Morgunblaðið - 30.12.1983, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1983
Friðarmálin í brennidepli:
Ofeóknir í friði
1938-
— eftir dr. Þí)ri K.
Þórðarson
Gyðingar eru ofsóttir í Sovét á
þessari stundu, og minnast Islend-
ingar þess. Þeir gleyma ekki
frændliði fólksins sem sýnt var í
„Helförinni" um árið. En Kreml
spilar í annarri tóntegund 1983 en
Reichskanzlei í Berlín gerði 1938.
Þeir nota ekki kemísk efni, heldur
útrýmingarbúið í þrældómi Síb-
eríu.
Ég fékk erlent blað í póstinum í
morgun. Þar segir frá fólki í Úkra-
ínu, sem flutt er nauðungarflutn-
ingum, neitað er um vinnu eða
sent í „vinnubúðir" fyrir þá sök
^ina að þau eru gyðingar. And-
semítisminn er þar sagður lifa
blómlegu lífi (við þögulan undir-
leik þagnarinnar í röðum „frið-
ar“-hreyfinga vesturlandakirkj-
unnar). Höfundurinn (Jan Heit-
mann) segir, að í Ráðstjórnarríkj-
unum séu aðeins 50—60 sam-
kunduhús gyðinga opin, öðrum
hafi verið lokað af yfirvöldum. Til
samanburðar getur hann þess, að
gyðingar í ísrael, sem eru 3,5
milljónir, hafi sjö þúsund sam-
kunduhús. Gyðingar í Sovét eru
taldir 2,7 millj. Kennsla í helgi-
máli gyðinga, hebresku, er bönn-
uð, og bannað að skíra sveinbörn
umskurðarskírn.
Einhver myndi halda, að svo
hjáróma rödd, sem á „friðarjól-
1983
„Nútímapáfar í alkirkju-
hreyfingunni þegja yfir of-
sóknum í Sovétríkjunum af
ótta við að styggja hina
mýldu rússnesku kirkju.
1‘etta síðara er þó alténd vit-
að og sannað. „Helfórin“ er
leikin aftur við annað undir-
spil.“
um“ minnir á ofsóknir gegn gyð-
ingum, hljóti að koma úr barka
sje-í-a, — en þetta er danskt trú-
boðsblað gyðingatrúboðs, viti
menn.
Annar höfundur í sama blaði
(Terrey) segir hina heillandi sögu
af rússneska ljóðskáldinu Jevtúsj-
enkó (sem er ekki gyðingur) en
vakti landa sína til vitundar um
hryðjuverk SS í urðinni fyrir utan
Kíev, er þeir myrtu 140.000 gyð-
inga (nær því jafnmarga og öll ís-
lenska þjóðin var þá) árið 1941.
Jevtúsjenkó hélt fyrirlestur i
tækniháskólanum í Moskvu og
lauk honum með kvæði sínu „Babí
Yar“. Kvæðið fékk mjög á áheyr-
endur, og fór sigurför um heim
allan. Fram til þess tíma höfðu
sovézk yfirvöld þagað yfir þessum
hryðjuverkum nazistanna, af því
að þau voru framin gegn gyðing-
um, en nú var loks þögnin rofin.
Babí Jar hefur bæst við nafna-
skrána um hryðjuverk nazista, en
um ofsóknir í Sovét ríkir dulúðug
þögn. Vart heyrist hósti eða stuna
frá hinum nafntoguðu Uppsala-
kirkjuþingum, og samkirkjuleg
heimsþing í Nairobi og Vancouver
þegja þunnu hljóði. Þetta minnir
rösklega á sögusagnir (sannar eða
upplognar) að Píus páfi XII í Róm
hafi vitað um útrýmingu nazista á
gyðingum, en þagað yfir þeim af
hagkvæmnisástæðum kirkjudeild-
ar sinnar í Þriðja ríkinu. Nútím-
apáfar í alkirkjuhreyfingunni
þegja yfir ofsóknum í Sovétríkjun-
Þórir Kr. Þóröarson
um af ótta við að styggja hina
mýldu rússnesku kirkju. Þetta síð-
ara er þó alténd vitað og sannað.
„Helförin" er leikin aftur við ann-
að undirspil.
í Póllandi (einnig innan kaþ-
ólsku kirkjunnar) dafnar gyðinga-
hatur, segir annar höfundanna
(Heitmann). Og í Ráðstjórnarríkj-
unum, segir hann, ber sérhver sov-
étborgari persónuskilríki á sér, og
stendur þar, frá hvaða sovétlýð-
veldi hann er runninn. Á per-
sónuskilríkjum gyðinga stendur
aðeins eitt orð: Gyðingur.
Það eru gamlar lummur, að sag-
an endurtaki sig. En á friðarjólum
(sem standa fram á þrettánda) er
ekki úr vegi að minna á gulu
stjörnuna.
Minningarkertið, sem konan
mín setti í gluggann á aðfanga-
dagskvöld, minnti einnig á hina
ofsóttu gyðinga í Austur-Evrópu. í
kertaloginu fólst bæn um frið til
handa mannkyni, þar sem dýrseðl-
ið virðist hafa náð yfirhönd, að
ljósið mætti skína í myrkrinu,
einnig í myrkri friðarhreyfing-
anna.
Þórir Kr. Þórðarson er prófessor
við Háskóla íslands.
Sagan endurtekur sig, þótt margar kirkjudeildir þegi þunnu hljóði.
Jólaóratorían
Jólaóratorían eftir J.S.
Bach er sex þátta verk, sex
kantötur, er fluttar voru
undir stjórn höfundar árið
1734, fyrsta kantatan á jóla-
dag, tvær næstu á öðrum og
þriðja í jólum, fjórða á ný-
ársdag, fimmta sunnudaginn
næsta og síðasta á þrettánd-
anum. Þetta flutningsform
ættu kirkjur að íhuga og þar
með eiga vísa aðsókn þeirra
er unna góðri tónlist. Að
flytja verkið í heild er ekki
talið áhlaupsverk og því er
gjarnan brugðið á það ráðið,
að skipta verkinu til helm-
inga og flytja saman þrjá
kafla. Kór Langholtskirkju
hefur áður flutt allt verkið á
tveim tónleikum en að þessu
sinni voru þrír fyrstu þætt-
irnir fluttir. Nokkuð hefur
það tafist að fullgera kirkj-
una í Langholti og þurfa
menn enn að bíða þess að Jón
Stefánsson geti flutt hlust-
endum sínum góða tónlist í
eigin kirkju. Vonandi getur
kórinn haldið næstu jól í
glæsilegri húsakynnum, það
eiga kórinn og Jón Stefáns-
son sannarlega skilið fyrir
menningarlegt framlag sitt.
Tónleikarnir voru að þessu
sinni haldnir í Fríkirkjunni
fyrir „troðfullu" húsi. Bæði
kór og einsöngvarar fluttu
verkið í heild nokkuð vel en
það var einkum hljómsveitin
sem var mjög ósamstæð í
tónstyrk og öryggi. Þetta var
Tíska
Jón Þórarinsson
sérlega áberandi hjá tréblás-
urunum, sem voru ótrúlega
ójafnir í styrk, og kom það
skýrast fram í upphafi ann-
ars þáttar, í hjarðljóðinu,
sem er eini hljómsveitarþátt-
ur verksins. Það kann að
mega kenna húsinu um
hljómdeyfð en kórinn hefur
sungið verkið betur, sérstak-
lega er varðar skírleika og
jafnvægi milli radda, sem
oftlega hefur verið frábær-
lega gott hjá kór Laiigholts-
kirkju. Einsöngvarar voru
mjög jafnir og í heild var
léttleiki einkennandi fyrir
flutning þeirra. Ólöf Kolbrún
Harðardóttir er frábær
söngkona, þó söngmáti henn-
ar eigi betur við í leikrænni
túlkun en tónlist eins og
Bach samdi. Sólveig Björling
söng mjög léttilega og nokkr-
um sinnum afar fallega. Jón
Þorsteinsson er einn af efni-
legri söngvurum okkar og
starfar nú sem óperusöngv-
ari í Hollandi. Hann söng
mjög vel og er orðinn tölu-
vert öruggur, eins og heyra
mátti í aríunni, Frohe Hirt-
en. Röddin er frábærlega fal-
leg og þeirrar gerðarinnar,
sem trúlega mun nýtast til
flutnings margvíslegrar
tónlistar. Kristinn Sig-
mundsson er efnilegur nýliði
og mátti marka það að Bach
var honum nokkur ráðgáta,
þó allt væri rétt og laglega
sungið. Dúett hans og Ólafar
var ekki nógu vel unninn og
ópassandi að bassinn syngi
dempað eins og um aukarödd
væri að ræða. Þarna eru báð-
ar raddir jafn réttháar og
tónsmíðin unnin á þann veg,
jafnvel þar sem raddirnar
eru samhljómandi, þar verð-
ur víxlun á tónstöðu til þess
að þungamiðjan færist á
milli raddanna. í heild voru
tónleikarnir góðir, nema er
varðar „ballansinn" í
hljómsveitinni. Einleikarar
áttu þarna nokkra góða
spretti. Trompet-einleikur-
inn er erfiður og var framinn
af Lárusi Sveinssyni. Fram-
an af var trompetinn ekki al-
veg „tandurhreinn" er lagað-
ist er á leið tónleikana. Að
flytja slíkt stórverk, sem
Jólaóratorían er, verður ekki
gert svo vel sé nema að allar
aðstæður séu sem bestar,
bæði í húsakosti og manna-
haldi, þ.e. með harðsnúnu
liði tónlistarmanna. Á næstu
jólum, ef. Guð lofar, verður
kórinn að flytja allt verkið í
fullgerðri kirkjunni í Lang-
holtinu, svo listelskir menn
megi eiga þar bæði skjól með
Guði sínum og háleitri list og
lofsöngvum Honum til dýrð-
ar.
Nýkjörin stjórn Jazzklúbbs Reykjavíkur á fyrsta fundi sínum. Fyrir miðju er
formaðurinn, Hrafn Pálsson, honum á vinstri hönd Guðbjörg R. Jónsdóttir
gjaldkeri og Þórhallur Halldórsson varaformaður en hægra megin við for-
manninn standa Magnús T. Ólafsson ritari og Ágúst Elíasson meðstjórnandi.
(Ljósm. Guðjón Einarsson).
Jazzklúbbur Reykja
víkur endurvakinn
JAZZKLÚBBUR Reykjavíkur,
góðkunnur félagsskapur en
gjarn á að leggjast í dvala stund
og stund, er genginn í endurnýj-
un lífdaganna, segir í fréttatil-
kynningu frá klúbbnum. Sunnu-
daginn 11. þessa mánaðar kom
hópur fólks saman á Hótel Loft-
leiðum og ákvað að koma á ný á
laggirnar jassklúbbi fyrir borg-
ina og nágrannabyggðir undir
hinu gamla nafni, Jazzklúbbur
Reykjavíkur.
Tilgangur klúbbsins er að
útbreiða skilning á menning-
argildi jasstónlistar og standa
fyrir reglubundnum djamm-
sessjónum í því skyni a.m.k.
einu sinni í mánuði. Verður
fyrsta djamm-sessjónin í
janúar 1984.
Jazzklúbbur Reykjavíkur
beitir á samkomum sínum
happa- og -glappaaðferðum
fyrri ára, þannig að leitast
verður við að skipta um flytj-
endur sem tíðast á hverri
sessjón, enda til þess ætlast að
menn taki með sér eigin
hljóðfæri, a.m.k. þau léttari.
Stjórn Jazzklúbbs Reykja-
víkur skipa Hrafn Pálsson,
Þórhallur Halldórsson, Guð-
björg R. Jónsdóttir, Magnús
Torfi Ólafsson og Ágúst EIí-
asson. í varastjórn eiga sæti
Tómas Agnar Tómasson, Þór-
unn Jónsdóttir, Kristján
Magnússon, Guðmundur R.
Einarsson og Guðlaugur
Hannesson. Endurskoðendur
eru Jónatan Ólafsson og Karl
Lilliendahl.
Allir geta gerst stofnfélagar
í Jazzklúbbi Reykjavíkur fram
yfir fyrstu djamm-sessjónina
22. janúar, með því að snúa sér
til einhvers áðurgreindra
manna eða á djammsessjón-
inni sjálfri, sem væntanlega
verður haldin í Kvosinni við
Lækjargötu kl. 15 til 17 þann
dag. Sá atburður verður nánar
kynntur síðar.