskis að
reyna að svívirða vin sinn og það
svo, að Bernharð hugðist stefna
Halldóri Kristjánssyni fyrir meið-
yrði. Einn kaflinn ber yfirskrift-
ina: „Fertugsafmæli Eysteins
Jónssonar, 8. flokksþingið o.fl.“
(bls. 51). Annar kafli: „Halldór
Kristjánsson tekur til máls“ (bls.
82) og sá þriðji: „Var ráðgert að
stofna brennivínsbar í þinginu?"
(bls. 87). í fyrst nefnda kaflanum
er vitnað til þess að Halldór
Kristjánsson hafi takið til máls á
8. flokksþingi. 1 öðrum kaflanum
er hvergi vitnað til ræðu Halldórs,
enda þótt yfirskriftin sé svona
villandi.
Þegar ég las endurminningar
Bernharðs Stefánssonar á sínum
tíma, gaf ég því sérstaklega gaum,
að Halldór Kristjánsson hefði á 8.
flokksþinginu flutt „stífa bindind-
is- og banntillögu", eins og höf-
undur orðaði það í bókinni. Þá
ekki síður að þeirri tillögu tókst
ónefndum bindindismanni og
flokksbróður Halldórs Kristjáns-
sonar að koma fyrir kattarnef á
þessu flokksþingi.
Hins vegar var hvorki kaflafyr-
irsögn né orðalag fullkomlega
ljóst um það hver hefði flutt hin
tilvitnuðu upphafsorð. Vegna
kaflafyrirsagnanna varð mér að
vonum á að eigna Halldóri Krist-
jánssyni þessi margtilfærðu orð:
„Þá saup ég óvart á viskyglasi, hélt
það væri öl, en ég spýtti því út úr
mér“. Fölsun mín á að felast 1 því
að hafa eignað Halldóri Kristjáns-
syni þessi orð. Getur nokkur láð
mér eins og á stóð, þótt ég hafi í
augnablikinu ruglast á ofstækis-
mönnum?
Það er hins vegar vel ef Halldóri
Kristjánssyni þykja hin tilvitnuðu
orð ósæmandi og vill ekki Iáta
bendla sig við þau. Það er og at-
hyglisvert við frásögn þessa, að
svo ofstækisfullur bindindismað-
ur, sem ekki kunni að haga sér á
mannamótum, var sýnilega þó
ekki svo skyni skroppinn, að hann
vildi styðja hina fráleitu tillögu
Halldórs Kristjánssonar, heldur
koma henni fyrir kattarnef.
í grein Halldórs Kristjánssonar
er margt, sem er aðfinnslu- og
andmælavert og er það næsta
furðulegt af hve miklu er að taka í
ekki lengri grein, en er samt
naumast ómaksins vert.
Eitt dæmi er hvernig Halldór
Kristjánsson leyfir sér að tala um
bestu skáld okkar. Aldrei hefði
mig órað fyrir að slíkt mundi sjást
á prenti í íslensku blaði. Þvílíkt
ofstæki þekkist aðeins meðal
bindindismanna.
Annað dæmi um ofstæki hans
er að hann telur sig vita betur um
áfengismál en sumir færustu geð-
læknar Bandaríkjanna. Þó er það
vitað að í læknavísindum standa
fáir eða engir færustu læknum
Bandaríkjanna á sporði.
Geðlæknar þeir, sem vitnað var
til í grein minni, hafa í verkum
sínum m.a. stuðst við rannsóknir
og athuganir á áfengisgeðsjúkum
um margra ára skeið, þar sem
fylgst hefur verið með ferli þeirra
hundruðum saman.
Ýmsir, sem lesið hafa skrif mín
um þessi mál, hafa beðið mig um
heimildir fyrir því, að vín geti tal-
ist lyf til lækninga.
í því efni var m.a. stuðst við bók
franska læknisins dr. E.A. Maury:
Vín er besta lyfið, sem getið var
um í grein minni 4. þ.m.
Gunnlaugur Þórðarson
Þar heldur þessi viðurkenndi
læknir því fram, að vín sé ekki
aðeins hollt heldur í sumum til-
vikum blátt áfram nauðsyn fyrir
líkamann, en auðvitað í hófi.
Þannig telur hann rauðvín og
rósavín gott við blóðleysi og lyst-
arleysi, það geti einnig dregið úr
æðakölkun og ellihrumleika. Hann
mælir með þurru hvítvíni við
taugaveiklun og stressi og telur að
vín geti verið gott við þvagsýru-
gigt, nýrnaveiki og meltingarsjúk-
Halldór Kristjánsson vitnar til
löngu látinna presta sem predik-
uðu bindindi. Auðvitað finnast
bindindismenn í þeirri stétt sem
öðrum. Hinsvegar þætti mér lík-
legt að þeir valinkunnu prestar
hefðu ekki mælt með banni, ef
þeir hefðu vitað hversu dýrkeypt
reynsla bandarísku þjóðarinnar
varð af áfengisbanninu. Þá hófst
veldi Mafíunnar og glæpaöld sú,
sem enn þjakar þá ágætu þjóð.
Halldór Kristjánsson má hafa
sínar skoðanir á áfengismálum
fyrir mér, hinsvegar á mönnum
ekki að haldast uppi að fara með
fjarstæður gagnvart almenningi,
eins og þá að bann leysi vandann
eða að við eigum við meira áfeng-
isböl að stríða en flestar aðrar
þjóðir, þegar hið gagnstæða er
raunin. Verra er þegar samtök
gera sér slíkt að féþúfu líkt og átt
hefur sér stað nýverið og varð til-
efni til skrifa minna í upphafi,
reyndar aðalatriði máls þessa.
Við Halldór Kristjánsson frá
Kirkjubóli höfum gjörólíkar skoð-
anir á áfengismálum og að sjálf-
sögðu tek ég því, enda þótt mér
þyki undarlegt hve fjarri nútíma
hugsunarhætti skoðanir hans eru.
Hinu er ekki að neita að í bindind-
isbaráttunni er falin viss mannúð
eða umhyggja fyrir manninum,
enda þótt ofstæki í því efni hafi
gagnstæð áhrif við það sem til var
ætlast.
Dr. Gunnlaugur Þórðarson er
hæstaréttarlögmaður í Reykjarík.