Morgunblaðið - 21.09.1988, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 1988
gluggann þegar ég var sest inn í
hlýjuna. Hun gekk fram hjá skólan-
um, leiddi Álfrúnu og Teit. Hún
stefndi að Tjamarborg. Þormar og
Þorri voru þá famir í skólann. Síðan
gekk hún inn í stofuna klukkan
8.15, veðurbarin og hress, tilbúin
að taka þátt í umfjöllun um bók-
menntaarfinn. Ég skildi ekki þá
hvemig hún fór að þessu en veit
nú að hún kom með mikla og íjöl-
þætta lífsreynslu sem varð henni
notadijúg við bókmenntarannsókn-
ir og við hin nutum góðs af.
Síðan þá hefur hún lokið BA- og
cand.mag.-prófí frá HÍ, hún lauk
prófí frá Kennaraháskóla íslands
1982 sem veitti henni kennslurétt-
indi á framhaldsskólastigi en áður
hafði hún tekið kennarapróf frá
Kennaraskóla íslands. Hún hefur
kennt við Menntaskólann við
Hamrahlíð, Menntaskólann í Kópa-
vogi, haldið fyrirlestra um þjóðsög-
ur við Kennaraháskóla íslands, séð
um námskeið í þjóðsögum við fé-
lagsvísindadeild HÍ og flutt erindi
um þjóðsögur í útvarpinu. Hún bjó
ljóð Huldu til prentunar, sá um út-
gáfu á íslenskum útilegumannasög-
um og safnaði þjóðsögum í bókina
Bergmál. Hún hefur átt sæti í nor-
rænum samstarfshópi sem vinnur
að útgáfu kvennabókmenntasögu
Norðurlanda. Síðustu tvö árin hlaut
hún Vísindasjóðsstyrk til þess að
stunda rannsóknir á þjóðsögum.
Hún hafði ótrúlega næman skilning
á þeirri bókmenntagrein og þegar
hún sagði mér frá því sem hún vildi
skoða í þjóðsögum hlakkaði ég til
þess að fá að lesa niðurstöður henn-
ar.
Guðrún hefði fyrir löngu þurft
að fá fast starf við bókmenntarann-
sóknir. Svo mikið hafði hún til
'málanna að leggja. En möguleikar
kvenbókmenntafræðinga á að fá
næði til rannsóknastarfa eru litlir.
Engin kona hefur til dæmis orðið
fastur kennari í íslensku við HÍ en
þar hefðu starfskraftar Guðrúnar
nýst vel.
Guðrún ólst upp í fijóu bók-
menntaumhverfí. Áfí hennar var
Guðmundur Friðjónsson, rithöfund-
ur frá Sandi. Mikill bókmenntaá-
hugi var á heimilinu en áhuga sinn
á þjóðsögum þakkar Guðrún full-
orðinni konu sem bjó á heimili henn-
ar. Hún lýsir þeirri konu í grein
sinni „Ljúflingar og fleira fólk“ sem
birtist í Tímariti Máls og menning-
ar, 3. hefti 1982:
„I bamæsku minni í norðlenskri
sveit var ég svo heppin að þekkja
einhvem síðasta fulltrúa þeirrar
munnlegu sagnahefðar sem nú er
ekki lengur til í landinu. Það var
kona á níræðisaldri, karlæg að
mestu en óþijótandi brunnur sagna
og ævintýra sem sum hver munu
nú öllum gleymd. Þau hafði hún
m.a. numið af móður sinni sem á
stundum hélt lífínu í bömunum með
því að fara á milli bæja og segja
sögur. Við krakkamir þreyttumst
seint á því að sitja kringum rúm
gömlu konunnar og súpa í okkur
ævintýrin, sum þeirra lærði ég og
hélt áfram að segja systkinum
mínum þegar sú gamla var öll. —
----Ég trúi að kynni mín af þess-
ari gömlu sagnakonu og veröld
hennar séu ein ástæða þess að ég
hef lengi rennt hým auga til þjóð-
sagnanna og furðað mig á því tóm-
læti sem íslenskir bókmenntafræð-
ingar hafa sýnt þeim.“
Guðrún hafði frásagnarlistina á
valdi sínu og mér er minnisstætt
hversu vel henni tókst til þegar hún
kom í sjónvarpsþáttinn Söguhomið
og sagði bömum ævintýri. Það var
bömum mínum sérstakt tilhlökkun-
arefni að fá Guðrúnu í heimsókn.
Sögu-Guðrún var tæplega sest þeg-
ar þau skriðu upp í fangið á henni
og vildu heyra ævintýrið um Vísi-
jómfrú. Áður en hún vissi af var
hún horfín inn í ævintýraheima og
bömin hlustuðu hugfangin.
Við Guðrún töluðum oft um
dauðann og þann tíma sem við höf-
um til að lifa. Hún vissi vel að eitt
sinn skal hver deyja og hún talaði
um dauðann eins og staðreynd sem
hvorki var ástæða til að óttast eða
reyna að flýja. Hún notaði tilhugs-
unina um dauðann til að minna sig
á lífíð. Hún vildi lifa í dag því hún
vissi að á morgun gæti það orðið
of seint. Tími Guðrúnar var allt of
stuttur en samt er saga hennar
löng. Hún skilur eftir sig djúp spor
og minning hennar lifir í hugum
margra. Sársaukinn er óbærilegur.
En ber okkur ekki að vera þakklát,
þakklát fyrir að hafa fengið að
kynnast þessari konu og ganga við
hlið hennar um stund? Astvinum
öllum sendi ég mínar dýpstu samúð-
arkveðjur.
Guðbjörg Þórisdóttir
Einn þessara dmngalegu haust-
daga berst mér sú sorgarfregn að
Guðrún Bjartmarsdóttir kennari
hafi látist á Borgarspítalanum 13.
september sl.
Um mánaðamótin síðustu var
hún skyndilega og óvænt slegin
banvænum sjúkdómi er að ör-
skömmum tíma liðnum varð henni
að aldurtila. Oss dauðlegum mönn-
um verður sú vanmáttuga spum á
vörum hví forsjónin hrífí á brott
mæta manneskju á miðjum aldri frá
merkum störfum, ástvinum og ætt-
ingjum.
Guðrún var fastur kennari við
Menntaskólann í Kópavogi (MK) frá
1983 en fékk leyfi frá störfum fyr:
ir tveimur árum til að ljúka
cand.mag.-prófí í íslenskum fræð-
um við Háskóla íslands og stunda
þar rannsóknir í bókmenntasögu.
Hún ætlaði að hefja störf aftur við
skólann nú í haust.
Guðrún var ljúflynd og lipur í
samstarfi og því vel þokkuð af sam-
kennurum, yfírmönnum og öðru
starfsfólki í MK. Hún var einnig
virt vel og vinsæl meðal nemenda
enda var hún samviskusamur og
duglegur kennari, nákvæm í vinnu-
brögðum og umhyggjusöm um
nemendur sína. Henni var einkar
lagið að útlista íslenskar bókmennt-
ir og vekja umræður um gildi þeirra.
Þá var henni kappsmál að glæða
áhuga nemenda og virðingu fyrir
íslenskri tungu. Hvort tveggja
kunnu þeir vel að meta.
Guðrún var eðlisgreind kona og
afburð'a námsmaður, jafnvíg á ólík-
ar greinar. Hún var fremst í flokki
ágætra nemenda í Kennaraskóla
íslands og lauk þaðan prófí með
láði árið 1961.
Segja má að Guðrúnu kippti í
kynið um andlegt atgerfi því hún
var komin af nafntogaðri ætt gáfu-
manna og skálda úr Þingeyjar-
þingi. Föðurafí hennar var Guð-
mundur Friðjónsson skáld frá Sandi
í Aðaldal og föðurbræður hennar,
Heiðrekur, Þórgnýr og Þóroddur,
voru rithöfundar og skáld. Faðir
hennar, Bjartmar, bóndi og alþing-
ismaður, mun einnig hafa bergt á
skáldamiðinum og stundað ritstörf
á efri árum. Móðir Guðrúnar er
Hólmfríður Sigfúsdóttir, fróðleiks-
og greindarkona, systir dr. Bjöms
Sigfússonar, fyrrv. háskólabóka-
varðar og Halldórs fyrrv. skatt-
41
stjóra. Það er því ekki að efa að
Guðrún hafði úr föðurgarði það
veganesti er varð henni dijúgt til
velfamaðar á lífsleiðinni, ást á arfí
íslendinga, landinu, fomsögunum
og kvæðum góðskáldanna. Hún
lagði mikla rækt við íslenska tungu
og hafði gott vald á henni, bæði
töluðu máli og rituðu.
Guðrún var efnilegur fræðimað-
ur. Hún lagði fyrir sig rannsóknir
á þjóðsögum, einkum og sér í lagi
sögum um álfa og huldufólk. Áhugi
hennar á þessum fræðum mun hafa
kviknað þegar í æsku er hún sat
við fótskör gamallar konu er
Guðríður hét og var hafsjór af
slíkum fróðleik. Guðrún stundaði
rannsóknir sínar bæði hérlendis og
erlendis, í Noregi og á írlandi, og
leitaðist við að kanna uppruna og
tengsl sagnanna. Hún var með í
Sjá næstu síðu
Fjörutíuogþrír
afgreiðslustaðir Landsbankans
Spariskírteini Ríkissjóðs em ömgg fjárfesting og bern 7-8% ársvexti umfram verðtryggingu. Spariskírteinin em
að verðgildi kr. 5.000, 10.000, 50.000, 100.000 og 1.000.000.
|
I Starfsfólk Lahdsbankans veitir cnnfrcmur upplýsingar um aðrar góðar ávöxtunarleiðir, svo sem
- Kjörbók, Afmcelisreiknirig og Bankabref
L
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna