Morgunblaðið - 21.08.1983, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 1983
21
. . . veróur sýnd á næstunni. . .
Andra
dansen
Kvikmyndin, sem Lárus Ýmir Óskarsson gerði
í Svíþjóð, verður frumsýnd í Regnboganum
Lisa Hugoson, Sigurður Sigurjónsson og Kim Anderzon í hlutverkum sínum.
íslensk kvikmyndagerö heldur
áfram aö blómstra og enn á ný er
frumsýnd kvikmynd sem íslend-
ingur hefur leikstýrt. Aö þessu
sinni er þaö myndin „Andra dans-
en“, sem Lárus Ýmir Óskarsson
gerði í Svíþjóö, en það er fyrsta
kvikmyndin sem Lárus Ýmir gerir.
„Andra dansen“ verður frumsýnd
hér á landi í Regnboganum á allra
næstu dögum.
Góðar viðtökur erlendis
„Andra dansen" var frumsýnd
í Svíþjóð um síðastliðin áramót
og hlaut mjög góðar viðtökur þar
og gagnrýnendur lofuðu mynd-
ina óspart. Hér verða tilgreind
nokkur ummæli sem birtust í
sænskum blöðum. Thore Sone-
son skrifaði í „Schlager", eitt
vinsælasta tímaritið meðal ungs
fólks:
„Ég veit ekki um neina kvik-
myndahefð sem hægt er að bera
saman við stílinn í Andra dans-
en. Myndin er mjög svo óvenju-
leg; hún býr yfir eigin formi, hún
fer eigin leiðir til að sýna mynd-
ir, sérstakt innihald og klipp-
ingu. Myndin er nokkurs konar
blanda af norrænum tóni,
franskri lýrík og þýskri heimsku
... hún er hlaðin töfrum, súr-
realísk, sálfræðileg og blátt
áfram. Þessi mynd stígur mik-
ilvægt skref burt frá gamalli
hefð og fæðir af sér nýjar vídd-
ir.“
Ennfremur: „Andra dansen er
mynd sem krefst þess að áhorf-
andinn dæmi og dragi sjálfstæð-
ar ályktanir."
Jurgen Schildt skrifar í „Aft-
onbladet":
„Lárus Óskarsson stendur vit-
anlega ekki einn að þessari
mynd, en hvaða leikstjóri gerir
slíkt. Lárus ber mörg einkenni
Harold Pinters, og hvað dram-
anu viðvíkur, þá þekkir hann vel
til bandarísku vega-myndanna
og sérstaklega Easy Rider. Hann
kallar töfra sína hvorki galdra
né hókus-pókus, heldur sjón-
hverfingu.
Expressen, stærsta dagblaðið
á Norðurlöndum, birti grein með
titlinum „Myrk lýrík í ógnandi
umhverfi", og í greininni er leik-
ur aðalleikkvennanna tveggja,
Kim Anderzon og Lisa Hugoson,
sérstaklega lofaður.
Tvær vinkonur
Söguþráður myndarinnar er á
þessa leið:
Anna, ung, peningalaus en
harðgerð kona, er á flakki. Hún
kynntist Jo, stúlku sem er tíu
árum yngri. Jo á gamlan Citr-
oen-bíl og þær ferðast norður í
land.
Anna er í leit að arfi móður
sinnar og ætlar kannski að leita
uppi föður sinn sem býr í af-
skekktu þorpi. Kvenmennirnir
kynnast æ betur. Á flakkinu
komast þær hjá að borga bensín-
ið sem og hótelreikningana og
hitta kaldrifjaða karlmenn.
Leiðir skiljast langt inni í
sveit. Þar neyðist Anna til að
horfast í augu við óþægilegar
æskuminningar. Jo heldur leið
sinni áfram en Anna snýr aftur,
reynslunni ríkari.
„Markmið kvikmyndanna
er að skerpa skilningar-
vit áhorfandans“
Lárus Ýmir óskarsson leik-
stýrði eftir handriti Lars Lund-
holm, kvikmyndatökuna önnuð-
ust þeir Göran Nilsson og Jan
Pehrsson. Aðalleikendurnir eru
þær Kim Anderzon og Lisa
Hugoson, en einn íslendingur
kemur fram í myndinni, Sigurð-
ur Sigurjónsson.
Lárus Ýmir leikstýrði síðast-
liðið vor leikritinu „Neðanjarð-
arlestin" eftir Bandaríkjamann-
inn Imamu Amiri Baraka og var
það sýnt á Borginni.
í viðtali við Morgunblaðið
sagði Lárus að það væri óbilgirni
ef hann væri ekki ánægður með
undirtektirnar sem myndin hef-
ur fengið í Svíþjóð.
„En mér finnst það undarlegt
hve menn hafa æst sig upp yfir
myndinni, en mikið hefur verið
skrifað um hana. Ég held að
þetta stafi af því að „Andra
dansen" er öðruvísi kvikmynd en
framleidd hefur verið að undan-
förnu í Svíþjóð."
Þegar Lárus var spurður að
hvaða leyti myndin væri frá-
brugðin öðrum myndum, sagði
hann: „Hún er ljóðrænni og
byggist á því að segja ekki allt,
heldur að áhorfendur taki sjálfir
þátt í frásögninni, það er að
segja ef þeir fylgja henni á ann-
að borð.“
Andra dansen er í svart/hvítu
og um það segir Lárus Ýmir:
„Myndin hefði orðið allt önn-
ur, ef hún hefði verið í lit. Mynd-
in greinir frá ferðalagi og hefði
litadýrðin orðið svakaleg eða
eins og af póstkortasafni frá Sví-
þjóð. Að hún er í svart/hvítu
heldur utan um þá stemmningu,
sem ég vildi fá fram í myndinni."
Myndin er gerð eftir handriti
ljóðskáldsins Lars Lundholm, og
segir Lárus Ýmir það tvennt
ólíkt að skrifa handrit og að
leikstýra.
„Ég á ef til vill einhvern tíma
eftir að skrifa handrit að kvik-
mynd. En þrátt fyrir að ég hafi
ekki skrifað handritið, þá vann
ég mikið með höfundinum, bæði
vegna þess að þannig gat ég
fylgst með því að ekkert væri í
handritinu sem væri mér á móti
skapi, og svo nær maður að gróa
inni í viðfangsefninu á þann
hátt. — Ég hef ákveðna tilfinn-
ingu fyrir manneskjum og til-
verunni yfirleitt, en ég hef enga
þörf fyrir að kalla það alltaf
„trist“, þegar menn eru að halda
því fram að þeir sitji inni með
Sannleikann og þurfi að koma
honum á framfæri, hvort sem
það er í bók, kvikmynd eða í öðru
formi. Að mínu áliti er mark-
miðið með kvikmyndunum að
skerpa skilningarvit áhorf-
andans.“
Lárus Ýmir Óskarsson fékk
styrk úr Kvikmyndasjóði til að
afla sér heimilda og vinna að
kvikmyndahandriti um Fjalla-
Eyvind.
Þá hefur það verið orðað við
Lárus að leikstýra kvikmynd eft-
ir bók Selmu Lagerlöf, „Jerusal-
em“, en ekkert hefur verið
ákveðið í þeim efnum.
Vinkonurnar Anna og Jo.
Tíu ára afmæli
Delta-klíkunnar
Man einhver eftir myndinni
„National Lampoon’s Animal
House“, ööru nafni „Delta-klík-
an“, sem Laugarásbíó sýndi fyrir
fjórum eða fimm árum? Myndinni
sem skaut John Belushi upp á
stjörnuhimininn. Ef svo er, geta
þcir hinir sömu glaðst á ný, því
Bíóhöllin sýnir á næstunni „Nat-
ional Lampoon’s Class Reunion”,
þ.e.a.s. Delta-klíkan númer tvö.
Þaö er sami framleiöandinn,
Matty Simmons, sem gerir þessa
mynd, en það er ekki nema einn
leikari úr fyrri myndinni sem leik-
ur í framhaldinu, Stephen Furst.
Fólk man eflaust eftir honum sem
feita busanum. En þá er frekari
samanburöur úr sögunni.
Tíu ára útskriftarafmæli
1972, bekkur úr Lizzie Bord-
en-menntaskólanum kemur
saman í gamla skólanum til að
halda upp á tíu ára afmælið. Lið-
ið er harla sundurleitt og
kannski læðist að einstaka
áhorfanda sá grunur að sumir
nemendanna hafi aldrei staðist
prófið.
Þarna eru Mary og Bunny
(Marla Pennington og Miriam
Flynn), sem tala illa um aðvíf-
andi gesti. Þarna er Bob (Gerrit
Graham) sem er ástfanginn af
sjálfum sér, ríka kærastan hans,
Jane (Jacklyn Zeman), sem er
útséður fjármálasérfræðingur.
Þarna er sæta stúlkan í bekkn-
um, Meredith (Shelley Smith),
sem auglýsir kvennærfatnað.
Þarna er Hubert (Stephen
Furst), feitur, hávaðasamur og
heimskur. Þarna er hin tungu-
lipra Dolores (Zane Buzby) sem
seldi djöflinum sál sína til að
halda ævarandi heilsu. Þarna er
Iris Augen (Marya Small, hún
lék hóruna í Gaukshreiðrinu),
staurblind, næstum því heyrn-
arlaus en einstaklega vergjörn.
Þarna eru hjónakornin Jeff og
fris hin staurblinda, heyrnarlausa
og vergjarna.
Cindy (Randy Powell og Misty
Rowe) og eru enn hrifin hvort af
öðru. Þarna eru Chip Hendrix og
Carl Clapton, sem hafa neytt
allra þeirra eiturlyfja sem til
eru, — og að lokum er þarna
Gary Nash (Fred MacCarren),
leiðindagaur án persónuleika.
Á þessari upptalningu sést að
þarna er valinn maður í hverju
rúmi, en sennilega gefa einkunn-
arorð bekkjarins bestu myndina:
no class has less class than this
class.
Þegar gálgahúmorinn blífur
Þeir sem sáu „Delta-klíkuna“
muna eflaust eftir gálgahúmorn-
um, sem myndin byggist á, og án
efa eru fjölmargir hér á landi
sem þekkja til tímaritsins „The
National Lampoon", sem er ekki
ósvipað Mad-tímaritinu.
Framleiðandi myndanna,
Matty Simmons, er jafnframt
stofnandi og stjórnarformaður
fyrirtækisins sem gefur út
Lampoon-tímaritið.
Húmoristar tímaritsins hafa
víða komið við. Snemma á átt-
unda áratugnum . sömdu þeir
„The National Lampoon Radio
Hour“, sem var útvarpað í fleiri
en 600 útvarpsstöðvum, og varð
þar með einn allra vinsælasti út-
varpsþáttur sem um getur. Hann
var lagður niður árið 1975, því
þeir önnuðu ekki eftirspurninni
á öðrum háværari vígstöðvum.
Árið 1973 sömdu þeir leikrit,
„The National Lampoon Show".
Hlaut hann mjög góða gagnrýni
og mikla aðsókn. Nokkrum árum
síðar, eða árið 1978, var annað
leikrit frumsýnt, nefnilega
„That’s Not Funny, That’s Sick“,
og gefur titillinn nokkra innsýn í
efnismeðferð þeirra Lampoon-
félaga.
Flytjendur og höfundar þessa
efnis eru sumir hverjir orðnir
heimsfrægir fyrir uppátæki sín.
Fyrstan skal þar nefna John Bel-
ushi, þann ógleymanlega grín-
leikara. Eftir að hann lék í
Delta-klíkunni, árið 1978, lék
hann í Spielberg-myndinni
„1941“, „Blúsbræðrunum", eftir
John Landis, en hann gerði fyrri
myndina um Delta-klíkuna. Bel-
ushi lést á síðastliðnu ári vegna
ofnotkunar á eiturlyfjum.
Aðrir sem hafa orðið frægir
eru Chevy Chase (lék í Ljótum
leik), Bill Murray (lék í Stripes
og nú síðast aukahlutverk í
Tootsie) og Gilda Radner (lék í
Hanky Panky).
Matty Simmons segir: „Nat-
ional Lampoon’s Class Reunion
er háðsleg eftirlíking á hroll-
vekju eins og Marx-bræðurnir
hefðu gert. Myndin er farsi,
byggður á atvikum úr hinu dag-
lega lífi. Kómedían er best þegar
hægt er að fara undir skinnið á
fólki.“
HJÓ.