Morgunblaðið - 06.10.1983, Síða 1

56 SÍÐUR MEÐ MYNDASÖGUBLAÐI
228. tbl. 70. árg.
FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 1983
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Walesa fagnað sem
þjóðhetju í Póllandi
Varsjá og víðar, 5. oklóber. AF.
LECH Waiesa, leiðtogi Sam-
stöðu, hinna ólöglegu verka-
lýðshreyfinga í Póllandi,
hlaut í gær friðarverðlaun
Nóbels. Hann var úti í skógi
í sveppatínsluferð er það var
tilkynnt og er hann kom
heim til sín á ný, tóku hundr-
uð Pólverja á móti honum
hrópandi nafn hans og nafn
Samstöðu. Mikill fögnuður
ríkti meðal almennings í
Póllandi er tíðindin bárust.
Útnefninguna hlaut Walesa
vegna forstöðu sinnar í Sam-
stöðu og þar með baráttu sinn-
ar fyrir auknu persónufrelsi.
Hann er nú hetja í augum al-
mennings í Póllandi, ekki síst
eftir að hann tilkynnti að verð-
launaféð, hálfa sjöttu milljón
króna, myndi hann láta renna
til pólsku kirkjunnar. „Ég er
djúpt snortinn og hrærður,"
sagði Walesa, en bætti við að
útnefning sín væri viðurkenn-
ing Vesturlanda á baráttu
Samstöðu. „Ef Vesturlönd
myndu gleyma mér, væri úti
um mig. Ég verð sýknt og heil-
Egil Aarvik, formaður Nóbelsverðlaunanefndarinnar, tilkynnir í gær að
pólski verkalýðsleiðtoginn Lech Walesa hafi verið útnefndur að þessu sinni.
Símamynd AP.
agt að vara mig á því að gera
ekkert sem yfirvöld gætu notað
sem átyllu til að handtaka mig.
Þessi útnefning á eftir að auka
frelsi mitt til athafna í þágu
Samstöðu," sagði Walesa enn
fremur. Hann sagðist ekki
reikna með því að fara sjálfur
til Noregs að veita verðlaunun-
um viðtöku af ótta við að fá
ekki að snúa heim. Heldur
myndi hann fara fram á það við
einhvern ættingja sinn að nálg-
ast verðlaunin, hugsanlega eig-
inkonu sína.
Viðbrögð voru á ýmsa lund.
Páll páfi II sendi Walesa árnað-
aróskir, svo og flestir eða allir
leiðtogar Vesturlanda, auk
margra annarra frægra manna.
Pólsk yfirvöld sýndust lítt hrif-
in og talsmenn þeirra sögðu að
Nóbelsverðlaunin settu niður
við slíka dellu að veita þau
manni á borð við Lech Walesa.
Sögðu talsmenn herstjórnar-
innar enn fremur að veitingin
væri augljóslega stórpólitísk og
enn ein tilraun Vesturlanda til
að klekkja á Pólverjum.
Sjá nánar fréttir frá verð-
launaveitingunni á blaösíóu
22.
Líbanon:
Vonlítið að friðarvið-
ræður hefjist í vikunni
Vopnahlésbrotum fjölgar dag frá degi
Jiddha, Aþenu og Beirút, 5. október. AF.
LÍKURNAR á því að hinar stríðandi
fylkingar Líbanon myndu setjast að
samningaborðinu í þessari viku voru
heldur litlar í gær og þá fréttist einn-
ig, að vopnahlésbrotum fari fjölg-
andi í Beirút og fjöllunum í kringum
borgina. Hins vegar virtist svo sem
stjórnvöld í Líbanon hefðu fyrir sitt
leyti samþykkt að hermenn frá
bandalagi óháðu ríkjanna fylgdust
með því að vopnahléið yrði virt, en
ekki fulltrúar frá Sameinuðu þjóð-
unum.
Það voru drúsar sem kröfðust
þessa og talið nær öruggt að Sýr-
lendingar stæðu þar að baki. Sam-
þykki Líbanonstjórnarinnar er
túlkað sem dálítill sigur fyrir
Sýrlendinga. Walid Jumblatt, leið-
togi drúsa, er staddur í Grikklandi
um þessar mundir þar sem hann
hefur rætt við þarlenda ráða-
menn. Sagði Jumblatt að hann
óskaði þess að Indverjar, Grikkir
og Júgóslavar fylgdust með vopna-
hléinu. Sagði Jumblatt einnig, að
deilur stæðu um hvar friðarvið-
ræðurnar skyldu fara fram, ekki
væru allir sáttir við Saudi Arabíu
og að sjálfsögðu kæmi ekki til
mála að þær færu fram í Líbanon.
„Kannski í Genf,“ sagði leiðtoginn.
Jumblatt sagði að drúsar
myndu virða vopnahléið meðan
eitthvert vit væri í því og að hann
myndi taka þátt í friðarviðræðum.
„En það verður að finna nýja frið-
arformúlu og stjórnarskrána þarf
að skoða ofan í kjölinn," sagði
hann við fréttamenn.
Vopnahléið sýndi sig í gær að
standa á ótraustum brauðfótum,
er skriðdrekar stjórnarhersins
hófu skothríð á tvær stöðvar shíta
í Beirút, eftir að þeir síðarnefndu
höfðu skotið á stjórnarhermenn
með sprengjuvörpum. Þá skutu
leyniskyttur á hvað sem fyrir varð
hér og þar í Beirút. Stjórnvöld í
Saudi Arabiu lýstu yfir áhyggjum
sínum á skærunum, sögðu að slíkt
gæti eyðilagt mikið starf sem unn-
ið hefur verið í þágu friðarins í
landinu og gæti orðið til þess að
skipta landinu endanlega í áhrifa-
svæði.
Yitzhak Shamir
Shamir búinn
að mynda
nýja stjórn
ÍSRAELSKA forsætisráðherraefnið
Yitzhak Shamir tilkynnti hinginu í
gær, að hann hefði myndað sam-
steypustjórn og óskaði hann eftir því
að þingið kæmi saman á mánu-
dagsraorguninn og greiddi atkvæði
með eða á móti henni.
Yfirlýsing Shamirs kom 15 dög-
um eftir að forseti landsins, Haim
Herzog, veitti honum stjórnar-
myndunarumboðið og gekk
sannarlega á ýmsu í þreifingum
Shamirs. óvíst er með öllu hvort
þingið setur traust sitt á stjórnina
eða ekki og úr því verður varla
skorið fyrr en að atkvæðagreiðsl-
an er um garð gengin.
Erfiðleikarnir voru ýmsir,
Shamir hafði mestan hug á því að
mynda samsteypustjórn með
sömu flokkum og stóðu að fráfar-
andi stjórn Menachems Begin, en
fjórir fulltrúar Agudatflokksins
settu ýmis skilyrði fyrir áfram-
haldandi stuðningi sínum og sex
aðrir stuðningsmenn tilkynntu að
þeir myndu ekki styðja Shamir
nema að hann reyndi að fá Verka-
mannaflokkinn með sér í þjóð-
stjórn. Shamir náði samkomulagi
við Agudatmennina, en tókst ekki
að fá Verkamannaflokkinn til
samvinnu. Þrátt fyrir það sögðu
fimm hinna umræddu sex þing-
manna að þeir myndu styðja
Shamir þrátt fyrir það. Ekkert má
út af bregða, því Shamir á ekki
vísan stuðning nema 63 þing-
manna á 120 manna þingi lands-
ins.
Stjórnarkreppan í landinu hefur
stöðvað allar aðgerðir stjórnvalda
til að hafa hemil á þriggja stafa
verðbólgu í landinu.
„Ykkur hafa orðið á
grundvallarmistök“
sagði James Callaghan er Yerkamannaflokkurinn hafnaði
tillögu um að Bretland afvopnaðist ekki einhliða
Hri^hton. 5. októbrr. AP.
BRESKI Verkamannaflokkurinn
samþykkti í gær með yfirgnæfandi
meirihluta á ársþingi sínu, að hvika
hvergi frá fyrri stefnu sinni að Bret-
ar ættu að afvopnast kjarnorku-
vopnum sínum einhliða án tillits til
aðgerða annarra kjarnorkuvekta.
Samþykktin kom talsvert á
óvart, því hinn nýkjörni formaður
flokksins, Neil Kinnoch, hafði sótt
það fast að slakað yrði á um-
ræddri stefnu, en hún var talin
öðru fremur vera ástæðan fyrir
hinu mikla fylgistapi flokksins í
þingkosningunum í sumar sem
leið. Reyndi Kinnoch ákaft, en
árangurslaust, að fá málið tekið
af dagskrá og eftir að opinber at-
kvæðagreiðsla hafði farið fram og
ljóst var hver úrslit höfðu orðið,
steig fyrrum forsætisráðherra
Bretlands, James Callaghan, í
ræðustól. Hinn 71 árs gamli
Callaghan, persónugervingur
hinna óróttæku meðlima flokks-
ins, sagði: „Ykkur hafa orðið á
grundvallarmistök, við töpuðum í
dag milljónum atkvæða." Baulaði
þingheimur ákaft á Callaghan er
hann gekk aftur til sætis.
Ronald Todd var ákaft í for-
svari fyrir því að stefnubreyting
yrði engin. Hann sagði að Bretar
þyrftu ekki að skammast sín fyrir
James Callaghan
stefnuna, Margaret Thatcher
væri að breyta Bretlandi í eitt
allsherjar bandarískt flugmóð-
urskip og síðan talaði hann um
frú Thatcher og Ronald Reagan
Bandaríkjaforseta sem „Bonnie
og Clyde hins kjarnorkuvædda
heims".