Morgunblaðið - 31.03.1988, Síða 36

Morgunblaðið - 31.03.1988, Síða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MARZ 1988 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík Flaraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakið. Friður með frelsi Föstudagurinn langi er ekki liðin tíð í sögu mannkyns- ins. Grimmdin og ranglætið, sem dagurinn stendur fyrir, skyggir á aldir og kynslóðir, skyggir svo að segja á hverja stund mannkynssögunnar fyrr og síðar. Samtökin Amnesty Inter- national staðhæfa. að frásagnir af húðstrýkingum, hörunds- brunum, raflostum og hlið- stæðri grimmd hafi borizt frá um sextíu ríkjum — nálægt þriðju hverri þjóð jarðar — síðastliðin nokkur ár. Pjöi- margar þjóðir og þjóðabrot sæta kúgun af ýmsu tagi. Staðbundin stríð eru háð af hörku. Milljónir manna þjást. Tugþúsundir fólks láta lífið vegna ofstækis, ofríkis, átaka og hryðjuverka. Það sem þið gerið mínum minnsta bróður, það gerið þið einnig mér, sagði Jesús Krist- ur. Sá sem negldur var á kross að kröfu lýðsins, sem heimtaði Barrabas lausan. Þessi áminn- ing hins krossfesta nær jafnt til illra verka sem góðra, ef grannt er gáð. 111 verk eru unnin þvert á boðskap Krists. Líta verður á atburði víða um heim í ljósi þessara orða. Þess- ir atburðir, þar sem saklaust fólk er „krossfest", skyggja á líðandi stundir. Þrátt fyrir alla menntun, þróun og framfarir tuttugustu aldarinnar býr minnihluti þjóða og mannkyns við frið með frelsi — eða lýð- ræði og þingræði í þeirri merk- ingu orðanna, sem V-Evr- ópubúar leggja í þau. Við verð- um að horfast í augu við veru- leikann sem við okkur blasir. Lokuð augu breyta ekki heims- myndinni. Við verðum að Ijá viðvarandi boðskap föstudags- ins langa eyra, hvort heldur hann talar til okkar í heilagri ritningu eð bláköldum veru- leika samtímans. Mestu máli skiptir þó að missa ekki sjónar á hinu góða í tilverunni. Páskasólin reis og rís yfír skyggð fjöll föstudags- ins langa. I upprisunni talaði og talar Kristur til okkar. 0g hann er vegurinn, sannleikur- inn og lífíð. Kristinn boðskapur er sá vegvísir sem getur leitt einstaklinga og þjóðir til friðar með frelsi. Sem betur fer mótar þessi boðskapur viðhorf og afstöðu fjölmargra milljóna manna, víðs vegar um veröldina. Sam- hugur þessa fólks geymir afl, orku og árangur. Þannig er ljóst að mannúðarsjónarmið, sem móta, að minnsta kosti að hluta til, almanna viðhorf, löggjöf og samfélög, þar sem einstaklingsbundinn réttur manneskjunnar er bezt virtur, eiga rætur í kristinni kenn- ingu. Af þeirri ástæðu skipti kristnitaka íslendinga á Þing- völlum árið eitt þúsund, eða nálægt árinu eitt þúsund, sköpum í sögu þjóðarinnar. Lögfesting kristinnar trúar er mikilvægasta lagagerð Al- þingis fyrr og síðar. Við eigum engu að síður — eins og aðrar þjóðir — langa þroskaleið óf- ama að þessu leyti. En mikil- vægt er að virða, vemda og þróa það sem áunnizt hefur. Við megum og gjaman huga að því að hver manneskja er heimur út af fyrir sig. I þessum einkaheimi hvers einstaklings takast á sömu öfl, góð og ill, og í umhverfinu, þjóðfélaginu og samfélagi þjóðanna. Ytri aðstæður hafa að vísu ómæld áhrif inn í þennan hugar- eða sálarheim einstaklingsins. Það losar hann þó ekki undan sjálfsábyrgð. Hann verður að móta eigin lífsstefnu, eigin lífsmáta, eigið viðmót til sam- ferðarfólksins — í samráði við skynsemi sína og samvizku. Af þessum sökum vegur menntun og þekking þungt á lífsferli einstaklingsins. En mestu varðar að páskasólin fái að rísa yfír þau „skyggðu fjöll“ sálarlífsins, sem flestir búa við. Boðskapur páskanna á að þessu leyti engu minna erindi við okkur nú en á dögum þeirra atburða sem Nýja testamentið greinir frá. Páskar fara í hönd. Þeir eru, eins og allar kristnar há- tíðir, friðarhátíð. En jafnframt sigurhátíð lífs yfir dauða. Þessvegna fer vel á því að páskamir eiga samleið með vorinu, sem vekur gróðurríki umhverfísins til nýs lífs af vetrarsvefni. Megi friður styrkjast í mannheimi, í þjóðfélagi okkar, á heimilum okkar og í hugar- heimi okkar. Með þeim orðum óskar Morgunblaðið lesendum sínum og landsmönnum öllum gleðilegra páska. Þátttakendur og leiðbeinendur á námskeiðinií um borð i björgunarbáti Slysavarnafélagsins, Gísla J. Johnsen, við síðuna á Sæbjörgu. 25 sjómenn á slysavarnanámskeiði í Sæbjörgu: . Morgunblaðið/Bjami Æfð björgun með þyrlu á slysavarna- námskeiðinu í síðustu viku. Hverjum sjómanni nauðsynlegt „ÞETTA er hverjum manni nauð- synlegt sem starfar á sjó. Það ætti í rauninni að fara á svona námskeið áður en farið er á sjó- inn,“ sagði Friðrik Jóhannsson frá ísafirði í samtali við Morgunblað- ið. Hann var einn 25 sjómanna sem voru á slysavamanámskeiði um borð í Sæbjörgu, skólaskipi Slysa- varaafélags Islands í síðustu viku. Fór námskeiðið fram í Reykjavík. Þáttakendur vom átta nemar á skipsstjóraaraámskeiði á ísafirði auk sjómanna af skuttogurunum Ögra RE og Bergvík KE. Námskeiðið skiptist í bóklegt og verklegt. Kennt var m.a. um skyndi- hjálp og notkun björgunartækja um borð í skipum, einnig notkun gúm- björgunarbáta og björgun með þyrlu. A skyndihjálpamámskeiðinu var m.a. lögð áhersla. á aðhlynningu manna, sem bjargast úr sjó og hafa ofkóln- að. „Það var mjög gagnlegt, röng meðhöndlun eins og manni var kennd í gamla daga, að ætti að nudda, getur skaðað," sagði Friðrik. Hann sagði að það mætti helst að þessu námskeiði finna, að það sé of stutt. „Það er farið yfir mikið efni á stutt- um tíma. Þyrfti að lengja þetta og gera betri skil, þannig að hægt sé að gera meira verklegt. Það er í raun- inni skrýtið hvað hefur verið lítið lagt upp úr þessu hjá þessari þjóð, sem lifir á sjósókn. Þessi námskeið eru í íjársvelti, það mætti örugglega spara einhversstaðar og setja í þetta." sagði Friðrik Jóhannsson. Hann sagði vistina um borð í Sæbjörgu hafa verið mjög góða og vel staðið að námskeiðinu. Björgun- amámskeiðið er hluti af skipstjóm- amámi ísfírðinganna og fengu þeir styrk frá menntamálaráðuneytinu og Slysavamafélaginu til að koma suð- ur. Friðrik sagði að hugarfar sjó- manna væri að breytast í jákvæða átt gagnvart slysavarnarmálum: „Eftir að menn hafa farið á svona námskeið einu sinni, fara þeir að hugsa. Þetta á ekki að vera einka- mál yfirmanna á skipunum, þetta er mál allra um borð.“ Sjá ísland og dey Greenpeace-samtökin hafa farið af stað með víðtæka auglýsinga- herferð gegn hvalveiðum íslend- inga. Auglýsingunum er beint að kaupendum íslensks fisks á meg- inlandi Evrópu og víðar og með- fylgjandi auglýsing birtist í vest- ur-þýska dagblaðinu Kölnische Rundschau þann 12. mars: Sjá ísland og dey. Líf hans er í veði. Þess vegna eigið þér að hætta að kaupa íslenskan fisk. Frá árinu 1986 hefur öll hvalveiði í ágóðaskyni verið bönnuð. Ástæðan: þessi stórkostlegu sjávartröll eru í útrýmingarhættu. En ísland heldur veiðunum áfram. Veiðar íslendinga hafh verið kenndar við hreinar vísindarannsóknirr En raunveruleikinn er á annan veg: Samviskulaust halda íslendingar áfram að flytja út hvalkjöt til Japans. Þessu verður að ljúka. Þér getið hjálpað. Hættið einfaldlega að kaupa íslenska fískinn þangað til hvalveið- unum hefur verið haett. Fiskiðnaðurinn á íslandi er fjár- hagslega nátengdur hvalveiðunum og þar koma sömu menn við sögu. Biðjið fiskkaupmanninn yðar um að selja yður ekki físk frá íslandi. Fram- boðið án íslenska fisksins er ríkulegt °g g°tt- Þegar íslendingar gera sér grein fyrir að enginn vill Iengur leggja sér fiskinn þeirra til munns þá munu þeir Ioksins hætta að drepa síðustu hvalina. Einmal Island séhen und sterben. Erst wenn die kiönder merken, daQ niemand mehr ihren Fisth will, werden sie endlkh ouihören, die letzten Wale zu töten. Es geht um sein Leben. Verzkhten Sie darum auf Fisch aus Island. Sc.l N*6 «Hcr Ucr tirunil U.c ljnuunchcn Mccrccricwn und vum Auv Mcrbcn bcdrolil Wcnn Sic mchr Inlnrmjnoncn, •unxhcn. vchrcihcn Sic un» 6mc MKh.nrl hbnd Und Djnlc fiir Ihrc UMcrMuUunu llohc llrudkc I. Iljuvdcr Scvfjhrl. TlMllljmhunr II. lclcfunMOrítiUOI-O GREENPEACE Auglýsingin þar sem vestur-þýskir fiskkaupendur eru hvattir til að hætta við íslenska fiskinn. Noregur: Islensku laxaseiðin sögð þau bestu sem völ er á Eftirfarandi grein birtist í norska sjávarútvegsblaðinu Fisk- aren 25. mars sl. og er höfundur hennar Alf SjövoII. Gerir hann að umtalsefni reynsluna af innflutn- ingi islenskra laxaseiða og er það niðurstaða hans, að fslensku seiðin séu þau bestu, sem völ er á. Reynsla norskra fískeldismanna af íslenskum laxaseiðum, sem flutt voru til landsins á árunum 1984-86, var ákaflega misjöfn en þegar um hana er rætt ber að hafa þetta tvennt í huga: 1. íslensku seiðin voru nærri und- antekningarlaust ekki afhent fyrr en síðla sumars eða þegar komið var fram á haust. 2. Á þessum tíma var ekki vitað um eiginleika seiðanna eða af hvaða stofni þau væru, ekki einu sinni í sjálfu útflutningslandinu. Afleiðingar þessa innflutnings urðu því miður þær, að margir kom- ust á þá skoðun, að „íslensk seiði væru léleg seiði". Það hefur gengið verr að uppræta þessa fírru en ætla mátti og má að nokkru rekja það til þess, að skort hefur upplýsingar um stór seiði frá íslenskum framleiðendum. Auk þess hefur ekki tekist að útvega niður- stöður samanburðarrannsókna á ýmsum íslenskum laxastofnum. Hér í Noregi hefur einnig verið lítið um slíkar rannsóknir og sýnist mönnum raunar sitt hvað um þá vitneskju, sem fyrir liggur. Stærsta fyrirtæki á íslandi í sölu hrogna og seiða fyrir eldisstöðvar er lsno hf. í Kelduhverfí en norska fyrirtækið Mowi á nærri helminginn í því eða 49%. Af þeim laxastofnum, sem ísno er með, er „ísno-stofninn“ kunnastur eða „ísno-Mowi-stofninn“ eins og hann er líka kallaður. Á hann ættir sínar að rekja til Laxár í Aðald- al en hún er líklega frægasta stór- laxaáin á íslandi. Á síðustu árum hefur nokkuð ver- ið gert af því að blanda þenna stofn með laxastofninum í Laxá í Kjós og í Víðidalsá og það fer ekki á milli mála, að ísno-stofninn er nú sá, sem er útbreiddastur og mest vitað um á íslandi. Um 80% af físki af þessum stofni verða kynþroska þriðja haustið í sjó og miðað við norskar aðstæður virð- ist það vera mjög aðgengilegt. Enn betra er, að ísno-stofninn virðist gefa mjög góða raun í norskum fisk- eldisstöðvum. Vegna rejmslu fískeldismanna í Norður-Noregi af íslenskum seiðum, sem þeir fengu í fyrra, hafa margir ákveðið að fá sama magn aftur nú í ár. Er það einkum vegna betri vaxt- ar íslenskú seiðanna miðað við seiði, sem þeir hafa verið með annars stað- ar frá. Sem dæmi má nefna, að fisk- ur, sem var 80 gramma þungur þeg- ar hann var afhentur í júlí í fyrra, er nú 0,9-1 kg á þyngd. íslendingar standa mjög vel að vígi hvað varðar þá sjúkdóma, sem orðnir eru algengir í seiðaframleiðslu og fískeldi í Noregi og öðrum Evróp- ulöndum. Eru fyrir því margar ástæður og meðal annars þessar: - Lega landsins og „náttúruleg einangrun". - Sérstakar aðstæður í íslenskri seiðaframleiðslu þar sem unnt er að notast við kalt vatn, heitt vatn (síað grunnvatn) og sjó. - Fylgst er óvanalega vel með heilbrigði fisksins, jafnvel með hveij- um einstökum físki. - Almenn stjórnun og rekstrar- venjur virðast vera til fyrirmyndar. Ég tel, að á þessu ári, 1988, muni einkunnarorð fiskeldismanna vera „heilbrigður fískur". í því skyni virð- ist óhjákvæmilegt að grípa til nógu umfangsmikillar bólusetningar en hún er aftur undir því komin, að umhverfísaðstæður séu fullnægjandi. Fyrir einstaka kaupendur getur verið erfítt að ákveða hve mikið skuli kaupa af bólusettum seiðum og skiptir þá ekki minnstu hvort fiskeld- isstöðin er í stakk búin til að halda hitastigi eldisvatnsins nógu háu í 2-3 mánuði að vetrinum. Við skulum hafa það í huga, að íslendingar búa við náttúrulegar að- stæður hvað þetta varðar. Þar ræður rafmagnsreikningurinn ekki jafn miklu um það og hér hvort eða hvaða bóluefni er notað. Hvorki verðlag né viðskiptareglur ættu að fæla norska fískeldismenn frá að kaupa íslensk laxaseiði. Þeir hafa fulla þörf fyrir „bestu" seiðin hvaðan sem þau koma. Mikill þungi, hraður vöxtur og lítil afföll vegna sjúkdóma eru það, sem allt snýst um í þessari atvinnugrein. Ekki er ólík- legt, að þessi atriði muni vega enn þyngra á næstunni. MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MARZ 1988 37 l=P-----I LANDAKOTSSPITALI 25 milljón- ir króna til bráðabirgða SAMKOMULAG hefur náðst milli Guðmundar Bjarnasonar heilbrigðis- og tryggingaráðherra og Jóns Baldvins Hanni- balssonar fjármálaráðherra, um að ríkissjóður greiði til bráða- birgða 25 milljónir króna til Landakotsspítala en skuldir spítalans erum um 140 milljónir króna. Gegn þessari greiðslu hefur heilbrigðis- og tryggingaráðherra óskað eftir að Landa- kotsspítali fresti um sinn öllum aðgerðum sem leiða til breyt- inga á rekstri sjúkrahússins. Guðmundur sagði, að þetta væri bráðabirgðalausn á meðan ríkisendurskoðun fer betur yfir reikninga Landakotsspítala fyrir árið 1987 en að því loknu verður endanlega ákvörðun tekin um greiðslur til spítalans. Þá verður einnig farið yfir rekstraráætlun ársins 1988 og tölur í fjárlögum til að forðast sama vanda að ári. „Ríkisendurskoðun mun strax eftir páska fara yfir reikninga árs- ins 1987 og að því loknu munum við setjast niður og ræða málið á ný til að fínna endanlega niður- stöðu,“ sagði Guðmundur. Landakot Landssamband sjúkrahúsa á íslandi: Erfið rekstrarstaða Laiida- kotsspítala ekki einsdæmi í TILEFNI af fréttatilkynningu I sem sjúkrahúsin heyra undir. I Landssamband sjúkrahúsa á I allir landsmenn eigi kost á full- fjárlaga- og hagsýslustofnunar Landssambandið hefur ekkert á íslandi lýsir sig ávallt reiðubúið komnustu heilbrigðisþjónustu, sl. föstudag 25. mars, þar sem móti úttekt á heilbrigðiskerfinu til samstarfs um málefni sjúkra- sem á hveijum tíma eru tök á að fjallað var um málefni Landa- enda verði hún gerð undir stjórn húsa í landinu, enda verði staðið veita. kotsspítala og birt var í dag- I rétts ráðuneytis. I við markmið heilbrigðislaga að I (Fréttatíikynmng) blöðum um helgina, vill stjórn Landssambands sjúkrahúsa á íslandi taka fram eftirfarandi: Fullyrðing þess efnis, að Landa- kotsspítali hafí á sínum tíma feng- ið sömu umfjöllun og önnur sjúkrahús, sem síðar voru færð á fjárlagakerfi (1987), orkar mjög tvímælis. Landssambandi sjúkra- húsa er fullkunnugt um, að þegar Landakotsspítali var færður á föst fíárlög 1983, var það einhliða ákvörðun stómvalda, án alls sam- ráðs við stjómendur spítalans. Árið 1985, er til stóð að færa 14 sjúkrahús sveitarfélaga á fiárlaga- kerfi, var að tilmælum landssam- bandsins gerð ítarleg úttekt á rekstri þeirra, og yfírfærslu seink- að til 1987 til að unnt væri að vinna það verk. Engin slík úttekt fór fram þegar Landakotsspítali og Fjórðungssjúkrahúsið á Akur- eyri voru færð yfír 1983. Hin erfiða rekstrarstaða Landa- kotsspítala er ekkert einsdæmi í spítalarekstri landsmanna. Halli hefur verið á spítölum í daggjalda- kerfi og fjárlagakerfi um langt árabil og hallinn greiddur efcirá. Á síðasta ári er þessi halli yfir hálfan milljarð króna. Landssam- band sjúkrahúsa hefur oft bent á nauðsyn þess, að vandað sé til allrar áætlanagerðar ekki síður ættu að vera óþarfir, ef fjárveit- ingar eru miðaðar við raunvem- legan kostnað hveiju sinni. Fjármálaráðherra hefur látið að því liggja, að nauðsynlegt sé að gera heildarúttekt á heilbrigði- skerfinu, og telur bandaríska aðila best til þess fallna. Landssamband sjúkrahúsa lýsir yfir áhyggjum á þróun þessara mála, sem bendir til þess að stjórnun heilbrigðismála sé að færast í hendur íjármála- ráðuneytis frá heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytinu, sem að sjálfsögðu er það ráðuneyti, Fjárlaga- og hagsýslustofnun: Rekstrarhalli Landa- kots rösk 13% en um 5% hjá öðrum spítöhun MORGUNBLAÐINU hefur borizt eftirfarandi frá fjárlaga- og liagsýslustofnun fjármála- ráðuneytisins: Vegna athugasemda stjórn- enda Landakotsspítala við frétta- tilkynningu íjárlaga- og hagsýslu- stofnunar er eftirfarandi komið á framfæri: Fjárlaga- og hagsýslustofnun heldur fast við það sem kemur fram í fyrri fréttatilkynningu. Stjómendur Landakotsspítala hafa farið út í meiriháttar rekstur og eignakaup án heimilda i fjár- lögum. Afstaða fjárlaga- og hag- sýslustofnunar er meðal annars byggð á skýrslu Ríkisendurskoð- unar um athugun á bókhaldi og reíkningsskilum stofnunarinnar árin 1985 og 1986. Varðandi þau atriði sem nefnd hafa verið þá hafa ekki komið fram fullnægj- andi skýringar frá stjóm spítalans við athugasemdir Ríkisendurskoð- unar um Marargötu 2, rekstur þvottahúss og styrktarsjóð. Hér verða ekki nefndar tölur úr skýrslu Ríkisendurskoðunar enda alger undantekning að fjárlaga- og hagsýslustofnun fjalli um ein- stakar stofnanir opinberlega. Það má hins vegar vera hveijum manni ljóst að stofnun sem fer ítrekað út í breytingar á rekstri sem valda kostnaðarauka innan ársins, án þess að leita tilskilinna fjárheimilda, hlýtur að þyngja íjárhagsstöðu sína. Það er stjóm- endum Landakotsspítala eklri til sóma að væna fjárlaga- og hag- sýslustofnun um þekkingarleysi þegar byggt er á niðurstöðum óháðs aðila um vanda spítalans. Slíkur málflutningur er ekki til að efla traust á stjómendum spítalans. Það er stjórnendum spítalans ekki heldur til sóma að ræða mál sín á opinberum vett- vangi áður en ráðhermm viðkom- andi ráðuneyta hefur borist erindi sjúkrahússins. Það telst varla ábyrg afstaða af hálfu stjómend- anna að fara út í rekstur og eigna- kaup sem eru umfram heimildir fjárlaga og varpa síðan vandanum yfir á stjómvöld þegar í óefni stefnir. Slíkar aðferðir tryggja vart hagsmuni sjúklinga spítal- ans. Varðandi fullyrðingar um að rekstur Landakots umfram fjár- lög sé sambærilegur við önnur sjúkrahús þá er halli annarra stærri sjúkrahúsa um og innanvið 5% á meðan halli Landakots er rúmlega 13% samkvæmt bráða- birgðauppgjöri ársins 1987. Varð- andi launagjöldin þá hefur Landa- kotsspítali fleiri stöðuheimildir á sjúkrarúm en sambærileg sjúkra- hús og einnig er rétt að fram komi að fjárlaga- og hagsýslu- stofnun hefur gert athugasemdir við launaáætlanir spítalans. Að lokum vill fjárlaga- og hag- sýslustofnun ítreka það sem kom fram í síðustu fréttatilkynningu vegna þessa máls: Við afgreiðslu ijárlaga liggur fyrir ákvörðun Álþingis um það rekstrarumfang sem löggjafarvaldið telur eðlilegt að greitt sé af skattfé almennings hveiju sinni. Á það er lögð rík áhersla að St. Jósefsspítali Landa- koti nýtur engrar sérstöðu um- fram önnur sjúkrahús og þarf að haga starfsemi sinni innan fjár- heimilda. Er það von fjárlaga- og hag- sýslustofnunar að þetta mál þurfi ekki að ræða frekar í fjölmiðlum þar sem það er ekki vænleg leið til lausnar á vanda spítalans.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.