Morgunblaðið - 08.06.1986, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 1986
33
„Hinn mikli leiðtogi“
Kim II Sung:
að mestu tekinn við.
Norður-Kóreumenn á ferð f Seoul.
til að hefna sín á honum fyrir
mannránið, kveðst líta á þessa
upphæð sem „tryggingarfé“, en
hefur ekki ákveðið hvað hann ætlar
að gera við féð.
„Hinn ástsæli leiðtogi“
Shen og Choi sögðu frá reynslu
sinni nokkrum vikum eftir að þau
báðu um hæli, í viðtölum við blaða-
menn New York Times og Was-
hington Post, og létu í ljós áhyggjur
Líkneski af Kim D Sung í Pyongyang vottuð virðing.
Kom fé undan
Síðan var farið með þau tii
Belgrad í apríl 1984 og þeim var
skipað að lýsa því yfir að þau hefðu
farið til Norður-Kóreu af fusum og
frjálsum vilja. Þau hlýddu skipun-
inni og endurtóku þessa yfirlýsingu
nokkrum sinnum.
í yfirlýsingu sinni 1984 sagði
Shin að hann og Choi hefðu flúið
vegna þess að stjómin í Seoul hefði
afturkaliað kvikmyndaleyfi þeirra
og þeim hefði verið neitað um
bandaríska vegabréfsáritun vegna
þrýstings suður-kóreskra stjóm-
valda í Washington. Yfirvöld í
Suður-Kóreu sögðu líka að þau
hefðu flúið og bættu því við að
norður-kóresk yfirvöld fylgdust
með hveiju fótmáli þeirra.
Nú segir Shin að hann vilji biðja
ýmsa fréttamenn afsökunar á því
að þeir hafi orðið að segja frá þeirri
„lygi" hans að hann hafí farið til
NorðurrKóreu af fúsum og fijálsum
vilja. Hann kveðst nú vilja það eitt
að sannleikurinn komi í ljós.
Þau hjónin hlutu nokkur verðlaun
í Austur-Evrópu fyrir kvikmyndir,
sem þau höfðu gert í Norður-Kóreu,
og öðluðust tiltrú Kim II Jongs.
Kim treysti Shin og Choi svo vel
að þeim var leyft að ferðast saman
til Austur-Evrópu. Þau gerðu sér
vonir um að geta flúið þegar þau
fóru til Berlínar að fylgjast með
kvikmyndahátíðinni þar fyrr á
þessu ári, en 10 „lífverðir" fylgdu
þeim hvert fótmál. Seinna fóm
flestir lífverðimir aftur til Norður-
Kóreu og Shin naut svo mikils
trausts að hann fékk leyfi til að
fara til Búdapest í marz sl. án þess
að hafa fjölmennan lífvörð með sér.
„Ég hafði komizt að samkomu-
lagi við Kim Jong II um að ég fengi
þrjár milljónir dollara á ári til að
gera það sem mér sýndist, taka
kvikmynd eða nota peningana
handa mér sjálfum," sagði hann.
„Ég notaði þá aldrei í eigin þágu
og þeir kunnu vel að meta það.“
Þegar Shen var í Berlín sendi
hann Kim Jong II skeyti, þar sem
hann sagði honum að leggja árs-
þóknunina 1986 á bankareikning í
Vín eins fljótt og hann gæti. Hann
sagði að 2,3 milljónir dala hefðu
verið lagðar á reikning sinn í útibúi
Ameríkubankans í Vín og kvaðst
hafa komið því svo fyrir á ferðalagi
sínu að ekki væri hægt að taka
upphæðina út án undirskriftar
hans.
Eltingarleikur
Erindi Shens til Búadapest var
að ræða töku sameiginlegrar kvik-
myndar Norður-Kóreumanna og
Ungveija um Genghis Khan. Hann
og Choi fengu leyfi að koma við í
Vín á leiðinni til Búdapest til að
Norður-kóreskir hermenn klappa fyrir Kim
Jong II, hinum nýja „yfirhershöfðingja**
kanna möguleika á sölu norður-
kóreskra kvikmynda á Vesturlönd-
um.
Þegar Shin og Choi voru komin
til Vínar lögðu þau á ráðin um að
verða um kyrrt á Vesturlöndum.
Það kom sér vel fyrir Shin að hann
kunni japönsku. Hann hringdi í
japanskan blaðamann, sem hann
hafði þekkt á árum áður, og bauð
honum að snæða með þeim hádegis-
verð. Hann fékk einnig japanskan
starfsmann hótelsins, þar sem hann
gisti, til þess að fara til bandaríska
sendiráðsins með skilaboð um að
hann ætlaði að biðja um hæli.
Sendiráð Norður-Kóreu í Vín
hafði áhyggjur af því að Shin
snæddi hádegisverð með Japanan-
um án þess að starfsmenn þess
gætu fylgzt með samræðum þeirra,
en hann sannfærði Norður-Kóreu-
menn um að hann yrði að sýnast
vera sinn eigin herra, ef honum
ætti að takast að selja norður-
kóreskar kvikmyndir á Vesturlönd-
um.
En einu sinni þegar Shin var í
leigubifreið með Japananum tók
hann eftir því að Norður-Kóreu-
maður veitti þeim eftirför. Þegar
þeir höfðu hrist hann af sér var
spurt í talstöð leigubílsins hvert
bílstjórinn ætlaði með „austrænu
farþegana". Shen gerði ráð fyrir
að Norður-Kóreumenn væru að afla
upplýsinga hjá leigubifreiðastöð-
inni, greiddi bílstjóranum nokkur
hundruð dollara og sagði honum
að gefa upp rangan ákvörðunarstað
og aka til bandaríska sendiráðsins.
Þegar Shen kom til sendiráðsins
21. marz og bað þar um hæli áttu
starfsmenn þess von á honum.
Peningaupphæðin, sem hann ginnti
Kim Jong II til að leggja á banka-
reikninginn í Vín, er enn á sínum
stað á nafni hans. Hann segir sjálf-
ur að hann hafi tælt Kim Jong II
um öiyggi sitt. Þau sögðu að þeim
hefði verið sagt í Norður-Kóreu að
þau yrðu ráðin af dögum, ef þau
reyndu að flýja. Bandarískir örygg-
isverðir gæta þeirra vandlega.
Undanfamar vikur hafa fulltrúar
bandarísku leyniþjónustunnar CIA
og bandaríska utanríkisráðuneytis-
ins yfirheyrt kóresku hjónin á „ör-
uggum stöðum". Starfsmaður utan-
ríkisráðuneytisins sagði að þau
hefðu sannfært bandarísk yfirvöld
um að saga þeirra væri sönn. Þau
hafa fengið leyfi tii að dveljast í
Bandaríkjunum „um óákveðinn
tíma“ og munu sennilega setjast
þar að.
Bandarísku leyniþjónustunni
þótti bera vel í veiði þegar hún fékk
að yfirheyra kóresku hjónin, því
Norður-Kórea hefur verið það
kommúnistaríki, sem minnst hefur
verið vitað um fyrir utan Albaníu,
og þau gátu veitt ítarlegar upplýs-
ingar um vaidaklíkuna þar. Einkum
var mikill fengur í upplýsingum
þeirra um Kim Jong II, „krónprins"
Norður-Kóreu, sem er 44 ára
gamall og lítið sem ekkert er vitað
um á Vesturlöndum. Um hann hafa
borizt mótsagnakenndar fréttir:
því hefur ýmist verið haldið fram
að hann sé á grafarbakkanum eða
hann ráði lögum og iofum.
Shin og Choi gáfu Kim Jong II
þá einkunn að hann væri mjög
greindur og miskunnarlaus ráða-
maður og tæki allar ákvarðanir,
jafnvel þær sem skiptu engu máli.
Þau héidu því fram að hveijum
þeim sem væri staðinn að því að
gagnrýna Kim Jong II og föður
hans væri umsvifalaust varpað í
fangelsi.
Kim yngri ræður nú mestu í
flokknum, stjóminni og hemum.
Kim eldri er enn kallaður „hinn
mikli leiðtogi", en Kim yngra hefur
öðlazt sá heiður að vera titlaður
„hinn ástsæli leiðtogi". Þar að auki
hefur hann erft tvær af nafnbótum
föður síns og er kallaður „yfirhers-
höfðingi", þótt hann sé lítt kunnug-
ur hermennsku, og „veglyndur faðir
alþýðunnar".
Suður-kóreska leyniþjónustan
telur hann örgeðja og segir að hann
hafi staðið fyrir sprengjuárásinni á
Chun Doo Hwan Suður-Kóreufor-
seta og samstarfsmenn hans í
Rangoon 1983.
I kóresku kvikmyndastofnuninni
í Pyongyang hanga tveir geysistórir
veggskildir með tilvitnunum í
„hugsanir" Kim Jong Ils. Á öðmm
stendur að hann hafi komið þangað
15. apríl 1985, á afmælisdegi Kims
eldra, til að „veita leiðsögn". Á hinu
stendur að hann hafi veitt leiðsögn
„í síma“ 9. júlí sama ár. Þegar
brezkur blaðamaður var þar nýlega
á ferð sagði leiðsögumaður honum
hrifinn að „hinn ástsæli leiðtogi"
hefði veitt starfsmönnum kvik-
myndaversins „tilsögn" 300 sinnum
alls.
Fréttinni um að Shin og Choi
væru aftur komin fram í dagsljósið
var almennt fagnað í Suður-Kóreu,
þar sem þau eru enn höfð í háveg-
um. Yfirvöld í Suður-Kóreu vilja
gleyma fyrri ágreiningi og segja
að þeim sé velkomið að koma aftur
til Suður-Kóreu, til skemmri eða
lengri dvalar.
I Norður-Kóreu var því lýst yfir
að þau væru þjófar, sem hefðu haft
það eina markmið að hafa fé af
Norður-Kóreumönnum og komast
undan með ránsfeng sinn. í annarri
yfirlýsingu var þvi hins vegar haldið
fram að Suður-Kóreumenn og
Bandaríkjamenn hefðu rænt hjón-
unum. Hvað sem þvi líður situr Kim
Jong II nú eftir með sárt ennið í
Pyongyang, hvort sem saga hjón-
anna er sönn eða login.
GH