Morgunblaðið - 24.04.1988, Blaðsíða 16

16 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1988
Þorbjörg Daníelsdóttir
Líknarmeðferð
dauðvona sjúklinga
• •
Orlítið um starf
Cicely Saunders
Á sunnudaginn var birtist
hér í blaðinu viðtal við dr.
Thomas West, yfirlækni St.
Christopher's Hospice í Lon-
don. Inger Anna Aikman átti
þetta viðtal við hann um líknar-
meðferð dauðvona fólks. Dr.
West kom hingað í boði Krabba-
meinsfélags Islands og flutti
fyrilestra á vegum þess og í
háskólanum. Ef viðtalið skyldi
hafa farið fram hjá einhverjum
lesenda okkar í dagsins önn og
unfangi lesefnis helgarinnar
þykir mér rétt að vitna í það,
sem þar segir um þessa stofn-
un: „St. Christopher’s Hospice
var stofnað fyrir rúmum tutt-
ugu árum af Dame Cicely
Saunders og síðan hefur
Hospice-hreyfingunni stöðugt
vaxið fiskur um hrygg. Nú er
svo komið, að liknarheimili eða
heimahlynning i anda Hospice-
hreyfingarinnar er að finna i
27 löndum heims.“
Dame Cicely Saunders
Ég á í fórum mínum grein úr
Intemational Herald Tribune frá
12. maí 1981, sem ber heitið
Dame Cicely Saunders. Undirfyr-
irsögn er þessi: Stofnandi hreyf-
ingar, sem vill að dáuðvona fólk
fái að deyja með reisn, verður
heiðruð í dag í Buckingham
Palace. Greinin er skrifuð af El-
aine Davenport. Ég ætla nú, kæru
lesendur, að þýða lauslega hluta
greinarinnar fyrir ykkur. Ég hef
ekki frekar en Inger Anna á reið-
um höndum þýðingu á orðinu
Hospice-movement enda verður
að vanda til smiði nýrra orða. En
í bili þýði ég orðið Hospice með
orðinu líknarheimili. í viðtalinu
við dr. West útskýrir hann orðið
svona: „í öllum orðabókum er
orðið „Hospice" skilgreint sem
griðastaður fyrir þreytta og jafn-
vel þjáða ferðamenn — og það er
einmitt það, sem við reynum að
veita sjúklingum okkar — bæði
andlegan og líkamlegan frið.“
Mál er til komið að við fínnum
gott orð fyrir þetta góða starf því
vonandi verður ísland bráðum í
hópi þeirra landa, sem bjóða það
fram. Og nú sný ég mér að grein
Elaine Davenport frá 1981. Milli-
fyrirsagnir eru mínar.
Upphafið
Hospice-hreyfingin byijaði fyr-
ir alvöru að vekja athygli fólks
þegar bókin „A Way to Die“ kom
Cicely Saunders, stofnandi St.
Christopher’s Hospice í Lon-
don.
út árið 1978. Hún er skrifuð af
hjónunum Victor og Rosemary
Zorza og segir frá því hvemig ung
dóttir þeirra dó úr krabbameini.
Hún segir frá því hvemig líknar-
heimilið, sem annaðist hana í veik-
indunum, hjálpaði henni og for-
eldrum hennar til að horfast í
augu við þjáninguna. Þótt slíkir
griðastaðir hafi verið til um ára-
tugaskeið varð bók hjónanna til
þess að fólk fór að tala meira og
opinskárra um dauðann.
Hjúkrunarkona, félags-
málaráðgjafi, læknir
Lafði Cicely, sem nú er 63 ára
(1981), var hjúkrunarkona og fé-
lagsmálaráðgjafi fram að 33 ára
aldri. Þá ákvað hún að einbeita
sér að umönnun dauðvona sjúkl-
inga. Það var fyrst og fremst til
þess, segir hún, að reyna að sann-
færa fólk um að það þurfi ekki
að deyja eitt og að dauðinn sé
mikilvægur þáttur lffsins. Hún
lagði sig eftir að læra allt, sem
hún gat, um þjáningu dauðvona
fólks. Henni var ráðlagt að læra
læknisfræði og það tók hana 7
ár. Svo byijaði hún að starfa við
St. Joseph’s líknarheimilið áið
1958.
Nákvæm rannsókn á þján-
ingu og lyfjagjöf
Ein ástæðan til þess að safnað
var fé til að setja St. Christoph-
er’s líknarheimilið á stofn var sú
að geta rannsakað þar þjáningar
sjúklinganna.
„Um 75 af hundraði sjúklinga
okkar þjást svo mikið að þeir
þurfa að fá deyfilyf til að bægja
þjáningunum frá,“ sagði lafði Cic-
ely. „Ég lærði það af frumrann-
sóknum mínum á St. Joseph’s
líknarheimilinu að hægt er að
gefa kvalastillandi lyf í eitt til tvö
ár og að það er ekki vandamál
að auka lyfjagjöfina. Fimm ára
rannsókn í St. Christipher’s heim-
ilinu hefur staðfest þetta."
Starfsfólkið vinnur við það
tímunum saman að rannsaka í
smáatriðum hvers vegna hver
sjúklingur er veikur og finna ná-
kvæmlega hvar verkimir em. Það
veit að til eru margar leiðir til að
halda kvölunum í skefjum.
Hin andlega þjáning
Og svo á fólk í sálarstríði. „Við
hlustum á áhyggjur þess og reyn-
um að hjálpa því,“ segir hún.
„Margir sjúklingar okkar hafa
áhyggjur af því að skilja eftir sig
ung böm. Aðrir era ósáttir við líf
sitt eða finnst erfitt að horfast í
augu við að því sé að ljúka. Kon-
ur hafa áhyggjur af því að eigin-
menn þeirra geti ekki séð um sig
þegar þær era dánar og fólk hef-
ur áhyggjur af flóknu fjölskyldu-
lífí. Við veijum miklum tíma til
að tala við fjölskyldur sjúkling-
anna. Okkur finnst við fínna hjá
þeim andlega þjáningu, sem er
einhvers konar ómótuð tilfínning,
sem seilist eftir sannleika, fyrir-
gefningu og meiningu.“
St. Christopher’s líknarheimilið
er mótað af kristinni trú. Það
kemur m.a. fram í þeirri áherzlu,
sem er lögð á andlega líðan sjúkl-
inga og fjölskyldnanna. Það þýðir
þó ekki það að sjúklingar eða
starfsfólk þurfi sjálft að vera
kristið. Fólk, sem tilheyrir öðram
trúarbrögðum eða hefur enga trú,
er velkomið á heimilið.
Við viljum opna dyr,
ekkiloka
Lafði Cicely lítur ekki á St.
Christopher’s heimilið sem einu
færa leiðina í rekstri slíkra heim-
ila. „Við viljum opna dyr, ekki
loka þeirn," segir hún. Dyr era
vissulega að opnast. Líknarheimili
era starfrækt eða undirbúningur
hafínn fyrir starfi þeirra í Banda-
ríkjunum, Kanada, Suður-Afríku,
Hollandi og Belgíu, Svíþjóð, Ind-
landi, Kýpur, Noregi, Sviss og
ísrael (1981).
Sumir telja að það dragi allan
mátt úr fólki að kenna því að
deyja hamingjusamt. „Við höfum
mikinn áhuga á því, hvemig fólk
notar þann hluta lífsins, sem það
á eftir," segir lafði Cicely. „IJfíð
verður oft miklu lengra en búizt
var við. Starf okkar beinist fyrst
og fremst að því að lina þjáningar
þeirra, sem deyja. En við störfum
líka fyrir þau, sem batnar. Og það
starf verður æ meira."
Biblíulestur vikunnar
Sunnudagur: Jes. 43.2 Óttastu eigi
Mánudagur: Fil. 4.11 Ég hef lært að sættast við lcjör mín
Þriðjudagur: Sálmur 46.1 Guð er oss hæli
Miðvikudagur: Lúk. 23.46 í þínar hendur fel ég mig
Fimmtudagur: Sálm. 43.5 Vona á Drottin
Föstudagur: Sálm. 40. 1—3 Hann veitti mér fótfestu
Laugardagur: Sálm. 55. 23: Varpa áhyggjum þínum á Drottin
Biblíulestur vikunnar er tekinn úr bók dr. William Barcley
Bænum um hjálp og lækningu. Guð geymi ykkur.
Hlustar einhver—er
einhveijum ekki sama?
Hvert eram við að fara? Hvaða
drauma höfum við um líf okkar,
hvaða lífsskoðanir og hvaða trú?
Trúum við því að líf okkar hafi til-
gang, stefnum við að einhveiju
marki? Hvert okkar gengur sína
eigin leið um land lífsins og trúar-
innar. Sum okkar standa á brekku-
brún og sjá takmarkið framundan,
sjá það greinilega, finna eftirvænt-
ingu og gleði. Onnur era í djúpum
dal, fullum af stórgrýti. Sum okkar
era á veglausri og endalausri sléttu
og vita ekki hvert þau eiga að
stefna.
Getum við orðið samferða? Get-
um við stundum leiðst á leiðinni?
Vinur minn sagði við mig: „Ef þú
gefur einhveijum gaum gefurðu
kraft." Þoram við að gefa hvert
öðra gaum? Nennum við þvf? Höf-
um við tíma til þess? Já. Við þor-
um, nennum og finnum okkur tíma.
Margir vinir mínir hafa sagt mér
að þau skammist sín svo oft fyrir
það hvað þau sinni öðram lítið. Þau
segjast láta allt mögulegt ganga
fyrir því að tala við vini sína. Þótt
þau ætli sér oft að taka sig taki
haldi þau samt áfram að vanrækja
vini sína. Svo verði samvizkubitið
verra og verra og fari að trufla
allt, sem þau era að hamast við
að gera.
Þá taka þau til við að tala um
þetta við Guð. Og viti menn. Þá
breytist allt. Á einhvem undraverð-
an máta fá þau tíma og ómótstæði-
lega löngun til að hitta vini sína.
Þá gerast undrin. Þau fínna nýja
gleði. Af því að þau finna að þeim
er gefinn gaumur. Þá fá þau nýjan
styrk. Þau fá líka að gefa gaum,
gefa styrk, hlusta, eiga trúnað
annarra og tala um sín eigin mál.
Tala um lífið, lífsskoðanimar,
ANYBODY LISTENING?
ANYBODY CARE?
markmiðin, trúna. Þau finna að þau
eiga vini, sem hlusta og er ekki
sama. Og þau era sjálf vinir, sem
er bara dálftið varið f.
Það er undursamlegt að finna
hvemig Guð tekur þátt í lffi okkar.
„í gær hitti ég Guð á kaffihúsi
niðri í bæ,“ sagði vinkona mín.
„Það var venjulegur virkur dagur
og asinn og skyldustörfin vora að
kæfa mig. Ég fann enga glóandi
trúarhrifningu f hjartanu, enga sér-
lega lífsgleði. Við sátum þama
saman tvær vinkonur. Ég fékk að
segja henni frá sárindum, sem var
erfítt að eiga í ein. Hún hlustaði í
umhyggju og kyirð. Kannski bað
hún fyrir mér í hjarta sínu. Þetta
samtal gaf mér kraft til að halda
áfram. Ef við hugsum upphátt með
einhveijum, sem við treystum,
sjáum við hlutina í nýju ljósi. Það
er gjöf frá Guði, ómetanleg gjöf
frá Guði.“
Fjáröflun Styrktarfélags Vogs:
Þrír bflar í aðalviiuiing í sjónvarpsbingóinu
Bílaþrennu hleypt af stokkunum
ÞRÍR bílar af gerðinni Peugot 205
verða f aðalvinning f sjónvarps-
bingói Styrktarfélags Vogs frá og
með næsta mánudegi, 25. aprfl.
mai næstkomandi. Auk þess verða
dregnir út 10 aukavinningar, sem
eru myndbandsupptökuvélar.
Styrktarfélag Vogs er ennfremur
að ráðast i aðra fjáröflun sem er
bflaþrenna, sem verður smámiða-
happdrætti af svokallaðri skaf-
miðagerð.
Tilgangur Styrktarfélags Vogs er
að styrkja starfsemina að Vogi og
bæta aðbúnað sjúklinga og starfs-
fólks þar. Aðaltekjulind félagsins
hefur verið sjónvarpsbingóið, en þar
hafa nú verið spilaðar 15 umferðir
og hefur í hvert sinn aðalvinningu
verið ein bifreið af gerðinni Volvo
og aukavinningar verið 10 stereo
hljómflutningstækj asamstæður.
í bílaþrennu Styrktarfélags Vogs
verða 50 bifreiðar á hveija 500 þús-
und útgefna miða. Bifreiðamar era
af gerðinni Lancia, svokallaðar skutl-
ur, hver að verðmæti yfír 300 þús-
und krónur. Einnig verða 250 geisla-
spilarar og 500 ljósmyndavélar f
vinning.
Styrktarfélag Vogs hefur nú aflað
um 10 milljónir króna, sem farið
hafa til greiðslu á byggingarskuldum
vegna sjúkrahússins að Vogi. Styrkt-
arfélagið hefyr unnið ! náinni sam-
vinnu við SÁÁ og stjóm þess hefa
skipað Þórarinn Tyrfíngsson læknir,
Stefán Friðfinnsson aðstoðarmaður
fíármálaráðherra, Jón Magnússon
lögfræðingur, Ámi Bergmann rit-
stjóri og Ásgeir Hannes Eiríksson
verslunarmaður. Framkvæmdastjóri
félagsins er Amundi Ámundason.
(Úr fréttatilkynningu.)