Morgunblaðið - 06.10.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 1983
Að moka flór
Framsóknar
eftir Jón Baldvin
Hannibalsson
Þversagnirnar í íslenzkri
pólitík á þessu hausti eru næg-
ar til að æra óstöðugan. Nokk-
ur dæmi:
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar er 5ta ríkisstjórn
framsóknarmanna frá upphafi
verðbólguáratugarins 1971—74.
Þetta er 3ja ríkisstjórnin undir
forsæti framsóknarmanns. Samt
er þessi 5ta framsóknarríkisstjórn
lýðveldisins allt öðruvísi en fyrri
ríkisstjórnir undir forystu eða
með þátttöku sama flokks. Hvers
vegna?
Þessi ríkisstjórn er ekki að
framkvæma stefnu Framsóknar-
flokksins eins og hún hefur verið
boðuð, a.m.k. frá 1978: lögbundin
nióurtalning í áfongum. Þessi ríkis-
stjórn boðar snöggt átak gegn
verðbólgu (leiftursókn) með af-
námi vísitölukerfis á laun og
niðurskurði ríkisútgjalda. Þá
stefnu boðaði Sjálfstæðisflokkur-
inn fyrir kosningarnar 1979. En
vegna dræmra undirtekta kjós-
enda þá, féll Sjálfstæðisflokkur-
inn frá þessari stefnu og minntist
ekki á hana fyrir seinustu kosn-
ingar.
Sverrir Hermannsson kannaðist
ekkert við leiftursóknina strax
1979; Albert vildi ekki af henni
vita, þegar hann gerðist „guðfað-
ir“ ríkisstjórnar Gunnars Thor-
oddsen 1980. Steingrímur Her-
mannsson vann kosningasigur
1979 út á það að hafna þessari
stefnu. Hann sagði þá, að „allt
væri betra en íhaldið" — og taldi
að ríkisstjórn án þátttöku Alþýðu-
bandalagsins („vinstristjórn")
væri brot á sögulegri erfð og hug-
sjónum Framsóknarflokksins („fé-
lagshyggja").
HvaÖ er hvurs — og
hvurs er hvad?
Hvað hefur nú gerzt? í seinustu
kosningum vann Sjálfstæðisflokk-
urinn á, en Framsókn tapaði. Eftir
kosningar varð ljóst, að ríkis-
stjórn yrði ekki mynduð án
Sjálfstæðisflokksins, og reyndar
eðlilegast, að hún yrði undir for-
ystu hans. Þingflokkur sjálfstæð-
ismanna reyndist ekki vera þess-
arar skoðunar. Yfirgnæfandi
meirihluti þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins taldi rétt að kjósa for-
mann Framsóknarflokksins sem
forsætisráðherra til þess að fram-
fylgja stefnu Sjálfstæðisflokksins,
sem Sjálfstæðisflokkurinn var þó
fallinn frá, eftir því sem kjósend-
ur bezt vissu.
Heyrzt hefur, að þetta hafi verið
gert með þeim rökum, að þannig
mætti fjölga ráðherrum Sjálf-
stæðisflokksins í Framsóknar-
stjórninni. T.d. væri hægt með því
að fórna forsætisráðherraembætt-
inu, að skjóta ráðherrastólum
undir Albert og Sverri — tvo yfir-
lýsta andstæðinga leiftursóknar.
Um leið hafnaði þingflokkur
sjálfstæðismanna formanni sínum
sem forsætisráðherra. Það var
gert með þeim rökum, að hann
hefði fallið í kosningum. Samt
fékk hann fullt umboð til að leiða
stjórnarmyndunarviðræður og
mynda stjórnina fyrir Steingrím
Hermannsson, sem hann gerði. Og
nú er hann kominn á þing þrátt
fyrir allt — fyrir slysni.
Niðurstaðan er þessi: For-
, maður Framsóknarflokksins,
yfirlýstur andstæðingur stjórn-
arsamstarfs með sjálfstæðis-
mönnum og brjóstvörn „félags-
hyggjufólks" gegn leiftursókn,
var af sjálfstæðismönnum kos-
inn forsætisráðherra leiftur-
sóknarstjórnar, eftir að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði fallið
frá þeirri stefnu.
Rökrétt niðurstaða, skýrar línur
— ekki satt?
Þrotabúsmaður í
gervi skiptaráðanda
Og 4 mánuðum eftir myndun
F’ramsóknarstjórnarinnar fer for-
sætisráðherra um landið og spyr:
„Hvað hefur ríkisstjórnin gert
fyrir þig?“ Svarið við þeirri spurn-
ingu liggur í augum uppi: Þessi
nýja Framsóknarstjórn er að
framvísa almenningi í landinu
gjaldróllnum óreiðuskuldum allra
fyrri Framsóknarstjórna á verð-
bólguáratugnum. Þessir reikn-
ingar hljóða upp á tugi milljarða
króna í gjaldföllnum skuldum og
skertum lífskjörum.
Hafi sjálfstæðismenn talið rétt
að Framsókn mokaði sinn eigin
flór, þá hefur það ekki tekizt. Það,
sem ríkisstjórnin er að gera, er að
láta almenning í landinu moka
flór Framsóknar — á sinn kostnað
— þ.e. almennings.
Þegar þrotabú er tekið til gjald-
þrotaskipta mun það ekki vera
venjan að gjaldþrotamaðurinn
sjálfur taki að sér hlutverk skipta-
ráðanda. Algengara er, að hann
haldi sig fjarri.
Það er enn ein þversögnin á
þessu undarlega hausti, að sjálf-
stæðismenn kusu helzta prókúru-
hafa þrotabús Framsóknaráratug-
arins sem skiptaráðanda. Því að
þessi 5ta ríkisstjórn framsókn-
armanna hefur aðeins eitt verk-
efni: Að jafna niður á þegnana gjald-
róllnum vanskilaskuldum hinna
fjögurra ríkisstjórna Framsóknar-
áratugarins.
Það liggur ekki alveg í augum
uppi að formaður Framsóknar-
flokksins sé rétti maðurinn til að
stjórna þessum gjaldþrotaskipt-
um. Ekki fyrst og fremst vegna
persónulegra ávirðinga eins og t.d.
að tvöfalda ráðherratekjur sínar
með bílabraski á sama tíma og
hann fer í krossferð um landið á
hendur spillingu, sólund og
ábyrgðarleysi, og krefur aðra um
fórnarlund.
Það mál er að vísu táknrænt
fyrir pólitískar ávirðingar Fram-
sóknarflokksins sl. 12 ár. Hann
hefur stjórnað skv. mottóinu: Eyð-
um fyrst — borgum seinna. Og
það verður að segja eins og er, að
enginn einn íslenzkur stjórnmála-
maður, að öðrum þó ógleymdum,
ber þyngri sök á þrotabúi Fram-
sóknaráratugarins en einmitt
hinn nýskipaði skiptaráðandi,
hæstvirtur forsætisráðherra.
Arfur fóstbræðra
Hvernig var svo aðkoman, þegar
formaður Framsóknarflokksins
tók við af sjálfum sér, flokks-
bræðrum sínum og fóstbræðrum í
Alþýðubandalaginu, á bak kosn-
ingum? Henni er helzt að líkja við
Jón Baldvin Hannibalsson
„Hvað er ríkisstjórnin að
gera fyrir þig? — er spurt.
Svar: Hún er að framvísa
þér reikningum vegna
vanskilaskulda Framsókn-
aráratugarins. Nú átt þú
að borga fyrir viðskipta-
hallann, erlendu skuldirn-
ar, glataða sparifjármynd-
un, hallarekstur og
skuldasöfnun Steingríms-
togara, offramleiðslu í
landbúnaði, niðurgreiddu
lánin og arðlausu fjárfest-
inguna, byggðastefnu-
blekkinguna, fjárfest-
ingarmistökin í orku-
mannvirkjum, tapaðar
tekjur af orkusölu í tíð
Hjörleifs, glatað fé í
Grundartanga, óhag-
kvæmni í innflutnings-
verzlun o.s.frv. — Allt
þetta er fórnarkostnaður
Framsóknaráratugarins,
sem nú er gjaldfallinn.“
1. grein
aðkomu heimilisföður, sem hefur
verið lengi fjarverandi, en kemur
að búi sínu og híbýlum í rúst.
Munurinn er bara sá, að formaður
Framsóknarflokksins hefur enga
fjarvistarsönnun. Þvert á móti.
Hann var mikilvirkastur þeirra
þrotabúsmanna að leggja búið í
rúst. Þess vegna er það nú feimn-
ismál. Engu að síður höfum við
hans eigin orð fyrir aðkomunni í
ræðuhöldum hans að undanförnu.
■ Steingrímur minnir á sívaxandi
viðskiptahalla undir stjórn þeirra
framsóknarmanna sl. þrjú ár
(1980-1982). 1982 nam viðskipta-
hallinn 3 milljörðum (10% þjóðar-
framleiðslu); það er ca. byggingar-
verð Kópavogskaupstaðar —
skuldaraukningin erlendis á einu
ári.
■ Steingrímur minnir á erlendar
langtímaskuldir upp á rúma 30
milljarða (um 60% af þjóðar-
framleiðslu). Það er rúmlega
byggingarverð Kópavogskaup-
staðar, Hafnarfjarðarbæjar og
Akureyrar, eða 40 þús. manna
byggðar í Breiðholti. Þetta gerðist
undir stjórn Ragnars Arnalds á
ríkisfjármálum.
Albert Guðmundsson fór ljúfum
viðurkenningarorðum um fjár-
málasnilli Ragnars þegar hann
tók við lyklum að fjármálaráðu-
neytinu úr hendi hans. Steingrím-
ur mætti staldra við á ferðum sín-
um og spyrja: í hvað fóru erlendu
lánin? Eins og Sigtúnskynslóðin
og félagi Svavar vita, fóru þau
ekki í að leysa húsnæðisvandann.
Fyrrverandi sjávarútvegsráð-
herra, Steingrímur Hermannsson,
er einmitt rétti maðurinn til þess
að lýsa þeim hrikalegu fjárfest-
ingarafglöpum, sem þessi erlendu
lán hurfu að mestu í. En það er
feimnismál — af eðlilegum ástæð-
um.
■ Steingrímur minnir á, að önnur
hver gjaldeyriskróna, sem sjó-
menn, iðnverkafólk og aðrir leggja
í þjóðarbúið, fer nú í að greiða
afborganir og vexti af skuldum og
til að borga fyrir erlenda aðdrætti
útflutningsgreinanna. Skammt
var í það, að engin gjaldeyris-
króna væri eftir til frjálsra af-
nota, en það er skilgreiningin á
pólsku þjóðargjaldþroti.
Flotinn ósigrandi
■ Steingrímur minnir á, að sjávar-
útvegurinn, burðarás íslenzks at
vinnulífs, var sokkinn í skuldir,
undir handleiðslu Steingríms
sjálfs 1980—’83. Að sögn Stein-
gríms nema skuldir sjávarútvegs-
ins 4 milljörðum, sem er um helm-
ar. Það kom fram í framhjáhlaupi,
að „Steingrímstogararnir" einir
sér eru í vanskilum við Fiskveiða-
sjóð upp á 800 milljónir.
Af eðlilegum ástæðum lætur
Steingrímur þess ekki getið, að ár-
in 1980, 1981 og 1982 voru þrjú
mestu aflaár fslandssögunnar. Að
á árunum 1977—’82 höfum við
verið að éta út afraksturinn af út-
færslu landhelginnar í 200 mílur.
Að á árunum ’77—’80 jókst fram-
Lóðaúthlutanir og skipulag
eftir VUhjálm Þ.
VUhjálmsson
Greinilegt er, að Alþýðubanda-
lagið á um sárt að binda í skipu-
lagsmálum. Það getur ekki enn
sætt sig við, að Reykvíkingar
höfnuðu mörgum skipulags-
ákvörðunum þeirra, m.a. Rauða-
vatnsævintýrinu og íbúðarbyggð í
Sogamýri. Augljóst er af skrifum
þeirra að undanförnu um lóðaút-
hlutanir, einkum í Grafarvogi, að
þeir telja sig eiga harma að hefna.
Nú nýverið, þegar úthlutað var
196 einbýlishúsalóðum í fyrsta
áfanga norðan Grafarvogs af 228
sem skipulagið gerði ráð fyrir og
ljóst var að 63 úthlutunarhafar
greiddu gatnagerðargjöld innan
tilskilins frests, var það ein helsta
niðurstaða Alþýðubandalagsins að
ástæðan væri sú, að úthlutunar-
hafarnir gætu ekki fellt sig við
skipulag svæðisins.
Pólitískur áróður Alþýðubanda-
lagsins er oft æði lítilmótlegur.
Hann miðast greinilega við það,
að heilbrigð dómgreind fyrirfinn-
ist tæplega meðal almennings.
Það hefur sjaldan verið meira
áberandi en í umfjöllun alþýðu-
bandalagsmanna um lóðaúthlutun
í Grafarvogi. Að sjálfsögðu vissu
þeir 133 úthlutunarhafar, sem
ekki treystu sér til að greiða
gatnagerðargjöldin í Grafarvogi,
um skipulag og skilmála á svæð-
inu og auðvitað var þeim kunnugt
um hvar Grafarvog væri að finna.
Hins vegar mætti spyrja hverju
það valdi, að Alþýðubandalagið
hafi ekki áhyggjur af því, að af 57
einbýlishúsalóðum í Suður-Selási
gengu aðeins 9 út. Þar er þó skipu-
lag sem hlotið hefur blessun
þeirra og reyndar að stofni til
ákveðið á þeirra stjórnarárum.
Tilgangurinn helgar meðalið, er
þeirra mottó.
Skipulag og skilmálar
í Grafarvogi
Við skipulag svæðisins í Grafar-
vogi var lögð áhersla á, að lóðir
undir einbýlishús væru ekki það
litlar, að upp kæmi megn óánægja
„Nú hefur það gerst í
Reykjavík, í fyrsta sinn
um margra áratuga
skeið, að lóðaeftirspurn
hefur verið fullnægt.
Nægt framboð er af ein-
býlis- og raðhúsalóðum í
Grafarvogi, Selási og
Seljahverfi og auk
þessa hefur verið úthlut-
að 466 íbúðum undir
fjölbýli það sem af er
kjörtímabilinu í Selási,
Nýjum miðbæ og Ár-
túnsholti.“
lóðahafa eins og t.d. hefur átt sér
stað í sumum íbúðarhverfum sem
vinstri meirihlutinn skipulagði.
Alþýðubandalagið hefur klifað
mjög á því, að einbýlishúsalóðir í
Grafarvogi séu sérstakiega stórar
og einungis stór hús verði byggð
þar. Þetta er rangt eins og flest
annað í málflutningi Alþýðu-
bandalagsins um skipulagsmál
Grafarvogssvæðisins. Skilyrði eru
sett um ákveðna hámarksstærð, en
innan þeirra geta ló ahafar byggt
hvaða stærð sem þeim hentar.
Lóðastærð undir einbýlishús í
Grafarvogi er á bilinu 700—750
m2, en til samanburðar má geta
þess að víða á Reykjavíkursvæð-
inu eru einbýlishúsalóðir u.þ.b.
800—900 m2 að stærð. Hins vegar
bregður svo við, að meðalstærð
einbýlishúsalóða í Suðurhlíðum,
sem skipulagt var undir stjórn Al-
þýðubandalagsins, er u.þ.b. 760 m2.
Hver var að tala um stórar lóðir? í
Ártúnsholti, þar sem eru 136 ein-
býlishúsalóðir, er meðalstærðin
tæpir 700 m2. Hversvegna er lóða-
stærð í Grafarvogi talin vera af
hinu vonda þegar lóðastærðir í
Ártúnsholti og Suðurhlíðum eru
ámóta að stærð eða ívið stærri?
Meðalstærð einbýlishúsalóða í
Laugarásnum, sem skipulagt var í
tíð vinstri manna, er hins vegar
aðeins 407 m2.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
1 umsögn skrifstofustjóra borg-
arverkfræðings til borgarráðs í
tilefni af tillögu Sigurjóns Pét-
urssonar, borgarfulltrúa Alþýðu-
bandalagsins, um að leita sam-
komulags við lóðahafa um til-