Morgunblaðið - 21.10.1988, Blaðsíða 29

29
__________________________MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 1988_
Ekki vegið að rótum vandans
- sagði Þorvaldur Garðar Kristjánsson um bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar
Hér fer á eftir kafli úr ræðu
Þorvaldar Garðars Kristjánsson-
ar (S/Vf) sem hann flutti í efiri
deild Alþingis um bráðabirgða-
lög sem gefín voru út 28. fyrra
mánaðar.
„Auðvitað má spara í mörgu og
koma við hagræðingu á ýmsum
sviðum. En bæði er það að þetta
er allt meira í orði en á borði og
ekki það þýðingarmesta, þótt mikil,-
vægt sé vissulega.
En eitt er nauðsynlegt. Það verð-
ur að ráðast til atlögu við ríkiskerf-
ið með því að fela sum verkefni,
Leiðrétting:
Gömul frétt
genguraftur!
Þau tæknilegu mistök
urðu við frágang þingsíðu
Morgunblaðsins í gær, að
gömul þingfrétt £rá því i
maimánuði siðastliðnum,
sem geymst hafði í minni
tölvu, skauzt óboðin inn f
þingfréttir blaðsins. Velvirð-
ingar er beðist á þessum
mistökum.
„Níu lög samþykkt" er yfir-
skrift fréttar, sem birtist á
þingsíðu blaðsins í gær. Prétt
þessi var skrifuð í maimánuði
sl., þegar lög vóru „afgreidd á
færibandi" á siðustu vikum
þingsins og þá birt. Endur-
prentun fréttarinnar vóru
tæknileg mistök. Sennilega líða
dagar og vikur þangað til laga-
frumvörp hljóta samþykki nú,
enda þing rétt hafíð.
Glöggir lesendur hafa efalí-
tið áttað sig á þessum tölvumi-
stökum. Engu að síður er
ástæða til að leiðrétta „frétt-
ina“ og biðja velvirðingar á
óvæntri afturkomu hennar.
sem ríkið hefur með að gera, öðrum
aðilum, þar sem þau eru betur kom-
in, sveitarfélögum, samtökum borg-
aranna og einstaklingum. Það þarf
að endurskipuleggja frá rótum
stjómkerfí ríkisins í stóru og smáu.
Raunar er það fyrir löngu tímabært
að taka til skipulegra og mark-
vissra ráða til að skera niður rekstr-
arútgjöld ríkisins. Og nú liggur hér
fyrir frumvarp ríkisstjómarinnar
um efnahagsráðstafanir, sem er
markleysa, nema jafnframt fýlgi
niðurfærsla á rekstrarútgjöldum
ríkissjóðs.
En ég skal nú víkja nokkmm
orðum að sjálfu efni frumvarpsins.
í fyrsta kafla fmmvarpsins er fjall-
að um aðgerðir í atvinnumálum til
stuðnings fyrirtækjum í fískiðnaði
og öðmm útflutningsgreinum.
Hér er Verðjöfnunarsjóði fiskiðn-
aðarins heimilað að taka lán til að
ráðstafa til greiðslu verðbóta á freð-
físk og hörpudisk. Of lftið, of seint,
eins og venja er um hinar gamal-
kunnu kákaðgerðir millifærslunnar,
verður manni fyrst á að hugsa. En
það er augljóst, að aðstoð við físk-
iðnaðarfyrirtækin var nauðsynleg
þegar í stað, svo sem komið er nú
Árið 1974 vóm fyrst sett ákvæði
í lög (nr. 31/1974) um ábyrgð ríkis-
sjóðs á greiðslu krafna launþega
þegar launagreiðandi verður gjald-
þrota.
Flutningsmenn segja í greinar-
gerð, að þrátt fyrir breytingar á
fyrir undirstöðuatvinnuvegi þjóðar-
innar víðs vegar um landið. Fisk-
vinnslufyrirtækin berast í bökkum
og sum em á vonarvöl vegna
greiðsluerfiðleika, svo að liggur við
rekstrarstöðvun og gjaldþroti. Sum
fyrirtæki hafa þegar gengið þessa
braut til enda. Það var ekki vonum
fyrr að stjómvöld kæmu hér til
aðstoðar. En hér er ekki ráðist að
orsökum þess vanda, sem fískiðnað-
urinn hefír nú við að stríða. Hér
er einungis gripið til bráðabirgðaað-
gerða, sem stoða ekkert nema raun-
hæfar efnahagsaðgerðir fylgi þegar
á eftir þar sem vegið verði að rótum
vandans.
Hin aðgerðin í atvinnumálum,
sem frumvarpið gerir ráð fyrir, er
stofnun svonefnds Atvinnutrygg-
ingasjóðs útfluthingsgreina. Þess-
um sjóði er ætlað að veita lán til
endurskipulagningar, hagræðingar
og framleiðniaukningar hjá útflutn-
ingsfyrirtælqum. Þá á sjóður þessi
að hafa forgöngu um að breyta
lausaskuldum fyrirtækja í útflutn-
ingsgreinum í föst lán til langs tíma.
Því verður ekki á móti mælt að
nú sé svo omið fyrir útflutningsat-
vinnugreinunum að þörf sé að-
þessum lögum bæði árið 1979 og
1985, hafí annmarkar komið í ljós
á löggjöfínni með fjölgun gjaldþrota
hin síðustu árin. Einn stærsti gall-
inn sé sá, hve langur tími líður frá
því launagreiðandi er lýstur gjald-
þrota unz launamaðurinn fái vinnu-
gerða. En hitt orkar tvímælis sem
fyrir er mælt í frumvarpinu um
þennan Atvinnutryggingasjóð, um
leiðina sem valin er, um yfírstjóm
og fjármögnun sjóðsins. Og að sjálf-
sögðu verða menn að hafa hugfast
hvers eðlis þær aðgerðir eru sem
hér um ræðir. Þó að forsætisráð-
herra hafí sagt hér í ræðu sinni
áðan að ríkisstjómin teldi rétt að
létta skuldabirgðum af útflutnings-
atvinnuvegunum er Atvinnutrygg-
ingasjóðnum ekki ætlað að létta
byrðar og bæta eiginfjárstöðu fyrir-
tækjanna, heldur að veita þeim ný
lán, auka skuldir þeirra og þannig
lengja hengingarólina sem þau eru
í, ef ekkert kemur meira til. Það
ber allt að sama bmnni, • allt er
unnið fyrir gíg nema til komi í beinu
framhaldi aðgerðir, sem ráðast að
rótum meinsins. Það er ekkert sem
að lokum getur komið til bjargar
annað en heilbrigður rekstrar-
grundvöllur fyrir fyrirtækin. Að-
gerðir frumvarpsins í atvinnumál-
um snúa ekki að þessum kjama
málsins.
Slæm eiginfjárstaða hijáir
íslenzk fyrirtæki í dag. Ekki má
það gleymast, að bezta leiðin til að
laun sín í hendur, oft margir mán-
uðir.
Frumvarpsgreinin. er svohljóð-
andi:
10. grein laganna orðist svo:
„Hafi krafa samkvæmt lögum þess-
um á hendur ríkissjóði verið fram-
seld glatast réttur til greiðslu henn-
ar úr ríkissjóði. Þetta á þó ekki við
ef krafan hefur verið framseld stétt-
arfélagi launþegans eftir að skipta-
meðferð á búi vinnuveitandans
hófst, né heldur ef krafan hefur
verið að fullu eða að hluta framseld
Atvinnuleysistryggingarsjóði."
Vangreidd laun í gjaldþroti:
Heimild rýmkuð til ríkisábyrgðar
Frumvarp þingmanna Alþýðuflokks
Lára V. Júlíusdóttir og Jón Sæmundur Sigurjónsson, þingmenn
Alþýðuflokks, hafa flutt frumvarp til breytinga á lögum um ríkis-
ábyrgð launa. Frumvarpið gerir ráð fyrir rýmri heimild tíl ríkis-
ábyrgðar vegna krafiia launþega um vangoldin laun á hendur vinnu-
veitanda sem orðið hefiir gjaldþrota.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
auka eigið fé fyrirtælqa er, að þau
séu rekin með hagnaði. Það er
frumskylda ríkisvaldsins gagnvart
atvinnulífínu að skapa þau skilyrði
með löggjöf og stjómvaldsráðstöf-
unum, að atvinnureksturinn geti
dafnað eðlilega og skilað hagnaði.
Aldrei má miss asjónar á því, að
án hagnaðar verði engin aukning
kaupmáttar og engin trygging fyrir
atvinnuöryggi.
Þá er nauðsyn á viðbótarfjár-
magni inn í atvinnulífið sem eigiJ^
fé. Til þess að svo megi verða þurfa
bæði stjómvöld og atvinnurekendur
að sýna skilning og vilja í verki.
Skattalöggjöfín verður að vera
þannig úr garði gerð, að spamaður
í formi hlutafjár geti verið ábata-
samari en önnur form spamaðar.
Og atvinnurekendur þurfa að til-
einka sér þá víðsýni og þjóðhollustu
að opna fyrirtækin fyrír nýju fjár-
magni og nýjum hluthöfum.
Þetta og margt fleira þarf ríkis-
stjómin að hafa í huga, ef hennT*’
er full alvara að gera ráðstafanir
til stuðnings útflutningsfyrirtækj-
um landsins. Aðgerðir í atvinnumál-'
um sem fyrír er mælt í I. kafla
þessa frumvarps, sem við nú ræð-
um, ná harla skammt, ef ekki kem-
ur fleira til.“
Skipulag á vettvangi er höfúð forsenda þess að vel gangi og það virtist ekki veQast fyrir björgunar-
sveitarmönnum sem gengu hratt og örugglega til verks við björgun fólksins sem leikið var af skátum.
Björgnnarsveitaæfíng á Suðurnesjum:
Afleitt veður gerði björgun-
armönnum erfitt um vik
Keflavfk.
„ÆFINGIN gekk vel fyrir sig,
ég held að menn hafi almennt
verið sammála um það. Veðrið
var hinsvegar afleitt og gerði
allar aðstæður erfiðar. Þetta
varð því allt ákaflega raun-
verulegt ef svo mætti orða það,“
sagði Friðjón Pálmason hjá
Hjálparsveit skáta í Njarðvík
um þá umfangsmiklu björguna-
ræfingu sem fram fór á Suður-
nesjum um helgina. Þar voru
samankomnar 17 björgunar-
sveitir víðsvegar að af landinu
og þrátt fyrir nokkur afföll
þátttakenda voru um 400 manns
sem tengdust æfingunni á ein-
hvern hátt.
Það voru Hjálparsveit skáta í
Njarðvík og Björgunarsveitin
Stakkur í Keflavík sem stóðu að
og skipulögðu æfínguna sem var
í tilefni af 20 ára afmæli sveitanna
á þessu ári. Æfíngin stóð í rúman
Morgunblaðið/Bjöm Blöndal
Síðasta verkefiiið í samæfingu björgunarsveitanna var björgun úr
flugslysi skammt frá Keflavfkurflugvelli.
sólarhring, fyrstu aðgerðir hófust
á föstudagskvöld og þeim lauk á
laugardagskvöldið með sameigin-
legri æfíngu allra sveitanna við
björgun úr flugslysi.
Björgunarsveitarmenn voru á
stöðugum þönum nær allan
tímann. Þeir fengu slæmt veður,
sérstaklega aðfaranótt laugardags
og fram eftir degi, suðaustan rok
og rigningu. Vindhraðinn var oft
8-11 vindstig og á laugardags-
morgun fékk lögreglan í Keflavík
aðstoð þeirra við að hemja og
binda smábáta í Njarðvíkurhöfn
sem þar lágu undir áföllum.
Dæmi voru um að menn yrðu
frá að hverfa eins og í Ósabotnum
við Hafnir aðfaranótt laugardags.
Þar átti hópur að fínna nokkra
menn sem höfðu kastað sér út úr
flugvél í fallhlíf. Þar hvolfdi einum
bátnum og björgunarmenn urðu
frá að hverfa. Þeir gáfust samt
ekki upp, gerðu aðra tilraun í birt-
ingu og þá gekk allt vel. í Garðsjó
út af Leiru fengfu björgunarsveit-
irnar, Sigurvon í Sandgerði, Ægir
í Garði og Albert á Seltjamamesí
það verkefni að fínna fólk í sjónum
eftir nauðlendingu flugvélar.
Sveitimar ráða yfír öflugum þjörg-
unarbátum og reyndist þetta verk-
efni mikil þrekraun fyrír bátsveija
vegna þess hversu veðrið var
slæmt og vont í sjóinn. í báðum
tilfellunum vom það brúður sem
sveitunum var ætlað að fínna.
Alls voru rúmlega þijátíu mis-
munandi verkefni sem björgunar-
sveitimar leystu á þessum sólar-
hring. Þar má nefna köfun, þjörg-
un úr sjávarháska og klifur, svd*
eitthvað sé nefnt, en hætt var við
nokkur vegna veðurs. Síðasta
verkefnið var eins og áður sagði
flugslys sem sviðsett var skammt
frá Keflavíkurflugvelli. Tók það
sveitimar um einn og hálfan tíma
að fínna og koma farþegum og
áhöfn, alls 99 manns af vettvangi. *
- BB