Morgunblaðið - 06.01.1987, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1987
31
Herskarar harðstjóranna / 1. grein
Lýðræðiskyn-
slóðin ljúfa
eftir Vilhjálm
Eyþórsson
Gúlag-eyjaklasinn er ekki ein-
vörðungu fjöldi fanga- og þrælkun-
arbúða, þar sem milljónir eru
sviptar frelsi sínu. Hann teygir sig
í rauninni allt frá Beringssundi,
örskammt frá ströndum Banda-
ríkjanna, vestur í hjarta Mið-Evr-
ópu, frá auðnum Norður-heim-
skautssvæðisins langt inn í
hitabeltið.
A þessu gífurlega landflæmi eru
nærfellt tveir milljarðar manna í
haldi. Þetta fólk býr við aðstæður
sem um margt má líkja við mann-
réttindaaðstöðu refsifanga, en að
sumu leyti við aðstöðu ólögráða
barna. Það er svipt rétti til að ráða
eigum sínum að mestu leyti, veru-
stað, orðum eða hugsun. Austur-
Þýskaland er frægt dæmi um land,
sem í rauninni er fangabúðir, en
ástandið er þó enn miklu verra á
sumum öðrum eyjum Gúlagsins, svo
sem Víetnam eða Albaníu.
Þetta eru engin ný tíðindi og það
er ekkert sérstaklega nýtt eða
frumlegt að benda á þá staðreynd
að ríkisstjórnir Gúlagsins eiga sam-
úð og stuðning milljóna Vestur-
landabúa, sem sumir hvetjir vilja
koma á skipulagi þeirra í heima-
löndum sínum. Það er líka gamal-
kunnug staðreynd, að ekki aðeins
kommúnistar, heldur allir þeir, sem
nefna sig „vinstri menn“ annað-
hvort umbera, afsaka, þegja um,
hilma yfir með — og þegar óhætt
þykir, svo sem í Víetnamstríðinu —
beinlínis hvetja valdhafa í „ríkjum
sósíalismans" til dáða.
Mér hefur samt alltaf þótt of lítið
gert úr þessu. Meðal þeirra sem
harðast hafa barist fyrir hagsmun-
um alræðisins á Vesturlöndum eru
fjölmargir áhrifamenn í menning-
arlífi, íjölmiðlun og uppeldismálum
og ég er þeirrar skoðunar að áhrif
þessa fólks séu yfirleitt stórlega
vanmetin. Þetta er hvatinn að þess-
um skrifum mínum og þó ekki síður
sú „mannréttindaumræða“, sem nú
tröllríður landinu og kemur að
mestu úrþeirri átt, sem síst skyldi.
Að mæla vinstri
mennsku
Stundum er talað um að „hægri"
og „vinstri" séu óljós og úrelt hug-
tök í stjórnmálum. Ég tel svo ekki
vera. Þessi skipting í fylkingar er
enn jafn afdráttarlaus og hún hefur
lengi verið og markalínan liggur
um Gúlagið. Samúðarmenn þess eru
til vinstri, andstæðingar til hægri.
Einhveijum kann að virðast þetta
djörf fullyrðing við fyrstu sýn, en
ég fæ ekki betur séð en að orða-
og hugtakanotkun í pólitískri um-
ræðu staðfesti hana.
Mér sýnist líka að til sé pottþétt
aðferð til að mæla það hversu langt
til vinstri menn eru og hún er þessi:
Hversu langt vilja þeir ganga til
liðs við valdhafa Gúlagsins?
Lengst til vinstri („róttækastir")
eru eiginlegir kommúnistar, en þeir
eru að sumu leyti heiðarlegastir í
afstöðu sinni. Þeir skiptast að hætti
sértrúarsafnaða í ýmsar fylkingar,
en eiga eitt sameiginlegt: Þeir fara
hvergi í felur með aðdáun sína á
og stuðning við harðstjóra á borð
við Lenín, Stalín, Kim II Sung, Mao
eða Pol Pot. Þeir víla heldur ekki
fyrir sér að veija kúgun og ódæðis-
verk fyrmefndra manna og fleiri
slíkra og eru ólmir í að koma á
stjómskipulagi að einhverri fyrir-
mynd úr Gúlaginu í heimalöndum
sínum. Vegna þess er auðveldara
að varast þá. Ahrif kommúnista eru
enn veraleg víða á Vesturlöndum,
en fara nokkuð dvínandi og er það
vel.
Af hagsmunagæslu
í þeirra stað hafa komið nýir
menn, „lengra til hægri“ innan
vinstri hreyfingarinnar og þeir gæta
hagsmuna alræðisríkjanna í fjöl-
miðlum, mennta- og uppeldisstofn-
unum Vesturlanda að mörgu leyti
betur en kommúnistar. Þá er að
finna í öllum vinstri flokkunum,
þótt þeir hafi sig mest í frammi
innan Alþýðubandalagsins, þar sem
þeir nefna sig nú „lýðræðiskyn-
slóð“.
Þetta er fólkið, sem talar nú orð-
ið oft illa um Sovétríkin og stjórnir
ýmissa annarra Austur-Evrópuríkja
sem að meira eða minna leyti hefur
verið flett ofan af svo mikið að
ekki þykir óhætt að tala mjög vel
um þær lengur. Það samrýmist
ekki ríkjandi vinstri-hugsanatísku.
Þó ber að varast að gagnrýna
Sovét um of í návist þessa fólks,
vilji maður ekki vera kallaður „fas-
isti“ eða a.m.k. „hægri-öfgamað-
ur“.
Það er þó talið í lagi að bera í
bætifláka fyrir ýmsar aðrar harð-
stjórnir, sem minni athygli hafa
vakið. Má hér t.d. nefna Júgóslavíu
Títós, Ungveijaland Kadars eða
Kúbu Castrós. Þegar talað er um
þessi lönd og ýmis fleiri er alltaf
bent á jákvæðu hliðarnar. Rétt þyk-
ir einnig að fara varfærnum
höndum um ýmsar af allra verstu
harðstjórnum veraldarinnar, svo
sem Albaníu eða Norður-Kóreu vilji
maður ekki vera talinn „hægri-
sinni“.
Tiltölulega fáir andófsmenn ber-
ast til Vesturlanda frá þessum og
mörgum öðram ríkjum gúlagsins,
fréttir era fáar og stijálar og þess-
ar þjóðir þjást að mestu í hljóði.
Er því enn óhætt að tala vel um
valdsmenn þeirra og vera jákvæður.
Erfitt er að vekja áhuga góðs
vinstri manns á t.d. meðferð póli-
tískra fanga í Rúmeníu, mannrétt-
indamálum í Laos eða stofnun
frjálsra verkalýðsfélaga á Kúbu,
þótt hinn sami telji sér skylt að
bölva innrásinni í Tékkóslóvakíu og
ástandinu í Póllandi.
Þeir eru líka á móti styijöldinni
í Afganistan. Þó tala þeir yfirleitt
ekki um hana af fyrra bragði frem-
ur en það sem fram fer í Gúlaginu.
Þetta er merkilegt vegna þess hvað
þeir hafa annars mikinn áhuga á
friðar- og mannréttindamálunum.
Berist talið að vondum stjómum
utan Gúlags verða þeir hins vegar
allir á iði, því, eins og fyrr sagði,
er það eitt helsta einkenni þessa
fólks, hvað það er áhugasamt um
lýðræðið, friðinn og mannréttinda-
málin.
Af friðarmálunum
Á fundum þeirra fjölmörgu „frið-
arsamtaka", sem stofnuð hafa verið
í seinni tíð er ekki þverfótað fyrir
þessu fólki. Af (oft skeggjuðum)
andlitum þeirra skín sú sérkenni-
lega blanda af yfírlæti, einlægni,
ábúð og mærð, sem er einkennandi
fyrir vinstri menn og þeir gæta
þess að allir viti hvað þeir era
áhugasamir um friðinn.
Hafi það aldur til er þetta yfír-
leitt sama fólkið sem á sínum tíma
barðist af alefli fyrir málstað ein-
hverrar hemaðarsinnuðustu og
blóði drifnustu stjórnar í veröldinni,
þeirrar í Hanoi, þegar hún vildi
stækka ríki sitt og sendi hermenn
inn í nágrannalöndin Suður-Víet-
nam, Laos og Kambódíu til að drepa
fólk.
Sumir vinna fyrir EI Salvador-
nefndina, sem hefur að markmiði
að magna hemað hreinræktaðra
kommúnista í því landi.
Aðrir hafa gerst sjálfboðaliðar á
sykurekram Castrós, en þar skortir
nú vinnuafl vegna þess að verk-
færir menn era annað hvort flúnir
úr landi, fangelsaðir eða þá að
skjóta svarta menn í Afríku fyrir
Rússa.
Vilhjálmur Eyþórsson
„Erfitt er að vekja
áhuga góðs vinstri
manns á t.d. meðferð
pólitískra fanga í Rúm-
eníu, mannréttindamál-
um í Laos eða stofnun
frjálsra verkalýðsfé-
laga á Kúbu, sá þótt
hinn sami telji sér skylt
að bölva innrásinni í
Tékkóslóvakíu og
ástandinu í Póllandi.“
Af mannréttinda-
málunum
Þeir flykkjast einnig á fundi hjá
mannréttindasamtökum ýmsum,
ekki síst hjá hinum annars ágætu
og hlutlausu samtökum Amnesty
Intemational. Þeir tala þar mikið
og era stórorðir. Þeim líkar ekki
hvernig Bandaríkjamenn standa að
málum í Nicaragua og einnig veldur
ástandið í Suður-Afríku og Chile
þeim áhyggjum.
Það vekur athygli mína, að ýms-
ir þeir, sem háværastir era, eru
kunnir að vináttu sinni við einhver
af ríkjum Gúlagsins, jafnvel sum,
sem eru meðal þeirra efstu á listum
Amnesty yfír mannréttindabrot, svo
sem Víetnam eða Kúbu.
Sumir hafa meira að segja gert
sér það ómak að ganga í sérstök
„vináttufélög", sem þessar erlendu
harðstjómir hafa komið sér upp hér.
En hvað veldur þessu? Hvers
vegna eru það einmitt liðsmenn al-
ræðis og hemaðar („þjóðfrelsis-
baráttu") sem era áhugasamastir
um mannréttindi og frið? Ég veit
það ekki fyrir víst. Þó hefur mér
dottið ýmislegt í hug og mun leit-
ast við að svara þessum spumingum
og öðrum í síðari greinum.
Höfundur er ritstjóri bókaflokks-
ins íslenskir annálar.
NANETTE
NELMS
GLEÐILEGT
NÝTT ÁR!
Skólinn tekur til starfa 12. janúar
í Bolholti allir aldurshópar frá 12 ára
aldri. Framhald - byrjendur.
Tími 2 sinnum og 3 sinnum í viku.
Þriðji tíminn frjálst val. Jazz eða ballett.
Opnir tímar á laugardögum. Ath.
nemendur sem eru 3 sinnum í viku fá
fría tíma á laugardögum.
Gestakennari Jack Gunn frá London.
Kemur 12. janúar.
Ps. Ekki missa af fyrsta tíma.
Pps. Framhaldsnemendur mæti á
sömu tímum og áður.
í Suðurveri: Barnaskóli 5—12 ára.
Byrjendaflokkar - framhaldsflokkar.
Tímar 1 sinnum og 2 sinnum í viku.
IMýtt - nýtt: Nemendur teknir frá 5 ára
aldri.
í Hraunbergi - Nýr skóli.
Byrjendaflokkar — framhaldsflokkar.
Ath. nú einnig tímar 2 sinnum í viku.
Innritun hefst í alla flokka
5. janúar.
Kennarar skólans:
Bára, Anna, Margrét A., Sigríður, Margrét
O., Agnes og Arndís.
Vinsælu „Pas de deux“
tímarnir byrja aftur.
Nemendasýning í apríl.
Dansarapróf tekin í maí. Skólanum slitið
24. maí með veglegri veislu og afhendingu
prófskírteina.
Nú geta allir komið og kynnt sér tímana
hjá JSB. Opnir tímar á laugardögum.
Jazz - þol - og teygjutímar.
Gjald 250 kr. per tíma.
J azzballettskóli
Báru
Bolholt,
36645.
Suðurver,
83730.
Hraunberg,
79988.
Þökkum nemendum okkar góðar samveru-
stundir á liðnu ári.
FID
Félag ísl. danskennara.