Morgunblaðið - 23.10.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1988
B 17
konar vandamál og heilsutjón en
þeim gömlu. En félagslegu vanda-
málin eru meiri þar sem sterku
drykkirnir og hefðbundnu drykkju-
siðirnir eru ráðandi. Reynt hefur
verið að reikna út hvað áfengis-
neysla kostar þjóðfélagið í formi
t.d. vinnutaps og sjúkrarúma en
slíkur útreikningur hefur ekki
gengið sem skyldi. Til þess eru of
margir óvissuþættir inni í mynd-
inni. Hins vegar hafa menn reynt
að snúa dæminu við og velt því
fyrir sér hvaða þýðingu áfengissala
hafi fyrir efnahag þjóðarinnar. Þess
ber að geta að tekjur ríkissjóðs af
áfengissölu hafa farið hlutfallslega
minnkandi af því til hafa komið
aðrir tekjumöguleikar í vaxandi
mæli. Engu að síður eru tekjur af
áfengissölu umtalsverðar. I þessu
máli eru stjórnmálamenn í vanda
því þama vegast ólíkir hagsmunir
á. Annarsvegar þýðir það stundar-
tekjutap að minnka áfengissölu,
hins vegar þýðir það langtíma tjón
á heilsu, framleiðslutap, félagsleg-
an skaða- og fjölgun umferðarslysa
að viðhalda áfengissölunni eða auka
hana. Þama verður því að fara bil
beggja, reyna að halda skaðseminni
í lágmarki en koma þó til móts við
alla þá sem vilja eiga þess kost að
drekka áfengi.
Eitt af því sem okkur finnst for-
vitnilegt að kanna er hvort þær
hugmyndir, sem menn gera sér fýr-
irfram um bjórinn, verði í samræmi
við reyndina. Nú þegar em mjög
margir famir að setja sér fýrir sjón-
ir hvemig þeir muni drekka bjór.
Hinn andlegi undirbúningur undir
bjórdrykkjuna er hafinn. Það setur
þó miklar hömlur á bjórdrykkju að
bjórinn verður seldur eingöngu í
áfengissölum ríkisins. Dreifíkerfið
skiptir miklu máli í sambandi við
neysluvenjur. Hætt er við að menn
láti hér ekki staðar numið heldur
verði það næsti áfangi að reyna að
fá bjórinn í matvörubúðir. Það urðu
skil þegar áfengislöggjöfinni var
breytt en næsta umræða spái ég
að verði í sambandi við dreifinguna.
Ég held að bjórmálinu sé alls ekki
lokið,“ sagði Hildigunnur að lokum.
Fræg er för Egils Skalla-Gríms-
sonar þegar hann fór þriggja vetra
til öldrykkju út á Álftanes þrátt
fyrir bann föður síns sem sagði:
„Ekki skaltu fara, þvi að þú kannt
ekki fyrir þér að vera í fjölmenni,
þar er drykkjur eru miklar, er þú
þykir ekki góður viðskiptis, að þú
sért ódrukkinn." Það fór sem
Skalla-Grím gmnaði, Egill reyndist
ódæll við öl, það sannaðist m.a. er
hann sótti heim Ármóð skegg, þá
orðinn fullorðinn maður. Ármóður
gaf Agli og förunautum hans skyr
og því næst öl, sem var hin sterk-
asta mungát. Drakk Egill ósleiti-
lega og drakk fyrir þá förunauta
sína sem ófærir gerðust. En loks
fór svo að jafnvel honum var nóg
boðið. „Stóð hann þá upp og gekk
um gólf þvert, þangað er Ármóður
sat. Hann tók höndum í axlir honum
og kneikti hann upp að stöfum.
Síðan þeysti Egill upp úr sér spýu
mikla og gaus í andlit Ármóði, í
augun og nasimar og í munninn.“
Daginn eftir bætti Egill um betur
og sneið af Ármóði skeggið við
hökuna. „Síðan krækti hann fingr-
inum í augað svo að úti lá á
kinninni. Eftir það gekk Egill á
brott og til förunauta sinna.“
í umræðunni um hvort leyfa
ætti sölu áfengs bjórs á íslandi kom
oft fram að menn óttuðust um ungl-
ingana fyrir bjómum. Þá var stund-
um vitnað í Egilssögu og satt best
að segja þá vonar maður að afleið-
ingar bjórdryklqunar verði ekki jafn
svakalegar og lýst er þar. En allt
um það er bjórsalan að verða að
veruleika og fyrir tilstilli fyrir-
hugaðrar áfengiskönnunar ætti að
vera ljóst árið 1990 hvort þessi ótti
manna um unglinga á við rök að
styðjast. Ása Guðmundsdóttir sál-
fræðingur annast könnun á áfengis-
neysluvenjum unglinga í umræddri
áfengiskönnun. Að sögn Ásu er bjór
það áfengi sem unglingar í öðmm
löndum byija oft að neyta, m.a.
vegna þess hve aðgengilegur hann
er víða. „Ég held að unglingar
drekki það áfengi sem þeir eiga
auðveldast með að nálgast. Ég held
því að útbreiðsla bjórsins verði í
nánu samhengi við það hversu að-
gengilegur hann verður. Það er tal-
ið að þeir unglingar sem komst í
bjór byiji fyrr að neyta áfengis og
drekki oftar en hinir. Menn hafaoft-
„lægri þröskuld" í sambandi við
bjór en gerist með aðra áfenga
drykki. Það er forvitnilegt að fregna
hver afstaða fólks er hér, hvort því
þyki frekar í lagi að drekka bjór
en annað áfengi. Hér er sjaldgæft
að fólk sé með vín í vinnunni. í
sumum stéttum erlendis þykir sjálf-
sagt að menn drekki bjór við vinnu,
verður það sama uppá teningnum
hér?“
Ása gat þess að það virtist mjög
háð tískusveiflum hvaða áfengi fólk
drykki. Eitt af því sem kann að
verða til þess að fólk drekki minni
bjór er áhugi manna á heilsurækt.
Bjór er heitaeiningaríkur og því
varla eftirsóknarverður fyrir þá sem
vilja vera grannir og stæltir. En að
sögn Ásu setja menn sig þó í stell-
ingar úti til þess að reyna að snúa
þessari þróun við með því að fram-
leiða svokallaðan léttbjór, sem er
einna líkastur íslenska pilsnernum.
Það má því að segja að Islendingar
séu þarna á öndverðum meiði við
erlendar tískusveiflur, má jafnvel
segja að við séum aftarlega á mer-
inni í þessum efnum. þegar útlend-
ingar eru farnir að drekka léttbjór
þá búast Islendingar til að drekka
sterkan bjór. Bjór hefur verið karla-
drykkur og erlendar konur hafa lítið
gert af því að drekka bjór. Það
verður fróðlegt að sjá hvernig þetta
verður hér á landi.
Á seinni árum hefur umræða í
fjölmiðlum mjög snúist um fíkniefni
en minna um áfengi. Mörgum þyk-
ir umfjöllunin um fíkniefni hafa
fengið allt of mikið pláss því að
fróðra manna sögn mun áfengi
valda margfalt meiri þjóðfélagsleg-
um skaða en fíknieftii. Áfengi er
enda löglegur vímugjafi og þess
vegna verður fordæmingin miklu
meiri á hinum ólöglegu vímugjöf-
um. Eldra fólk sem neytir áfengis
er þannig oft í þeim sporum að
fordæma ungt fólk án þess kannski
að hafa beint efni á því. Þama má
segja að sé kannski fremur um
stigsmun en eðlismun að ræða.
Fordæming virðist raunar sjaldnast
vera af hinu góða í þessum efnum.
Þeir sem sæti eiga í áfengisvamar-
nefndum eru oftar en ekki bindind-
ismenn af hugsjón, þó raunar fari
víst slíkum bindindismönnum mjög
fækkandi með árunum. Margir virð-
ast gerast bindindismenn í dag ein-
faldlega af því að það hentar þeirra
lífsstíl betur. Þá langar til að fara
vel með líkama sinn og áfengi er
skaðlegt sé það dmkkið í einhveiju
magni. Sagt er að hinir vel mein-
andi hugsjónamenn láti stundum
stjómast af óskhyggju fremur en
að koma til móts við þá strauma
sem til staðar em í þjóðfélaginu.
Kannski kann það að vera ástæðan
fyrir því að mönnum frnnst oft og
tíðum lítið sjást til tillagna þeirra
sem áfengisvamamenn láta frá sér
fara, hver veit?
Dómur sögunnar er sá dómur
sem allir verða endanlega að lúta
og þeir em fáir sem gæddir em
þeirri spádómsgáfu að sjá fyrir
hvemig sá dómur er í hveiju mál-
efni fyrir sig og stundum hrósa
menn sigri of snemma. í janúar
árið 1914, á 30 ára afmæli Góð-
templarareglunnar, hélt Indriði Ein-
arsson skrifstofustjóri ræðu við gröf
Bjöms Jónssonar ráðherra og lauk
máli sínu á þessa leið: „Þegar við
leggjum í dag sveig á leiði fyrrv.
ráðherra Björns Jónssonar í nafni
Good-Templar-Reglunnar, þá er
það gert með þakklæti fyrir hina
miklu baráttugleði hans, með þakk-
læti fyrir sigurinn, sem unninn er,
og með þakklæti fyrir það lán og
lukku, sem sigurinn mun veita
landinu á ókomnum tímum.“
Þegar fjallað er um þjóðfélags-
mál eins og áfengisneyslu þá er
kannski hollt að reyna að hafa yfir-
sýn, minnast þess að enginn sigur
er endanlegur og að sigur í dag er
kannski ósigur á morgun.
Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir

TENTE
vagnhjól
REV
ns^
pjÓM
USTA
ptl<K'NG
FÁLKINN
SUÐURLANDSBRAUT 8
SÍMI 84670^^
• •
í K r i n gIu n ni
opið alla sunnudaga til kl 21.00.
fí ÍSHOLUN
ís- og ísréttir
Jarlínn
r • V e I T I N G A S r O F A •
Hamborgararog pítur
Frábærar pizzur
R E T TIR
Kaffi, kakó og heitarvöfflur

Mexíkanskur matur og kjúklingar
Indó-kínverskur matur
m
-alltsemþúvilt-
Ath.
Allir krakkarfá blöðrur