Morgunblaðið - 28.09.1986, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1986
Þegar tónlistarmenn eyða meiri tíma í málaferli en á vinsældarlistum
Elton John, George Michael,
Annie Lennox og Dave Stuart,
hafa öll staðið í málaferlum út
frá tónlistarf erli sínum.
að þrátt fyrir borðleggjandi dæmi
frá fyrri tíð, sem ætla mætti að yrðu
öðrum víti til varnaðar, hafi lítið
breyst. „Þetta er bara sama gamla
sagan um miðaldra viðskiptarefinn
sem selur í eigin ágóðaskyni það sem
lítið reyndir strákar og lítið reyndar
stelpur búa til. Krakkar sem hafa
ekki hugmynd um hvað þau eru að
gera í raun.“ George Miehael ætti
svosem að vita hvað hann segir,
hljómsveitin Wham! hefur eytt tæpu
ári í málaferli gegn CBS hljómplötu-
fyrirtækinu og dótturfyrirtæki þess
Innervision, vegna gamals plötu-
samnings sem gerði ráð fyrir að
hvor meðlimur Wham! fengi um 500
pund fyrir sinn hlut fyrir vinnuna
við fyrstu tólf laga plötu hljómsveit-
arinnar. 500 pund geta varla talist
mikið í ljósi þess að platan fór vel
yfir meðallag á breskum sölulistum.
En Wham! eru ekki einir um að
sitja uppi með slíka samninga og
seint virðast menn ætla að læra.
Sting stóð í málaferlum 1982 við
Virgin Music hljómplötufyrirtækið,
vegna fijálslegrar notkunar þeirra á
lögum sem hann samdi og söng með
hljómsveitinni Police á sínum tíma.
Annie Lennox og Dave Stewart,
Þeir eru ófáir erlendu popptónlistarmennirnir sem ekki
lenda, fyrr eða síðar í málaferlum eða deilum vegua
umboðslauna, samningsbrota, fjárdráttar samstarfsmanna
eða hljómplötufyrirtækja, þ.e. svindls á einn eða annan
máta. Nýlega kom út í Bretlandi bókin „Expensive Habits“
eftir Simon Garfield. Hann fjallar þar m.a. um
þrautargöngu ýmissa tónlistarmanna gegnum frumskóg
plötusamninga, umboðssamninga og milliliða, sem æ oftar
lyktar með málaferlum. Við grípum hér niður í kafla sem
ber yfirskriftina „The dark side of the music industry“
eða „Skuggahlið tónlistariðnaðarins".
1% ágóða í hlut
hljómsveitar
Það er ekki nýtt af nálinni að
tónlistarmenn lendi í ógöngum.
Bítlamir gerðu snemma á sínum
ferli hljómplötusamning sem kvað á
um að hver meðlimur fengi í sinn
hlut einn fimmta úr penníi fyrir
hveija selda tveggja laga plötu
hljómsveitarinnar. Hlutur fjórmenn-
inganna af sölu fyrstu tólf laga
platnanna var litlu meiri. Hljómsveit-
in The Who skrifaði einnig undir
ámóta slæman plötusamning þegar
fyrsta tólf laga plata hennar kom
út og það var ekki fyrr en eftir að
önnur plata hljómsveitarinnar, einn-
ig með svipaðan samning að baki,
kom á markað, að meðlimimir átt-
uðu sig á að ekki var allt sem skyldi.
Samkvæmt þeim samningi féll nefni-
lega innan við 1% hagnaðar af
plötusölunni í þeirra hlut.
Reyndar virðast flytjendumir ekki
þeir einu sem uppi sitja með óhag-
stæða samninga. Lagahöfundar
hafa ekki farið varhluta af því máli
og sem dæmi má nefna að bæði
Elton John og Gilbert O’Sullivan
hafa farið fyrir dómstóla á liðnum
ámm til að endurheimta höfundar-
rétt á sumum lögum sínum og um
leið eitthvað af þeim stóm fjárfúlg-
um sem aðrir hafa grætt á útgáfu
tónlistar þeirra.
Helmingnr launa Bowie
til umboðsmanns
Þá em þeir ófáir sem hafa lent í
málaferlum og vandræðum vegna
óhagstæðra samninga við umboðs-
menn. Mörgum er minnistæður
hlutur Allen Klein, umboðsmannsins
sem tók við Bítlunum af Brian Ep-
stein og átti stóran þátt í upplausn
hljómsveitarinnar og fjármálaóreiðu.
Þá hóf David Bowie mikil málaferli
við umboðsmann sinn Tony Defries
1975, eftir að hafa greitt honum 50%
af heildartelqum sínum um fimm ára
skeið.
Þetta em aðeins örfá dæmi um
tónlistarmenn sem hafa átt í vand-
ræðum með að rata í gegnum
fmmskóg plötusamninga, smáa let-
ursins sem ekki var lesið fyrr en
eftir á, umboðsmanna sem högnuð-
ust ámóta mikið eða í sumum tilvik-
um meira en skjóistæðingar þeirra.
Ofangreindir tónlistarmenn hafa
hinsvegar allir komist í gegnum
fmmskóginn, en þeir em fleiri sem
em þar ennþá, hafa skrifað undir
svo slæma samninga að það sem er
á prenti hefur staðið því sem er á
plötu fyrir þrifum.
WHAM! í málaferlum
Söngvarinn og lagahöfundurinn
George Michael hefur lýst því yfir
Bítlarnir fengu hver um sig einn fimmta hlusta úr penníi fyrir
hveija selda tveggja laga plötu.
Eurythmics, standa enn í málaferl-
um vegna útgáfuréttar á einni af
plötum sínum.
800.000 punda
endurgreiðsla
til Sex Pistols
Hljómsveitin Sex Pistols vann
snemma á þessu ári mál gegn fyrmm
umboðsfyrirtæki sínu og fékk um
800.000 punda greiðslu sem útgáfu-
laun og hljómleikagróða, en að mati
umboðsskrifstofunnar hafði þessi
upphæð ekkert í vasa hljómsveitar-
meðlima að gera. Spandau Ballet
höfðuðu mál á hendur hljómplötufyr-
irtækisins Chrysalis 1985 og töldu
að fyrirtækið hefði ekki staðið við
gerða samninga hvað kynningu á
hljómsveitinni í Bandaríkjunum
varðaði. Málið vannst, samningum
var rift og hljómsveitin gerði fyrir
skömmu nýja samninga við CBS
hljómplötufyrirtækið.
Allir vilja verða
Bítlar sinnar
kynslóðar
Af hveiju læra menn ekki af
reynslunni og hvemig getur það
gerst að hljómsveitir á borð við
Wham! og The Who eyða meiri tíma
í réttarhöldum en á vinsældalistum?
Líklegast eru þijár meginástæður.
Sú fyrsta að sjálfsögðu að flesta sem
leggja út á tónlistarbrautina dreym-
ir um að verða „Bítlar" sinnar
kynslóðar og gera allt til að nálgast
takmarkið - jafnvel þó að það þýði
ótrygga atvinnu, tónlistarflutning í
litlum og lélegum klúbbum og síðast
en ekki síst lélega plötusamninga.
Lélegur samningur er betri en eng-
inn samningur segja flestir og slá
til ef tilboð berst.
Önnur ástæðan er að ungir og
lítt reyndir tónlistarmenn trúa yfir-
leitt öllu sem við þá er sagt. Birtist
einhver sem virðist hafa einlægan
áhuga á að koma tónlist þeirra á
framfæri og tryggja velferðina, þá
eru menn fljótir að treysta viðkom-
andi manneskju. Peter Townshend
og Elton John lærðu báðir sína lexíu
í þessum efnum.
Trúði öllu sem
við mig var sagt
„Ég er þannig gerður að ég vil
treysta öðru fólki og einhvemveginn
datt mér ekki í hug að menn vildu
misnota mig sem tónlistarmann og
braska með mína tónlist," segir Tow-
nshend og bætir við að það sé erfitt
fyrir sig að hugsa á þennan hátt nú.
Elton John sagði einnig í réttar-
höldum á sl. ári að hefði einhver
bent sér á að fara til lögfræðings í
byijun ferilsins til að fá sín mál á
hreint, hefði hann hlegið að þeim
hinum sama. „Ég trúði svo innilega
öllu því sem umboðsmenn og tals-
menn hljómplötufyrirtækja sögðu
mér og hefði Iíklegast þótt það
móðgun við þá að athuga hvort eitt-
hvað væri verið að gera á minn hlut.
Eiginlega held ég að mér hefði aldr-
ei dottið það í hug.“
Aukin lögfræðiaðstoð
Þriðja ástæðan fyrir því að menn
læra ekki af reynslunni er líklega