Morgunblaðið - 04.01.1986, Síða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. JANÚAR1986
Minning:
Gróa María Oddsdótt
ir, Þóroddsstöðum
Fædd 2. september 1898
Dáin 29. desember 1985
Gróa María Oddsdóttir lést í
Reykjavík að morgni 29. desember
sl. Hún fæddist í Ólafsvík 2. sept-
ember 1898, dóttir hjónanna Odds
Valentínussonar, skipstjóra og
hafnsögumanns, og konu hans,
Guðrúnar Hallgrímsdóttur.
Gróa ólst upp á heimili foreldra
sinna í Stykkishólmi, en hún var
elst barna þeirra hjóna.
Innan við tvítugt fer Gróa til
Reykjavíkur og stundaði þar nám
í saumaskap og hússtjórnarfræð-
um næstu vetur. Sumarið 1918
ræðst hún kaupakona að Þórodds-
stöðum í Hrútafirði. Á Þórodds-
stöðum bjó þá Þorvaldur Ólafsson,
hreppstjóri, og kona hans, Ingi-
björg Ólafsdóttir. Þau voru barn-
laus, en hjá þeim var fóstursonur
og systursonur Þorvaldar, nafni
hans Böðvarsson. Þorvaldur Böð-
varsson var sonur Böðvars Böð-
varssonar, gestgjafa í Hafnarfirði,
og Kristínar Olafsdóttur, konu
hans.
Þetta sumar munu þau Þorvald-
ur og Gróa hafa ákveðið að ganga
saman lífsins veg. Vorið 1919 legg-
ur Þorvaldur í ferð vestur á Snæ-
fellsnes og kemur til baka með
brúði sína, Gróu, en þau voru gefin
saman 7. júní 1919. Gamlir Hrút-
firðingar hafa sagt mér hversu
minnisstætt þeim varð, þegar
brúðhjónin ungu komu ríðandi yfir
Laxárdalsheiði á leið til heim-
kynna sinna. Þar fór saman glæsi-
leiki ungu hjónanna og reiðskjót-
anna, en Þorvaldur átti afburða
fallega hesta. Þau Þorvaldur og
Gróa hófu nú búskap að Þórodds-
stöðum með fóstra Þorvaldar og
var hann með þeim uns hann
andaðist 1938, þá farinn að heilsu
ogblindur.
Þau Þorvaldur og Gróa eignuð-
ust 10 börn. Þau eru: Kristin f.
1920, kaupmaður í Reykjavík, maki
Geirarður Siggeirsson, bílaútgerð-
armaður í Stykkishólmi og síðar
kaupmaður í Reykjavík, látinn
1973. Þorvaldur f. 1921, bifreiða-
stjóri í Reykjavík, kvæntur Huldur
Arnbergsdóttur frá Borgarnesi.
Haraldur f. 1922, bankastarfsmað-
ur í Reykjavík, kvæntur Lise Friis
Þorvaldsson frá Danmörk. Oddný
Guðrún f. 1924, gjaldkeri hjá Pósti
og síma í Reykjavík, látin í október
1984. Ingibjörg f. 1925, handa-
vinnukennari og húsmóðir í
Reykjavík, maki Sverrir Júlíusson
fyrv. alþingismaður. Böðvar f.
1926, bóndi að Akurbrekku í
Hrútafirði, kvæntur Kristínu Jó-
hannsdóttur frá Litlu Hvalsá í
Hrútafirði. Arndís f. 1928, kaup-
maður og húsmóðir á Blönduósi,
maki Einar Þorláksson, kaup-
maður á Blönduósi. Anna f. 1929,
húsmóöir í Reykjavík, maki Bragi
Kristjánsson frá Stykkishólmi,
látinn 1985. Ása f. 1930, húsmóðir
og skrifstofumaður í Kópavogi,
maki Jóhann Baldurs frá Blöndu-
ósi. Þórarinn f. 1934, bóndi og
hreppstjóri á Þóroddsstöðum,
kvæntur Önnu Elísdóttur frá
Laxárdal í Hrútafirði.
Það er óhætt að segja að þau
Þorvaldur og Gróa hafi átt miklu
barnaláni að fagna. Öll hafa börn-
in reynst mætir og góðir borgarar
og sýnt foreldrum sínum ræktar-
semi og umhyggju svo fágætt er.
Barnabörnin eru 34.
Það segir sig sjálft, að mikla
elju og útsjónarsemi hafi þurft til
að koma þessum stóra barnahóp
upp, ekki síst þegar litið er til þess
að þetta tímabil var bændum mjög
óhagstætt m.a. vegna verðfalls á
afurðum þeirra. Þá bættist við
alvarlegt slys, sem Þorvaldur varð
fyrir við uppskipunarvinnu á Borð-
eyri, því aílir möguleikar til tekju-
öflunar voru nýttir, og veitti ekki
af. Lengi mátti ekki sjá hvort
Þorvaldur héldi hægri hendinni
vegna þessa slyss og hann bar þess
aldrei bætur.
Það reyndi því á kjark og dugnað
Gróu að annast börn og slasaðan
bónda sinn ásamt búskapnum.
Þessu hlutverki skilaði Gróa af
sömu hógværð og reisn, sem ein-
kenndi allt hennar lífshlaup. Ekki
voru þessi ár án átaka og sársauka.
Tvær dæturnar, þær Ingibjörg og
Önnu, varð hún að senda frá sér
í fóstur til Önnu systur sinnar og
manns hennar, Sigurðar Stein-
þórssonar, kaupfélagsstjóra í
Stykkishólmi. Hún gat þó huggað
sig við að í betri höndum gátu þær
ekki lent. Þau hjónin ólu systurnar
upp af sömu ástúð og umhyggju
og sín eigin börn. Fyrir þetta gat
Gróa aldrei fullþakkað þeim Önnu
og Sigurði.
Eftir því sem barnahópurinn óx
úr grasi og fór að geta tekið þátt
í búskapnum, vænkaðist hagur
þeirra hjóna, Gróu og Þorvaldar.
Þorvaldur náði sér að nokkru eftir
þau meiðsli, sem hann hlaut og
hófst hann nú handa við ræktun,
byggingar og stækkun búsins.
Þegar Þorvaldur lést sumarið 1971,
voru Þóroddsstaðir orðnir ein
besta jörð í Hrútafirði.
Þorvaldur var mikill félags-
málamaður, auk þess sem hann var
betur menntaður en flestir sveit-
unga hans. Það hlóðust því á hann
allskonar félagsstörf. Hann var
hreppstjóri Staðarhrepps, hrepps-
nefndarmaður, formaður skóla-
nefndar Reykjaskóla, endurskoð-
andi Kaupfélags Hrútfirðinga, og
fleiri embætti mætti til nefna.
Gróa var einnig kjörin til margs-
konar trúnaðarstarfa. Hún var
formaður Kvenfélags Staðar-
hrepps, í stjórn Kvennasambands
V-Húnavatnssýslu, formaður
skólanefndar Staðarhrepps, í
skólanefnd Kvennaskólans á
Blönduósi, svo nokkuð sé nefnt.
Þóroddsstaðir voru þingstaður
Staðarhrepps, auk þess sem þjóð-
vegurinn milli norður- og suður-
lands lá þar um hlaðvarpann. Þar
sem margir áttu erindi við húsráð-
endur, var gestagangur óvenjulega
mikill, þar við bættist gestrisni svo
af bar. Það leið ekki svo dagur, að
þar kæmu ekki fleiri eða færri,
sem erindi áttu við þau hjón. Það
var gott að koma að Þóroddsstöð-
um. Gróa og Þorvaldur voru bæði
einstaklega skemmtileg og nær-
gætnir gestgjafar. Öllum hlaut að
líða vel í návist þeirra. Allar veit-
ingar voru bornar fram af miklum
rausnarskap og yfirleitt ekkert til
sparað til þess að gestum gæti liðið
sem best. Þau hjón voru bæði mjög
barngóð og aldrei leið svo sumar
að ekki væru eitt eða fleiri barna-
börn til sumardvalar á Þórodds-
stöðum.
Með þeim Þorvaldi og Gróu var
lengi Anna Franklínsdóttir. Hún
kom að Þóroddsstöðum með son
sinn, Magnús Þorbergsson, sem þá
var kornabarn. Magnús ólst upp
með systkinunum á Þóroddsstöð-
Á jóladag heyrðum við um örlög
Ebbu. Hún hafði dáið í bílslysi á
jólanótt úti í Þýskalandi. Eitt orð
og eitt andartak skilja á milli lífs
og dauða. í einu vetfangi er Ebba
horfin. Við sjáum hana aldrei
aftur, við eigum ekki eftir að hlæja
og fíflast oftar. Við fáum ekki að
heyra ferðasöguna eða um næstu
áform hennar. Hún kemur ekki
heim á þann hátt sem við vildum.
En sú mynd sem við geymum
af Ebbu er full af lífi og geislandi
fjöri. Ebba var falleg og skemmti-
leg og umfram allt eðlileg og
óþvinguð. Hún var alltaf sam-
kvæm sjálfri sér, hreinskilin og
góður vinur. Það var alltaf gaman
að heimsækja fjölskylduna á Ljós-
vallagötu, þar var hægt að slappa
* af og láta stundina líða í góðu tómi.
Setjast niður og hafa allt til alls,
1
á
um og var alla tíð eins og eitt
þeirra. Hann flutti til Selfoss,
þegar hann sjálfur stofnaði fjöl-
skyldu og hefur alla tíð síðan sýnt
þeim Gróu og Þorvaldi sömu
umhyggju og ástúð og börn þeirra
hjóna.
Þorvaldur Böðvarsson lést 1971
og tók þá yngsti sonurinn, Þórar-
inn, við jörðinni. Gróa lét innrétta
handa sér litla íbúð í húsinu að
Þóroddsstöðum og þar bjó hún í
skjóli Þórarins og Önnu konu hans,
þar til heilsa hennar þraut. Eftir
það dvaldist hún mest á sjúkrahús-
um og nú síðast á Droplaugarstöð-
um í Reykjavík. Sl. aðfangadags-
kvöld dvaldi Gróa með fjölkskyldu
okkar hérna í Kópavogi, ég held
að við höfum öll notið að fá að
hafa hana með okkur, það gerði
þetta kvöld enn hátíðlegra. Hún
var þá glöð og ánægð og ekki datt
okkur í hug að svo stutt væri til
kveðjustundar.
Nú þegar Gróa María Oddsdóttir
eru öll, er margs að minnast. Með
henni er fallin frá kona, sem gædd
var flestum bestu eiginleikum, sem
nokkrum manni eru gefnir. Hún
átti stórt hjarta, sem alla tíð var
barmafullt af umhyggju og elsku
til handa fjölskyldu sinni og öllum
þeim, sem við hana höfðu sam-
skipti.
Með þessum fátæklegu orðum
vil ég þakka Gróu allt það sem hún
gerði fyrir mig og fjölskyldu mína
og biðja henni Guðs blessunar á
þeirri vegferð sem framundan er.
Ættingjum hennar og vinum
sendi égeinlægar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Gróu Maríu
Oddsdóttur.
Jóhann Baldurs
„Dauðiégóttast eigi
afl þitt né valdið gilt.
í Kristí krafti égsegi:
Kom þúsæll,þáþú vilt.“
Ég held að hún Gróa María,
vinkona mín, hefði fúslega tekið
undir þessar hendingar úr sálmin-
um hans Hallgríms Péturssonar,
ef hún hefði verið spurð álits á
þeim.
Dauðinn vitjar allra fyrr eða
síðar, það vitum við en á mismun-
andi hátt. Stundum kemur hann
hljótt án mikils fyrirvara og svo
var að þessu sinni. Ég held samt
að hún hafi verið sátt við lífið og
farsælan vinnudag, sem kominn
var að kveldi. Líkamsþrótturinn
farinn að láta mjög undan, einkum
frábæra mömmu og samrýnd
systkini. Og svo bara hlæja.
Það var gaman að umgangast
Ebbu, því í kringum hana var gáski
og gleði. Ebba hafði alltaf nóg fyrir
stafni. Hún hafði gaman af að
ferðast og takast á við ný verkefni.
Hún fékk margar litríkar og
spennandi hugmj'ndir, og það sér-
staka við Ebbu var að hún fylgdi
þeim eftir og framkvæmdi þær.
Hestamennska og ferðalög áttu
hug hennar allan. Hún naut þess
að leggja land undir fót og kynnast
nýjum siðum og nýju fólki. Enda
var hún víðsýn og umburðarlynd
og gerði ekki upp á milli manna.
Við eigum ótalmargar minning-
ar um Ebbu og þau eru ófá ævin-
týrin sem við lentum í saman. Við
þökkum fyrir að hafa kynnst Ebbu
og öllum hennar góðu eiginleikum.
Fjölskyldu Ebbu vottum við
okkar innilegustu samúð.
llulda, Guðrún, Ólöf og Manni.
eftir áföll á síðustu árum. Andlegu
þreki og hljóðlátri reisn hélt hún
til hinstu stundar.
Við hjónin hittum hana glaða
og hressa í vistlegri stofu sinni í
Droplaugarstöðum 27. desember
síðastliðinn og ég hugsaði eins og
svo oft áður: „Nú kem ég fljótlega
aftur í heimsókn." Mér brá því er
ég frétti lát hennar tveimur dögum
síðar.
Við þessi leiðarlok leitar hugur
minn mörg ár aftur í tímann,
þegar ég, sextán ára unglingur,
átti því láni að fagna að kynnast
Guðrúnu Hallgrímsdóttur, móður
Gróu Maríu. Ég minnist góðvildar
hennar og hlýju, sem gott var að
sækja til, fyrir ungling fjarri ást-
vinum og heimahögum. Ég nefni
þetta hér vegna þess að löngu
síðar, er ég kynntist Gróu dóttur
hennar, fannst mér ég finna sömu
eiginleikana og í fari móður henn-
ar. Mörg ár liðu milli þessara
þátta.
Það er svo á haustdögum 1956
að við hjónin flytjum með fjöl-
skyldu okkar að Reykjaskóla í
Hrútafirði til átaka við verkefni,
sem brugðið gat til beggja vona
hvort lánaðist.
Þarna í nágrenni, á Þórodds-
stöðum bjuggu þau hjónin Gróa
Oddsdóttir og Þorvaldur Böðvars-
son myndarbúi. Þau voru þá búin
að ala upp stóran hóp efnilegra
barna sinna og voru mikils metin
í sveitarfélagi sínu og héraði. Bæði
sinntu þau trúnaðarstörfum, hún
var þá formaður skólanefndar
barnaskóla Staðarhrepps og í
stjórn Kvennabandsins, en hann
var hreppstjóri sveitar sinnar og
formaður skólanefndar Héraðs-
skólans að Reykjum. Heimili
þeirra var þekkt fyrir frábæra
rausn og myndarskap þeirra
beggja.
Það kom af sjálfu sér að sam-
skipti okkar við þau hjónin á Þór-
oddsstöðum urðu mikil og leiddu
til ævilangrar vináttu.
Ég minnist fyrstu komu minnar
á heimili þeirra hjóna þá kvíðin
fyrir verkefnum sem við blöstu,
en fljótt fann ég í hljóðri reisn
húsfreyjunnar sömu hlýjuna, góð-
vildina og traustið, sem ég minnt-
ist frá móður hennar. Oft var síðan
farið inn að Þóroddsstöðum á
góðra vina fund og heim aftur með
meiri bjartsýni og styrk í huga.
Sumarið 1971 missti Gróa Þor-
vald mann sinn eftir langa og
farsæla sambúð. Hún hélt þó
áfram heimili á Þóroddsstöðum,
en smám saman dró úr umsvifum
þess af eðlilegum ástæðum, enda
synir þeirra farnir að búa þar.
Á seinni árum okkar á Reykjum
var Gróa stundum fjarverandi
heimili sínu á Þóroddsstöðum,
ýmist hjá börnum sínum, sem flest
voru búsett í Reykjavík, eða í
Hveragerði sér til heilsubótar. Þá
vildi jafnan svo til að mér fannst
skapast tóm í huga mínum. Mér
fannst vanta í umhverfi mitt þráð,
sem veitti mér styrk. Þannig þró-
aðist vinátta okkar, hljóð en ein-
læg, sem við hjónin munum geyma
í þakklátum huga til hinstu stund-
Á jóladag barst okkur sú sorg-
lega fregn að hún Ebba okkar
væri dáin. Jólabirtan hvarf. Við
stöndum 611 sem þrumu lostin, gat
þetta verið satt? Þar sem aðeins
kvöldinu áður hafði okkur borist
símleiðis jólakveðja frá Ebbu, og
dvaldi því hugur okkur sérstaklega
hjá henni, þar sem hún var fjarri
ættingjum og vinum heima á ís-
landi þessi jól. Margs er að
ar.
Kveðjuorð:
Þuríður Elín Bjarnadóttir
Fædd 25. janúar 1960
Dáin 25. desember 1985
Mér þykir vænt um að Gróa hélt
andlegum kröftum og reisn sinni
til æviloka. En ég sakna hennar
sem áður og finn tómið í sál minni.
Ég sakna þess, sem áður var gleði
mín, að ganga til fundar við hana.
En ég veit líka að henni var hvíldin
kær og ljúfir samfundir við horfna
ástvini. Blessuð sé minning henn-
ar.
Sólveig Kristjánsdóttir
í dag kveðjum við ömmu okkar,
Gróu Maríu Oddsdóttur. Minning-
arnar hrannast upp um allar þær
góðu stundir sem við höfum átt
með henni. Efst í huga okkar er
mynd af ömmu á peysufötum á
tröppunum á Þóroddsstöðum þar
sem hún stóð og tók á móti öllum
þeim fjölda gesta sem kom til
lengri eða skemmri dvalar. Við
vorum ófá barnabörnin sem urðum
þeirrar gleði og gæfu aðnjótandi
að vera hjá afa og ömmu í sveit-
inni. Oft var mjög gestkvæmt og
heimamenn margir en amma gat
alltaf sinnt öllum oggefið hverjum
sinn tíma. Það má segja að hún
hafi átt langa og farsæla ævi og
hún hélt reisn sinni til æviloka.
Minninguna geymum við í huga
okkar.
„Að gefa af eigum sínum er lítil gjöf.
Hin sanna gjöf er að gefa af sjálfum sér.“
Með þessari tilvitnun viljum við
kveðja ömmu okkar.
Marianna, Valdfs og Svanhildur
„Hún dæmdi ei hart, hún vildi vel
í vinskap, ætt og kynning.
Hún bar það hlýja, holla þel,
sem hverfur ekki úr minning."
(E. Ben.)
Það er ágústnótt við Hrútafjörð,
stjörnurnar speglast í rennislétt-
um firðinum. Ungur drengur
stendur við glugga og horfir út.
Hann getur ekki sofnað. ímyndun-
araflið hefur kallað fram óhug og
ótta. „Verður einhver morgundag-
ur?“ hugsar hann undir áhrifum
frétta um „sprengjuna“, sem eytt
getur öllu lífi. „Vakna ég á morg-
un?“ Hugsunin verður sífellt
áleitnari og loks stenst hann ekki
mátið og fer inn í herbergi afa og
ömmu, vekur ömmu sína og í hlýj-
um, gæskufullum faðmi hverfa
áhyggjurnar af morgundeginum
og höfgi sígur á sveininn. „Hun
amma er svo góð, að ekkert illt
getur komið fyrir," er síðasta
hugsunin, áður en hann sofnar.
Á kveðjustund leiftrar þessi
minning og margar fleiri um bestu
og göfugustu konu, sem ég hef
nokkurn tíma kynnst. Nær tíu
sumur var ég í sveit hjá afa og
ömmu og allan tímann mætti ég
sömu gæskunni, hlýjunni og rónni,
sama hvað á dundi og einnig þegar
skammir hefðu talist eiga betur
við, en haft til muna minni áhrif.
Eg bið góðan Guð að gæta henn-
ar vel, um leið og ég þakka þá
auðnu að hafa átt svo góða ömmu.
Hún var fjársjóður bernsku
minnar, sem endist alla ævi.
Þorvaldur Baldurs
minnast eftir rúmlega 18 ára
kynni. Þá sér í lagi margra ógleym-
anlegra stunda hjá fjölskyldu
hennar í Barmahlíð 6, en þar bjó
Ebba þegar við kynntumst. Bund-
umst við þá vináttuböndum sem
vörðu alla tíð síðan. Ebba var ætíð
glaðlynd og alltaf stutt í hláturinn.
Hún var sannur vinur vina sinna,
alltaf tibúin að gleðjast með þegar
allt lék í lyndi og sýna hluttekn-
ingu þegar á bjátaði.
Á haustdögum kom Ebba til
okkar á Flókagötuna glö og reif,
því á morgun ætlaði hún að fljúga
til Þýskalands og var hún komin
til að kveðja. Ekki hvarflaði það
að okkur að þetta væri í síðasta
skipti sem við sæjumst og okkar
síðasta samverustund.
Með þessum fátæklegu orðum
langar okkur til að kveðja ástkæra
vinkonu. Minning hennar mun lifa
áfram í hjörtum okkar um aldur
og ævi. Elsku Gagga, Pétur,
Bryndís og Baddi, okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur. Megi guð
styrkja ykkur í sorgykkar.
Ollý og Magga.