Morgunblaðið - 31.07.1986, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAJDIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JÚLÍ 1986
Alþjóða náttúruverndarsjóðurinn:
Skora á Steingrím að
hefja ekki veiðar á ný
ÆÐSTI maður Alþjóða náttúru-
vemdarsjóðsins, World Wildlife
Fund, skoraði í gær á ríkisstjóra
íslands að hefja ekki hvalveiðar
á ný eftir yfirstandandi hlé á
veiðunum.
„Við vonum í einlægni að ykkur
verði kleift að stunda hvalarann-
sóknir ykkar án þess að slátra
hvölum," sagði í yfírlýsingu til
Steingríms Hermannssonar for-
Jóhann Siguijónsson
sjávarlíffræðingnr:
10 milljónum varið
í hvalarannsóknir
sætisráðherra, sem leiðtogi WWF,
Charles de Haes, sendi AP-frétta-
stofunni í Gland í Sviss. De Haes
óskaði Steingrími til hamingju með
að hafa gert hlé á hvalveiðum í
vísindaskyni og hvatti ríkisstjómir
Suður-Kóreu og Noregs til að fara
að fordæmi íslendinga.
Jafnframt þessu var því haldið
fram af öðrum talsmanni WWF í
Gland, Elizabeth Kemf, að ástæða
þess að hrefnuveiðar Norðmanna
í NA-Atlantshafi hafa gengið illa
væri sú, að verulega væri gengið
á stofninn, sem veitt er úr. Eliza-
beth Kemf hafði eftir vísindamönn-
um Alþjóðahvalveiðiráðsins, sem
hefur höfuðstöðvar sínar í Cam-
bridge í Englandi, að ekki væru
eftir nema 30-40 þúsund hrefnur
á veiðisvæði Norðmanna. Uppr-
unaleg stærð stofnsins hafí verið
200-300 þúsund dýr.
AP-fréttastofan hafði eftir tals-
manni norska sjávarútvegsráðu-
neytisins á þriðjudag, að ástæðan
fyrir tregum hrefnuveiðum væri
tvíþætt: færri bátar stunduðu veið-
amar nú en áður og auk þess hefði
títt verið bræla á hrefnumiðunum.
Vegna dræmrar veiði hefur norska
ríkisstjómin ákveðið að ffamlengja
veiðitímann um tvær vikur, til 1.
ágúst, sagði einnig í AP-frétta-
skeytinu.
Forstöðumaður íslandsdeildar bandaríska
utanríkisráðuneytisins í samtali við Morgunblaðið:
„Viljum forðast hverskonar
ágreining við Islendinga“
— gerum allt sem í okkar valdi stendur
til að leysa málið, segir Dick Christensen
— enn stendur til að
veiða 200 hvali í ári
ÞAÐ SEM af er þessu ári hefur
um tíu milljónum króna verið
varið til hvalarannsókna hér á
landi. Mánaðarlega frá áramót-
um hefur Hvalur hf. borgað
1,3-1,5 milljónir króna til vísinda-
rannsóknanna, að því er Jóhann
Siguijónsson, sjávarliffræðingur
hjá Hafrannsóknarstofnun, sagði
í samtali við blm. Morgunblaðsins
i gær. Jóhann er helsti hvalasér-
fræðingur íslendinga. Hann er
aðalhöfundur rannsóknaráætl-
unarinnar, sem unnið er eftir og
hefur yfirumsjón með rannsókn-
iinnm.
„Við vitum ekki betur en að enn
standi til að veiða 200 hvali á þess-
ari vertíð - 120 stóra hvali og 80
hrefnur," sagði Jóhann. „Þegar er
búið að veiða 59 langreyðar af 80,
sem fyrirhugað er að veiða, og 16
sandreyðar af 40. Enn hefur ekki
verið tekin ákvörðun um hrefnu-
veiðamar en oft hefur besti tíminn
til þeirra veiða verið í ágúst og
þeim væri hægt að halda áfram
fram í október."
Hann sagði að eina breytingin,
sem gerð hefði verið á rannsóknar-
áætluninni — sem sala afurða
veiddra hvala á að standa undir —
væri sú, að hætt hefði verið við að
merkja hrefnur í ár, þær væru þess
í stað taldar úr lofti. Sú aðferð „lo-
far góðu“, sagði Jóhann.
— En hvemig fer með rannsókn-
aráætlunina ef veiðamar hefjast
ekki á ný eftir 20. ágúst?
„Ja, þá þarf heldur betur að taka
áætlunina til endurskoðunar og eins
samninginn við Hval hf.,“ svaraði
Jóhann Siguijónsson.
vildi ekki láta nafns getið.
Hann kvað embættis- og stjóm-
málamenn vestra gera sér grein
fyrir að deilan væri að verða hávær-
ari en gott gæti talist og að hún
væri að taka á sig pólitískt yfír-
bragð. „Við höfum reynt að leysa
málið með það I huga, að sam-
skipti landanna geti áfram verið
vingjamleg," sagði hann. „Okkar
vandi er sá, að lögin gefa viðskipta-
ráðherranum ekki mikið svigrúm —
„VIÐ teljum þetta mál vera mjög
alvarlegt og viljum gera allt,
sem f okkar valdi stendur til að
komast hjá því að setja fram
staðfestingu við forsetann þess
efnis, að íslendingar bijóti í
bága við samþykktir Alþjóða-
hvalveiðiráðsins," sagði Dick
„ÞAÐ HAFA engar umræður
orðið um efnahagslegar refsiað-
gerðir gegn íslendingum," sagði
Bernard Kalb, talsmaður banda-
ríska utanrikisráðuneytisins, á
fundi með fréttamönnum í Was-
hington sl. föstudag, þegar hann
var spurður um fregnir þess efn-
við erum mjög bundnir af gildandi
lögum. Það er alltaf óskemmtilegt
að þurfa að grípa til bandarískra
laga, sem koma sér illa fyrir vina-
þjóðir okkar og við munum gera
allt, sem í okkar valdi stendur til
að komast hjá ágreiningi. Við erum
ekki að skipa ykkur fyrir en við
verðum að fara að lögum.“
— Þýðir það að íslendingar verði
alfarið að hætta hvalveiðum ef ekki
Christensen, yfirmaður íslands-
deildar (Iceland Desk) banda-
riska utanríkisráðuneytisins, í
samtali við blm. Morgunblaðsins
í gær.
Hann lagði ríka áherslu á, að
stjómvöld vestra hefðu miklar
áhyggjur af þróun hvalveiðideilu
is. Síðan sagði hann: „Bandaríkin
og ísland hafa átt einlægar við-
ræður varðandi samþykktir
Alþjóðahvalveiðiráðsins með það
í huga að koma í veg fyrir trufl-
un á góðri vináttu landanna."
Hann bætti við að hann reiknaði
með að viðræðunum yrði haldið
á að vera hætta á að viðskiptaráð-
herrann he§i undirbúning þess að
stjóm ykkar beiti íslendinga við-
skiptaþvingunum?
„Viðræður viðskiptaráðuneytis
Bandaríkjanna og íslensku ríkis-
stjómarinnar verði að leiða það í
ljós. Okkur sýnist ljóst, að viðræð-
umar í næstu viku verða að minnsta
kosti að leiða til bráðabirgðalausn-
ar, sem komi í veg fyrir að við-
skiptaráðherrann þurfí að staðfesta
við forsetann að Islendingar bijóti
í bága við alþjóðlegar samþykktir
um vemdun hvala. Það teljum við
brýnast," sagði bandaríski embætt-
ismaðurinn.
íslendinga og Bandaríkjamanna og
vildu fyrir alla muni eiga viðræður
við íslenska ráðamenn, sem gætu
leitt til viðunandi lausnar fyrir
báða aðila. „Bæði við og íslenska
ríkisstjómin þurfum að hafa tíma
til að ráða í stöðu málsins, setja
stefnuna fasta niður og eiga op-
inskáar viðræður um vandann,"
sagði Christensen. „Sannleikurinn
er sá, að okkar stefna í málinu er
ekki fullmótuð og ég þykist vita,
áfram.
Á daglegum fréttamannafundi í
bandaríska utanríkisráðuneytinu sl.
mánudag, 28. júlí, var enn fjallaö
um hvalveiðar íslendinga. Sam-
kvæmt orðréttri útskrift frá fundin-
um, sem Morgunblaðið hefur aflað
sér, var þessi spuming lögð fyrir
Bemard Kalb:
„Forsætisráðherra íslands sagði
í dag að hann væri bálreiður („mad
as hell“) í garð Bandaríkjanna
vegna þess að hótað hefur verið að
draga úr fískinnflutningi frá íslandi
vegna deilunnar um hvalveiðar í
vísindaskyni. Hann sagði eitthvað
á þá leið, að taka þyrfti samskipti
landanna til endurskoðunar í ljósi
furðulegrar („outlandish") fram-
komu Bandaríkjanna. Hvað hefurðu
að segja um þetta?“
Kalb svaraði: „Ummælin sem
höfð eru eftir forsætisráðherra ís-
lands, Steingrími Hermannssyni,
voru viðhöfð áður en hann tók um
það ákvörðun 25.JÚM að fresta um
tíma hvalveiðum íslendinga á með-
an viðræðum Bandaríkjanna og
íslands verður haldið áfram.
Bandaríkjamenn hafa staðfest
við ríkisstjóm íslands, að að svo
stöddu verði ekki komist að þeirri
niðurstöðu, að Island dragi úr gildi
stofnsáttmála
Alþjóðahvalveiðiráðsins né vemd-
unaráætlun þess (þ.e. að það kemur
ekki til staðfestingarkæru sam-
kvæmt bandarískum lögum, sem
er fyrsta skrefíð áður en refsiað-
gerðir kæmu til álita).“
að íslenska stefnan sé það ekki
heldur."
Hann sagði að þrátt fyrir nokkra
fundi fulltrúa rikjanna væru ýmis
atriði í málinu óljós og það hlé, sem
nú hefði verið gert á hvalveiðum
íslendinga, ætti að gefa báðum
aðilum tækifæri til að talast við.
„Tengsl okkar við ísland eru okkur
mjög mikilvæg og við viljum ekki
láta það líta svo út, að við séum
með yfirgang í ykkar garð,“ sagði
hann. „Við viljum gera okkar besta
til að leysa málið og erum að gera
okkar besta til þess.“
Christensen sagði að í gær hefði
utanríkisráðuneytið bandaríska
gefíð út svohljóðandi yfírlýsingu:
„Rauði þráðurinn í yfírstandandi
viðræðum okkar um hvalveiðar
Islendinga er skilyrði í banda-
rískum lögum. Viðskiptaráðherr-
ann verður að setja fram
staðfestingarkæru gagnvart er-
lendu ríki þegar hann kemst að
þeirri niðurstöðu, að borgarar þess
ríkis stundi hvalveiðar, sem draga
úr gildi stofnsáttmála Alþjóðahval-
veiðiráðsins eða vemdunarráðstöf-
unum þess. Staðfestingarkæran
leiðir ekki sjálfkrafa til stöðvunar
innflutnings fískafurða. Ef ríki
hefur fengið staðfestingarkæru þá
hefur forsetinn heimild til, en er
ekki skuldbundinn, til að banna
innflutning, að öllu leyti eða hluta,
á fiskafurðum frá viðkomandi ríki
að svo miklu leyti sem það er í
samræmi við GATT-samkomulagið
um verslun og tolla. Innan sextíu
daga frá staðfestingarkærunni ber
forsetanum skylda til að gefa
Bandaríkjaþingi skýrslu um þær
aðgerðir, sem hann hefur gripið til
í framhaldi af staðfestingarkæ-
runni. Til að komast hjá staðfest-
ingarkæru hefur Bandaríkjastjóm
látið í ljós hversu alvarlegum aug-
um hún lítur núverandi ástand á
íslandi og hefur óskað eftir að ís-
lendingar hætti hvalveiðum þegar
í stað eða geri hlé á hvalveiðum á
meðan viðræðum okkar er haldið
áfram. Yfírstandandi viðræður eru
hluti af viðleitni okkar til að koma
í veg fyrir að nauðsynlegt verði
að leggja fram staðfestingarkæru
og til að forðast hverskonar erfíð-
leika í samskiptum okkar við ísland
sem er vinveitt þjóð og í bandalagi
við okkur.“
Talsmaður sjávarútvegsdeildar
bandaríska utanríkisráðuneytisins:
Deilan að verða hávær-
ari en gott getur talist
„ÍSLENSK stjómvöld eiga valið en okkur sýnist að fátt komi til
greina nema að hætta veiðum alveg eða fresta þeim á meðan
viðræðurnar fara fram. Hvað gerist síðan er óvíst — viðræður
íslenskra og bandarískra stjóravalda verða að leiða það í Ijós,“
sagði talsmaður sjávarútvegsdeildar bandaríska utanrQdsráðu-
neytisins í samtali við blm. Morgunblaðsins um deilur íslendinga
og Bandaríkjamanna um hvalveiðar í vísindaskyni. Talsmaðurinn
Talsmaður utanríkisráðuneytisins í Washington á fréttamannafundi:
„Engar umræður um refsi-
aðgerðir gegn Islandi“