Morgunblaðið - 04.07.1984, Page 8

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 4. JÚLÍ 1984
Borgin okkar vill umvefja
okkur grænum örmum gróðurs
— ekki gráum örmum steinsins
— eftir Herdísi
Tryggvadóttur
Það hefur lengi verið á óskalista
umhverfisverndarfólks í Reykja-
vík að stofna áhugamannasamtök,
sem gætu orðið milliliður borg-
arbúa og fulltrúa í borgarstjórn.
Þannig, að þegar einhverjar stór-
framkvæmdir eru í aðsigi geti fólk
komið skoðunum sínum á fram-
færi í þessu félagi og það svo aftur
haft áhrif á ákvarðanatöku borg-
arfulltrúa. Á þann hátt væri
tryggt lýðræðislegt og eðlilegt
samspil vilja borgara og borgar-
stjórnar. Hingað til hafa ýmis
hverfasamtök risið upp í sjálfs-
vörn, þegar þeim hefur fundist
verið gengið á sinn hlut í skipu-
lagsákvörðunum, og því borið við
að þær séu ekki í samræmi við
vilja fólksins í því og þvi hverfi.
Oft myndast því spenna og hálf-
gert stríð milli borgaranna og
borgarstjórnar. Þetta er óæskilegt
og veldur oft miklum sársauka og
leiðindum. Með umhverfisvernd-
arfélagi mætti laga þetta ófremd-
arástand. Slíkt félag yrði fastur
vettvangur fyrir fólkið að snúa sér
til með ánægju eða óánægju sína,
og því myndu þá borgaryfirvöld
aftur á móti virða þá skoðana-
myndun sem félagið stæði fyrir,
með því að hafa, að einhverju
leyti, samráð við félagið við
ákvarðanatöku.
Náttúruverndarráð er starfandi
hér í borg og í því er hæft fólk og
áhugasamt. Tilgangur félagsins er
að reyna eftir megni að varðveita
fagurfræðileg og náttúruverndar-
leg sjónarmið. Þetta félag er e.t.v.
ekki nægjanlega áhrifamikið, eða
ekki tekið það tillit til þess, sem
því ber, þannig að það geti komið
nógu oft I veg fyrir svokölluð
„slys“ í borgarskipulaginu.
Hingað til hefur það verið
stefna I iðnaðarríkjunum að
byggja og byggja án tillits til nátt-
úrunnar og hins veigamikla hlut-
verks sem hún gegnir i tilveru
manna. Það er ekki fyrr en hin
síðari ár, að fólk er að vakna upp
við vondan draum og gera sér ljóst
að í óefni stefnir. Iðnaðarríkin
hafa þjösnast svo á náttúrunni að
alger eyðing t.d. laufskóga er í
augsýn ef ekki verður spornað við
fótum. Þetta veldur svo aftur eyð-
ingu dýralífs, röskun á veðurfari
o.fl. Menn hafa ekki áttað sig á
þeim ægilegu afleiðingum sem
lífsgæðakapphlaupið hefur haft I
för með sér. Oft hefur borið meira
á kappi en forsjá þegar í fram-
kvæmdir hefur verið ráðist.
Nóbelsskáldið okkar skrifar I
grein I Mbl. 10. júní ’84 m.a. um
vanrækslu okkar að hefjast ekki
handa að græða upp landið, sem
ALLSERÍírÆÐUR tónlistarviðburð-
ur átti sér stað að Laugum í Þingeyj-
arsýshi í gær. Þegar fjórir úr flokki
okkar fremstu einsöngvara sungu
fyrir Þingeyinga í meira en þrjár
klukkustundir.
Söngvararnir voru ólöf Kolbrún
Harðardóttir, Anna Júlíana
Sveinsdóttir, Garðar Cortes, og
Kristinn Sigmundsson, og sungu
þau bæði einsöngslög, óperuaríur
og dúetta. Undirleikari var Marc
Tardue, hljómsveitarstjóri, sem
Iék undir fyrir alla söngvarana og
við höfum gengið svo nærri gegn-
um aldirnar. Hann bendir á
„hjartalausa umgeingni" okkar fs-
lendinga við landið.
Auðvitað þurfum við að lifa og
byggja upp atvinnuvegi, en kapp
er best með forsjá. Þá er gott að
íhuga þegar við fórnum náttúr-
unni hvort við fáum eitthvað verð-
mætara í staðinn. Undanfarin ár
hefur mikið verið talað um vað-
veislu húsa, mörg af þeim talin
hafa menningarlegt gildi. Hefur
nokkur hugsað um menningarlegt
gildi náttúrunnar sem hefur verið
manninum til blessunar og
ómældrar ánægju frá örófi alda?
Eigum við ekki að fara að huga
að því að samræma byggingar-
framkvæmdir við náttúruna, í
stað þess að eyðileggja hana? Það
er í eðli okkar að hafa þörf fyrir
þær unaðssemdir sem hún veitir.
Nú er svo komið að eini græni
bletturinn sem eftir er I vestur-
bænum er Landakotstúnið. í öðr-
um hverfum er stöðugt gengið á
grænu blettina. Margir sárgramir
borgarbúar tala um það, að ekki
megi sjást grænn blettur, þá er
undireins farið aö íhuga hvað sé
hægt að byggja þar.
Við umhverfisverndarfólk höf-
um þá trú, að grá borg sé ómennsk
borg og uppfylli ekki þarfir
mannsins.
sat við hljóðfærið f rúmar þrjár
klukkustundir. óperuverkin
kynnti Jón Stefánsson organleik-
ari á fróðlegan og skemmtilegan
hátt. Héraðssamband Suður-
Þingeyinga gekkst fyrir þessum
tónleikum og er það virðingarvert
og vel þakkað framtak að boða til
slíkrar listahátíðar sem þessarar
enda voru allir sem á hlýddu
ánægðir og þakklátir fyrir
skemmtilegan og eftirminnilegan
söng.
— Fréttaritari.
„Þessi grein er m.a.
skrifuð í þeim tilgangi
að reyna að hafa áhrif á
ákvörðun borgarstjóm-
ar um notkun græna
svæðisins fyrir neðan
Hótel Esju.“
. Þessi grein er m.a. skrifuð í
þeim tilgangi að reyna að hafa
áhrif á ákvörðun borgarstjórnar
um notkun græna svæðisins fyrir
neðan Hótel Esju. Verkfræðinga-
félagið hefur falast þar eftir vil-
yrði fyrir stórri skrifstofubygg-
ingu með tilheyrandi bílastæðum.
Það er nú einu sinni svo, að við
sem erum á besta aldri, aldri at-
hafna og valda, finnst einhvern
veginn að við eigum að ganga fyrir
um allt. Það eru malbikaðar götur
fyrir bílana okkar. Atvinnurekst-
ur og viðskipti allskonar hafa for-
gang fyrir þennan aldur. Besti ald-
urinn er svona nokkurs konar for-
réttindahópur með réttu eða
röngu.
í skipulagi borgarinnar, al-
mennt, er gert ráð fyrir útivist-
arsvæðum, þar sem t.d. eldri borg-
arar geta notið góðra stunda á
grænum svæðum. Það eru e.t.v.
teiknaðir fótboltavellir svo strák-
arnir þurfi ekki að sparka á göt-
unni eða á milli bílanna. Þar eru
teiknuð hin og þessi skemmtileg
útivistarsvæði, t.d. ætluð börnum.
Hvað skeður, oft? Það reynast
ekki peningar til þessara fram-
kvæmda, svo lítið verður úr þeim.
Heilsuræktinni var veitt leyfi
frá ’71 til að byggja á þessu svæði,
en vegna fjárskorts hefur lítið
orðið úr framkvæmdum. Heilsu-
ræktin er sjálfseignarstofnun, þar
sem hugsanlegur ágóði sem hún
fær rennur í reksturinn aftur.
Heilsustöð Aaltos kemst ekki upp
nema með þjóðarátaki og sem eign
þjóðarinnar allrar. Sjálfur vildi
Aalto að Norðurlöndin sameinuð-
ust um að fjármagna bygginguna.
Þetta er slíkt mannvirki, að það
er e.t.v. draumórakennt að slík
stofnun komist upp. En ef við tök-
um sem dæmi Reykjalund, þá var
það í byrjun bara draumur ör-
fárra manna. Vegna óþrjótandi
kjarks og kærleiksríkrar um-
byggju sem frumherjar þessarar
stofnunar báru fyrir meðbræðrum
sínum rættist sá draumur. Sú
stofnun hefur hlotið verðskuldaða
athygli og virðing allra, hérlendis
og erlendis.
Þegar Aalto lést ’78 hafði hann
lokið við aðaluppdrátt að húsi og
aðstöðu. Þar er gert ráð fyrir
mörgum endurhæfingarherbergj-
um, þjálfunarsölum, sérhannaðri
innisundlaug fyrir aldraða og fatl-
aða, útisundlaug og trimmbrautir
auk tenginga við hús Öryrkja-
bandalagsins og Sjálfsbjargar.
Það síðastnefnda rýfur einangrun
fólksins þar, og veitir þá þjónustu
sem það fólk á skilið af okkur sem
heilbrigð erum. Erlendis eru
heilsustöðvar að nokkru í líkingu
við Aalto-stöðina, ef sjúkrahæli er
sleppt, þekktar um alla Evrópu
eins og t.d. Baden Baden í Þýska-
landi og Skodsborg í Danmörku og
víðar. Þar þarf fólk að ferðast
langar leiðir til að dveljast sér til
heilsubótar á slíkum hælum og
uppihaldið er dýrt. Hér gæti líkur
staður risið miðsvæðis í borginni.
Fyrirbyggjandi aðferðir í heilsu-
gæslu fólks hafa notið vaxandi og
verðugrar athygli undanfarin ár.
Með því að halda líkamanum við
með réttri þjálfun, og t.d. heitum
böðum og sundi, vinnum við á
móti sjúkdómum og hrörnun og
léttum þar með á byrði sjúkra-
kostnaðar sem er gifurlegur og
eykst stöðugt. Á þessum stað í
borginni gæti myndast undaðs-
reitur í stíl við okkar glæsilegu
stundstaði. Þar er líka gert ráð
fyrir trimmbrautum og skrúð-
garði undir plasthimni. Austur-
strætisstemmning gæti rlkt þar á
góðviðrisdögum. Austurstræti I
góðu veðri hefur sannað hið forn-
kveðna „maður er manns gaman".
Það eru alltof fá útivistarsvæði
þar sem fólk getur sest niður og
rabbaö saman. Miklar umferðar-
æðar liggja að þessu svæði, Suður-
landsbrautin og Kringlumýrar-
brautin, götur vinnuálags og
þreytu. Þarna á þessu svæði kynni
að opnast „vin í eyðimörkinni",
fólk færi þar inn í annan heim —
heim hvíldar, friðar og endurnær-
ingar (heilsu).
Hliðstæðu við þessa stöð mætti
finna í Tívolí I Kaupmannahöfn,
þar sem fólk fer úr ys og þys
hversdagslifsins inn i heim gleði
Þingeyjarsýsla:
Allsérstædur tón-
listarviðburður
HanTÍk. 2. jálf.
og tilbreytingar, inni i sjálfri
borginni.
Við sýnum erlendum ferða-
mönnum markverðustu bygging-
arnar okkar. Hér myndi bætast
ein slík stóráhugaverð í þann hóp.
Bygging sem hefði bæði til að bera
menningarlegt gildi og að vera þar
að auki listaverk. Norræna hús
Aaltos er fyrir utan notagildi sitt
listaverk. Erlendis ferðast fólk
langa vegu til að skoða verk meist-
arans fræga, og annarra slíkra. Ef
maður reynir að spá fram í tím-
ann, gæti maður ímyndað sér aö
heita vatnið yrði okkar olía. Heita
vatnið skapar i síauknum mæli
vaxandi atvinnurekstur. Fyrir
utan að vera okkar sterkasta vörn
i köldu loftslagi er það í æ ríkara
mæli að verða undirstaða nýrra
atvinnugreina. Tökum sem dæmi
aukningu gróðurhúsa, staði eins
og þá í Hveragerði og víðar, sem
bjóða upp á veitingar í notalegri
hlýju og innan um dýrlegan gróð-
ur sem ekki þrífst utan dyra. Þar
fyrir utan alla framleiðslu gróð-
urbúsanna. Ef til vill koma íslend-
ingar einhverntíma upp heims-
þekktum heilsuhælum á borð við
áðurnefnda fræga staði. Koma
tímar og koma nýjar hugmyndir
og ráð, en það er ekki út í hött að
álíta að heita vatnið verði okkur
dýrmætt afl, sem undirstaða
nýrra atvinnugreina í framtíðinni.
Það þarf að verða hugarfarsbreyt-
ing hjá okkur. Leggja meiri
áherslu á að gera borgina hlýlegri
með fleiri gróðursælum útivist-
arsvæðum. Það má ekki gleyma
mikilsverðum þætti eins og lífi
fólksins utandyra. Við höfum oft
sýnt það íslendingar, að við getum
lyft Grettistaki þegar mikið liggur
við. í þessu tilviki er valið á milli
skrifstofubyggingar sem á fullan
rétt á sér sem slík, eins og aðrir
þarfir hlutir — og svo heilsustöðv-
ar ásamt útivistarsvæði — grænu.
Spurningin er: Er ástæða aö fórna
einum fegursta bletti borgarinnar,
einum af örfáum sem eftir eru, undir
skrifstofubyggingu sem getur veriö á
öörum ágætum stööum? Hvað varð
um okkar indælu grænu byltingu?
Mikið þótti mörgum vænt um
hana. Þurfum við alltaf að hjakka
i sama farinu, bara að byggja og
byggja og hugsa síðan, hvað við
hefðum getað gert mikið betur
þegar við ráðstöfuðum þvi svæði.
Okkur hættir til að gleyma, að
við byggjum ekki til einnar nætur.
Húsin eiga eftir að standa um
ókomin ár og svæðin eru glötuð.
Maður getur ekki varist þeirri
hugsun, að ef fleiri konur væru í
stjórn borgarinnar, væri öðruvísi
á spilunum haldið. Það er líka
óskiljanlegt, að i borg þar sem
konur eru jafnmargar og karl-
menn, skuli þær ekki vera i sama
hlutfalli í borgarstjórn. — Þessu
þurfum við að breyta konur!
Við höfum borið gæfu til, oft og
mörgum sinnum, að standa saman
og sýna stórhug. Ef menn skynj-
uðu í raun og veru mikilvægi þess-
arar byggingar fyrir okkur öll,
íbúa þessa lands, og þá aðstöðu
sem hún býður uppá, er líklegt að
við létum enn eitt kraftaverkið
gerast.
„Við erum einfaldlega þannig
gerðir, íslendingar.“ Hallgríms-
kirkja sannar hið fornkveðna.
„Róm var ekki byggð á einum
degi.“ Hún mætti mikilli mót-
spyrnu í byrjun. Hver vildi vera
án hennar nú? Aalto-stöðin tæki
langan tíma að komast i gagnið,
áhugamannasamtök og velunnar-
ar eru það sem gæti fullkomnað
drauminn, en er hún ekki þess
virði að bíða eftir henni?
í framtíðinni mun harðna bar-
áttan á milli umhverfisverndar-
fólks og hinna sem ekki hirða um
slika hluti, sem er mikilvægur og
ómissandi þáttur í mannlifinu. Því
fegurri og grænni borg — því
hamingjusamari borgarar.
Og á svæðinu, sem ennþá er
grænt, bíða tvær heitavatnsbor-
holur eftir þvi verðuga verkefni að
hlýja, vernda og lækna mannfólk-
ið í lifsbaráttunni.
Fyrir hönd nokkurra umhverf-
isverndarmanna, með samráði og
samvinnu þeirra.
Herdís Tryggradóttir stundar nám
i beimspekideild Háskólans.