Morgunblaðið - 07.09.1986, Blaðsíða 32

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. SEPTEMBER 1986
32
Hvanndalabjarg. Skötugjá á miðri mynd.
Örvar, Haraldur, Sigmundur, Kristín, Konráð.
Hvanndalir og
Héðinsfj örður
Gunnlaugur og Konráð
- eftir Harald
Mattíasson
Svo er sagt, að dávaldar geti
dáleitt menn með ýmsum hætti, og
ein dáleiðslan er sú, að maður er
sem dæmdur til að fara til einhvers
staðar. Hann getur ef til vill frestað
for, en verður að fara fyrr eða síðar.
Mér hefur stundum þótt því
líkast, að ég hafi orði fyrir slíkri
dáleiðslu, þótt aldrei hafi ég neinn
dávaldinn hitt. Einstakir staðir hafa
orðið mér svo hugstæðir, að mér
hefur fundist, að þangað yrði ég
að fara. Einatt hefur för dregist,
stundum lengi, en hún varð ekki
umflúin, og að lokum var farið.
Allt frá því sumarið 1978 eða í
átta ár höfðum við Kristín kona
mín haft mikinn hug á að komast
í Hvanndali og einnig í Héðinsfjörð,
en hvert sumar af öðru fórst það
fyrir. Ekki er þó ýkja langt þangað
úr næstu byggðarlögum, Olafsfirði,
Fljótum og Siglufírði, en torleiði svo
mikið að ótrúlegt er. En einmitt það
átti sinn þátt í að gera staðinn enn
eftirsóknarverðari. Ferðin dróst því
ár frá ári. En nú í vor (1986) bar
svo vel til, að Ólafur sonur okkar
kynntist nokkrum ágætum Ólafs-
firðingum, og er þar fyrstan að
nefna Sigmund Jónsson málara-
meistara og Gunnlaug Magnússon
framkvæmdastóra. Þeir höfðu oft
farið til Hvanndala og voru þeir
gagnkunnugir og buðu okkur að
koma þangað með sér, og urðum
við því alls hugar fegin.
Farið skyldi sjóleiðis frá Ólafs-
fírði til Hvanndala, en þannig er för
þangað miklu auðveldust, en sá
hængur á, að brugðið getur til
beggja vona um lendingu, og jafn-
vel er þar oft ólendandi, einkum í
hafátt.
Förin var ákveðin fýrstu helgi í
júlí. Það fór þó svo, að kóngur vill
sigla, en byr hlýtur að ráða. Veður
reyndist óheppilegt og förin því af-
dæmd.
Þegar leið að næstu helgi, var
veður óráðið allt fram á föstudag,
en snerist þá til hins betra, og var
för ákveðin. Fórum við fímm norð-
ur: við Kristín, Ólafur sonur okkar
og Örvar sonur hans 11 ára, einnig
tengdasonur okkar, Karl Jónasson.
Var flogið til Akureyrar um kl. 4.
Þar beið Gunnlaugur með bíl sinn,
og fórum við rakleiðis norður á
Ólafsfjörð.
Við ÓlafsQarðarmúla gat á að
líta. Þar mátti sjá mikið gil sem
grófst þar í vatnavöxtum þá fyrir
„Einhver undarleg- til-
f inning hlýtur að grípa
þann sem stendur í
fyrsta sinn á sjávar-
bakkanum í Hvanndöl-
um og litast um. Hér
er eins og heimur út af
fyrir sig. Hann er ekki
stór, en fagur og stór-
brotinn í senn.“
skömmu. Þetta var margra metra
djúpt og ærið vítt og rann þar lítil
á. Nú hafði henni verið veitt burt,
og stóð viðgerð yfir. Var ótrúlegt
að sjá hveiju vatnið hafði fengið
áorkað á skammri stund.
Við höldum inn Ólafsfjarðar-
múla, snarbrekka með hömrum
fyrir ofan og neðan, en vegur breið-
ur og traustur.
Ólafsfjörður er fallegur bær,
stendur við botn á samnefndum
fírði, feikna há íjöll beggja vegna
með snarbröttum hlíðum neðra, en
efra eru gínandi hamrar. Ekki er
þó síður athyglisverður bærinn
sjálfur með mörgum nýjum eða
nýlegum húsum, þar sem ekkert
hefur verið til sparað að væri sem
best um gengið.
Ekki var tími til langrar dvalar
í Ólafsfírði að þessu sinni, því að
náttból var okkur ætlað í Hvanndöl-
um. Við þágum heimboð og rausn-
arlegar móttökur hjá Gunnlaugi og
konu hans. Síðan var haldið niður
að höfn, en þar beið okkar báturinn
Hafdís með Konráði formanni
ásamt ungum pilti, og skyldu þeir
flytja okkur til Hvanndala. Þar var
einnig Sigmundur Jónsson málara-
meistari, en hann ætlaði að vera
fylgdarmaður okkar og leiðsagnari
í ferðinni, en hann er gagnkunnug-
ur í Hvanndölum og Héðinsfirði.
Gunnlaugur gat ekki komið að sinni
vegna móttöku fulltrúa frá vinabæj-
um Ólafsfjarðar um Norðurlönd.
Ekki er löng sjóferð frá Ólafs-
fírði til Hvanndala, vart einnar
stundar sigling. Víða sést þó minna,
þótt lengra sé farið. Til hægri er
Eyjafjörður, ytri hlutinn og Hrólfs-
sker þar miðsvæðis, nokkru innar
en gegnt Ólafsfirði. Handan fjarð-
arins rísa fjöll Látrastrandar, en í
fullmikilli fjarlægð til að þau njóti
sín að fullu. En vestan fjarðar sjást
fjöllin í fullri reisn, því að nú er
siglt ekki allfjarri landi. Yst við
Ólafsfjörð norðanverðan er mikið
flall, Finsstaðaflall eða Finnurinn,
en norðan við það er allmikill dal-
ur, Fossdalur, hömrum girtur.
Rennur á eftir honum og fossar
fram úr dalsmynninu, því að klettar
eru við sjóinn. Þó er allgott að kom-
ast í dalinn, því að hlíðamar ofan
sjávarkletta eru grasi vaxnar og
eigi mjög brattar.
Utan við dalinn er annað fjall.
Það hlýtur að vera furðulegt í aug-
um hvers þess er þar siglir skammt
fyrir utan. Það er mjög hátt, en þó
er það ekki hæðin ein sem vekur
furðu, heldur hitt einnig, að það
gengur þverhnípt í sjó nær lóðrétt.
Þetta er Hvanndalsbjarg, basalt-
klettur, hlaðinn upp af beltabergi,
og má telja þar milli 30 og 40 berg-
lög. Hvanndalabjarg er talið 600 m
hátt og er þá hæsta standberg
landsins. Næst kæmi Hombjarg,
534 m þar sem það er hæst. Sá sem
er staddur undir Hvanndalabjargi,
hlýtur að finna sig furðulega lítinn
er hann horfír á þessa tröllslegu
náttúrusmíð. Það er þetta bjarg sem
Jón Trausti á við, þegar hann yrkir
sitt stórbrotna kvæði „Konan í
Hvanndalabjörgum". Er kvæðið ort
út af þjóðsögunni um húsfreyjuna
í Málmey, sem var bergnumin í
Ólafsfjarðarmúla, og er ekki gott
að segja hvers vegna skáldið færir
sögusviðið norður fyrir Ólafsfjörð.
Hvanndalabjarg er víða samfellt
bergþil, en þó eru sums staðar gjár 1
í því. Stærsta gjáin er sunnan til
og nefnist Skötugjá. Svo er sagt
að eitt sinn hafí menn brotið skip
sitt undir Hvanndalabjargi, en kom-
ist upp á bjargið, líklega eftir
Skötugjá. Ekki er gjáin árennileg
til uppgöngu, en frekur er hver til
fjörsins. 1-
Nokkru norðar er allmikil hvilft,
eins og skorin sé niður í bergið.
Rennur þar árspræna fram úr.
Heitir þar Sýrdalur.
Þessa hrikalegu hamragirðingu
höfðum við fyrir augum er við sigld-
um norðvestur með Hvanndala-
bjargi föstudag 11. júlí. Nú var
komið kveld, enda var nú farið að
styttast í náttstað. Ekki er löng
leið frá mynni Sýrdals þar til
Hvanndalabjargi lýkur. Klettar em
þó enn við sjóinn, ekki háir, en um
Hvanndalir. Ódáinsakur iengst til vinstri.