Morgunblaðið - 15.06.1984, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. JÚNÍ 1984
Mörg falleg frímerkjasöfn
verda á NORDIU 84
Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Reynt hefur verið að segja nokkuð frá hinni vænt-
anlegu samnorrænu frímerkjasýningu í síðustu þátt-
um. Því miður hefur þaö veriö allbrotakennt, enda er
í mörg horn aö líta við undirbúning sýningarinnar og
tómstundir stopular. Þó veröur reynt aö fræöa les-
endur um þaö, sem í vændum er í Laugardalshöllinni
í fyrstu viku júlímánaöar.
Nú er orðiö Ijóst, aö fjöldi sýn-
ingarramma veröur um 780 og
efniö margvíslegt. i þessum þætti
vil ég nefna örfá söfn, svo aö
menn geti gert sér örlitla hug-
mynd um sýningarefniö. Margt
verður þó ósagt, og þar verður
sjón sögu ríkari, þegar NORDIA
84 hefst.
í svonefndri opinberri deild
sýna póststjórnir og póstminja-
söfn Noröurlanda áhugavert efni.
Segja mætti mér, aö þar eigi eftir
aö vekja mikla athygli safn í tólf
römmum, sem nefnist islands-
safniö 1776—1901. Þar veröa
fjölmörg forfrímerkjabréf úr
skjalasöfnum og sum hver meö
sjaldgæfum póststimplum. Eins
veröa í þessu safni mörg áður
óþekkt skildingabréf og enn
fremur aurabréf frá 1876, bæöi
almenn og þjónustu, fram til
1901. Ekki dregur það úr gildi
þessa efnis, aö hér má sjá marg-
ar prentanir aurafrímerkja á bréf-
um og í mörgum tilvikum allar
þeirra.
Þá sýnir aöalpóststjórnin
danska í þessari deild íslenzk frí-
merki og þjónustumerki frá
1873—1901 í heilum örkum.
Veröa arkirnar alls 28. Þaö gerist
ekki á hverjum degi, aö menn
geti séö öll íslenzku skildinga-
frímerkin og aurafrímerkin í örk-
um og jafnvel arkir meö yfir-
prentuninni þrír frá 1897. Þá
veröa þarna í römmum dönsku
póststjórnarinnar, sem veröa
fimm, öll elztu þjónustufrímerkin.
Sýnd verður ein prentun af
hverju aurafrímerki, en af sumum
þeirra komu margar prentanir á
25 ára bili.
Norska póststjórnin sýnir
heildarsafn norskra frímerkja í
fimm römmum. Finnska póst-
stjórnin sýnir í tveimur römmum
safn NORDIU-frímerkja í Finn-
landi og eins tillögur aö þeim.
Sænska póstminjasafniö sýnir
sænsk frímerkjahefti frá
1904—1984 í fimm römmum.
Margir heimskunnir norrænir
stórsafnarar heiöra NORDIU 84
meö hluta af söfnum sínum. Hafa
þeir fengiö hin hæstu verölaun á
mörgum sýningum. Þessi söfn
veröa í sérstakri boösdeild. Þar
má nefna safn Chr. Andersens í
fimm römmum: Danmörk
1851 —1870. F.C. Moldenhauer
sýnir hluta af norsku sérsafni frá
1845—1880 í tíu römmum. Rolf
Gummesson sýnir í sex römmum
5, 8 og 10 penni úr finnskri út-
gáfu frá 1866. Olli Kivinen, Finn-
landi, sýnir í níu römmum safn af
finnskum frímerkjum frá um
1920, svonefnd Aunus merki og
merki frá Karelíu og Noröinger-
manlandi.
í heiöursdeild NORDIU 84 eru
tvö söfn, sem hlotiö hafa stórt
gull á árunum 1979—1983. Ann-
aö þeirra á Chr. Andersen og er
þaö frá Slésvík-Holstein og Lau-
enburg í tíu römmum. Hitt er
einnig í tíu römmum meö frí-
merkjum og umslögum frá
Dönsku Vestur-lndíum. Þetta
safn á annar danskur maöur,
Peter Meyer.

:ísla\í)5()oo
Gaman verður aö skoöa allt
þetta efni, sem hór hefur verið
drepiö á. Ekki er ólíklegt, aö
nefnt veröi eitthvaö til viöbótar í
næsta þætti, enda mætti segja
mér, aö sumt af því höföi ekki
síöur til gesta en þaö sérhæföa
efni, sem nú hefur verið vikiö aö.
Ný frímerki 17. júní
Næstkomandi sunnudag verö-
ur íslenzka lýðveldiö 40 ára. Við,
sem vorum ung áriö 1944, mun-
um vel þann eftirminnilega rign-
ingardag á Þingvöllum, þegar
þáverandi forseti sameinaös
þings, Gísli Sveinsson, lýsti yfir
stofnun lýðveldis af Lögbergi.
Eins er minnilegt, þegar heilla-
óskir bárust frá Kristjáni konungi
X. og þingheimur hyllti hinn síö-
asta konung íslands meö húrra-
hrópum.

og fyrirmenn
staklega langaöi mig til aö kynna
mér starf þjóöleikhúss íra, Abbey-
leikhússins fræga. Þar hefur setiö
viö stjórnvöl maöur, sem er ekki
íslendingum alls ókunnur, Tomas
MacAnna, þó núna láti hann sér
nægja aö sitja í leikhúsráöi og
stjórna leikritum. Fyrir rúmum tutt-
ugu árum stjórnaöi hann rómaöri
sýningu á Gísl eftir landa sinn
Brendan Behan í Þjóöleikhúsi Is-
lendinga og tveim árum síöar Róm-
eó og Júlíu í lönó.
Ég bankaöi upp á í leikhúsinu og
spuröi eftir meistaranum (haföi
kveöju til hans frá fornvini hans,
Jónasi Árnasyni), en var sagt aö
hann væri upptekinn viö aö leggja
lokahönd á sýningu í Peacock (Pá-
fuglinum). Þaö er litla sviöiö þeirra í
Abbey og er nefnt eftir annarri aö-
alpersónunni í leikriti O'Casey Júnó
og Páfuglinn. Svo ég fikraöi mig
nær dyrum litla sviösins og hitti þar
tæknimann fyrir utan og stundi upp
erindinu. Á meöan stóö ég fyrir
utan og reyndi aö afsaka sjálfan
mig í huganum, ég yröi aö finna
hann núna, því ég haföi heyrt aö
MacAnna væri frægur fyrir allt ann-
aö en aö sitja i rólegheitum á sama
staö. Svo þaö var um aö gera aö
drífa sig að ná honum áöur en hann
væri floginn út i buskann. Meöan ég
var á kafi í jsessum hugsunum kem-
ur tæknimaöurinn til baka meö þær
fréttir aö MacAnna vilji hitta mig á
stundinni og fer meö mig inn í
rökkvaöan salinn, þar sem leik-
stjórinn situr einn og fylgist vökul-
um augum meö leikurunum á sviö-
-1904 '
Viö þetta tækifæri voru gefin
út sex frímerki meö mynd Jóns
Sigurössonar, en ekki var mikilli
hugmyndaauögi fyrir að fara viö
þá frímerkjagerð. Segja má, aö
hiö sama sé enn uppi á teningn-
um. Mynd hins nýja merkis er
fánaborg, en því miöur veröur
ekki annaö séö en úr veröi skipu-
lagslítiö kraöak. Tvívegis áöur
hafa veriö gefin út frímerki til aö
minnast lýðveldisins og í bæöi
skiptin valinn íslenzki fáninn sem
grunntónn merkjanna. Ólíkt
tókst samt betur til en nú. Merkin
frá 1964 og 1969 bera þess sjálf
gleggst vitni.
Mér heföi sjálfum fundizt fara
vel á því aö gefa út tvö frímerki af
þessu tilefni. Heföu þau gjarnan
mátt vera meö myndefni frá
Þingvöllum, vöggu íslenzka lýö-
veldisins, t.d. eftir alkunnum mál-
verkum Jóhannesar Kjarvals og
Ásgrims Jónssonar.
Sagt er, aö gamla pósthúsiö
veröi opiö á sunnudaginn kl.
8—11, svo aö menn geti bæöi
keypt þar hin nýju frímerki og lát-
iö stimpla á útgáfudegi meö sér-
stimpli, sem geröur hefur verið af
þessu tilefni.
inu. Hann keyrir mig niöur i sæti viö
hliö sér, reykir viöstööulaust, spyr
mig í þaula um sjálfan mig, íslenskt
leikhús og íslenska lelkara sem
hann þekkti, en missti þó ekki and-
artak sjónar á því sem var aö ger-
ast á leiksviöinu.
Áöur en ég veit af er æfingunni
lokiö, hann hoppar uppá sviðið,
gefur leikurunum athugasemdir og
skýtur inní kynningu á mér. Leikar-
arnir yfirgefa sviöiö og hann sest
aftur útí sal til mín meöan sviös-
mennirnir skipta um sviösmynd,
svo allt veröi klárt fyrir kvöldiö.
Leikritið sem þau voru aö æfa átti
sem sagt að frumsýna um kvöldiö.
Þetta var nýleg írsk stofukómedía
og leikin á írsku. Um 10% af sýning-
um Abbey-leikhússins eru leiknar á
anzi berst við
móður sína.
irsku og í gömlum reglum fyrir hús-
iö er kveöiö svo á um aö allir lelkar-
ar sem ráönir eru viö húsiö veröi aö
kunna írsku. Þetta hefur háö starf-
seminni nokkuö, því þeir hafa þurft
aö sjá á bak afbragösleikurum, sem
ekki hafa haft irsku á valdi sínu. En
nú er fariö að losa aöeins um og
reglurnar ekki teknar eins bókstaf-
lega.
Vegna frumsýningarinnar baö
Tomas MacAnna mig aö hitta sig
um kvöldið eftir aö lokinni sýningu
á Kirsuberjagaröinum á stóra sviö-
inu, sem hann bauð mór aö sjá. Þaö
var bundiö fastmælum og hann
gufaöi upp og eftir sat ég dasaöur í
auöum leikhússalnum.
GRÁTFYNDIÐ
KIRSUBER
Kvöldiö eftir mætti óg í leikhúsiö
tímanlega til aö sjá sýninguna, sett-
ist í gott sæti á besta staö og undr-
aöist hve fámennt var í leikhúsinu
þó aöeins þrjár mínútur vantaöi á
aö sýningin ætti aö hefjast. Þegar
tíu mínútur voru liönar frá auglýst-
um sýningartíma fóru Ijósin í saln-
um loks aö dofna og þá sá ég aö
salurinn var oröinn þéttsetinn. Ég
haföi alveg gleymt aö irar eru aldrei
aö flýta sér, þaö haföi ég reynt í
Dundalk, þvi ekki var hægt aö byrja
sýninguna okkar fyrr en tuttugu
mínútum of seint. Ég haföi heyrt að
þaö væri alsiöa í leikhúsum þar.
Seinna heyröi ég aö Abbey-leikhús-
iö heföi reynt aö breyta þessu, en
þó ekki meö betri árangri en þaö aö
sýningar hófust aldrei fyrr en tíu
mínútum of seint — en þó aldrei
mikiö seinna en þaö!
Sýningin á Kirsuberjagaröinum
var ákaflega góö. Leikstjórinn haföi
augljóslega unniö afburöagott verk,
náö aö stilla saman krafta leikhúss-
ins á áhrifaríkan og fallegan hátt.
Einstaklega áferöarfalleg og grát-
fyndin Tjekov-sýning. Svona á
Tjekov aö vera! Leikmyndin var líka
mjög einföld og sterk og nýtt á
frábæran hátt. Sýningin minnti mig
mjög mikið á sýningar Citizen
Glasgow Theatre sem mér finnst
vera besta og athyglisveröasta
leikhúsiö á Bretlandi þessa dagana.
Leikstjórinn er Englendingur,
ungur maöur, rúmlega þrítugur,
Patrick Mason aö nafni og er þegar
búinn aö geta sér gott orö í London
og víöar, og á aö baki ótrúlega
glæsilegan feril. Þeir treysta unga
fólkinu í bresku leikhúsi.
Eftir sýninguna hitti óg Tomas
MacAnna og hann hélt áfram aö
spyrja mig í þaula um íslenska leik-
ara sem hann haföi kynnst þegar
hann var aö leikstýra hér fyrir um
tuttugu árum. Þessi ótrúlegi maöur,
sem leikstýrir út um allan heim (ný-
lega komlnn frá Grikklandi) og er
bókaöur til ársins 1986, var ekki í
vandræðum meö aö muna íslensku
nöfnin: Gísli, Gunna, Bríet, Valur
o.s.frv. Ég reyndi aö leysa úr spurn-
ingum hans jafn vel og mór var unnt
meöan viö hlupum um salarkynni
leikhússins og hann kynnti mig á
bóöa bóga og sýndi mór leikhúsiö.
Þessi fulloröni maöur, sköllóttur á
hvirflinum, en þar tók viö sítt grátt
hár niöur á axlir. Augun síkvik
þannig að ekkert virtist fara fram
hjá honum. Svolítiö álútur, svo aö
manni fannst á hverju andartaki aö
hann myndi detta framfyrir sig og
munnsvipurinn eins og hann sé í