Morgunblaðið - 13.11.1988, Qupperneq 20

20 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1988
CHEVROLET BLAZER1988,4,3i
Bifreiðin er með lúxusinnréttingu og öllum hugsanlegum bún-
aði. Tvílitur, einn glæsilegasti jeppi landsins.
Ekinn 5 þús. mílur. Upplýsingar í síma 22975 og á bílasölunni
BRAUT í síma 681510 og 681502.
HFÍ
HAGRÆÐINGARFÉLAG ÍSLANDS
ISLANDS RATIONALISERINGS FORENING
Boðað er til félagsfundar miðvikudaginn 16. nóvemb-
er nk. kl. 16.00-18.00 á Holiday Inn við Sigtún.
Málefni fundarins er kynning á þeim árangri sem náðst
hefur í hagræðingu hjá íslenska járnblendifélaginu á
Grundartanga.
Erindi flytur Jón Hálfdánarson forstöðumaður rannsókna.
Á fundinum verður m.a. fjallað um:
- Hagræðingarstefna og árangur hagræðingaraðgerða.
- Nýting fjármagns, innkaupa- og birgðastefnu.
- Framleiðni, breytingar á undanförnum árum.
- Sjálfvirmi og stýritækni.
- Gæði.
- Nýtingu undirverktaka við viðhald.
Kröfur til undirverktaka.
Stærð, tækni og gæði.
Að lokinni framsögu verða almennar umræður um fram-
angreind atriði og gefst fundarmönnum kostur á að
fræðast um það nýjasta á þessu sviði, hér á landi og
víðar.
Félagsmenn og aðrir áhugaaðilar eru hvattir til að
mæta stundvíslega, fundurinn hefst kl. 16.00.
Stjórnin
Á söluskrá hjá okkur eru
eftirtaldar notaðar
TRAKTORSGRÖFUR
CAT 428, árg. ’87
JCB 3DX4, árg. ’87
JCB 3DX4, árg. ’82
CASE 580F, árg. ’82
CASE 580G, árg. ’85
GASE 580G, árg. ’86
CASE 580G, árg. ’87
CASE 680, árg. ’79
ALLAR UPPLÝSINGAR HJÁ SÖLUMANNI
Flaklð: „ás ásanna“ var látinn þegar að var komið.
MYND 04 (KNIGHTS of the AIR, bls. 139).
Brown: eignaður sigurinn.
(sveit Browns), 53. stórskotasveit-
inni (sem tilheyrði ástralska stór-
skotaliðinu og 4. hemum) og 3.
flugsveit RAF.
Að kvöldi næsta dags, 22. apríl
1918, lágu fyrir þrjár ósamhljóða
skýrslur um krufningar á líkinu.
Læknamir virtust sammála um það
eitt að ein kúla hefði orðið von
Richthofen að aldurtila. Kúlan
fannst aldrei og ekki virtist hægt
að sanna hvort Rauði baróninn hefði
fallið fyrir kúlu frá Brown, öðrum
flugmönnum eða skyttum á jörðu
niðri.
Líkið var fyrst krufíð síðla kvölds
21. apríl 1918. Krufningunni stjóm-
aði Norman Graham höfuðsmaður,
kanadískur meinafræðingur og
læknir flugdeildarinnar, sem 209.
flugsveitin tilheyrði. Honum til að-
stoðar var G.E. Downs lautinant,
sem var einnig tengdur RAF.
Graham og Downs sögðu að
banakúlan hefði ekki hæft hrygginn
og að sá sem hefði skotið henni
hefði verið hægra megin og lítið
eitt fyrir aftan flugvél Richthofens.
Þeir lögðu á það áherzlu að sárin
gætu ekki hafa stafað af skothríð
frá jörðu.
„Kúlan hlýtur að hafa komið úr
byssu, sem var í um það bil sömu
hæð og þýzka flugvélin," sögðu
Graham og Downs. Seinna sagði
Graham: „Hafi Richthofen fallið
fyrir vélbyssuskothríð frá jörðu
hlýtur hann að hafa flogið á h'/olfi
þegar það gerðist og stefnt í áttina
að þýzku víglínunni." Þeir sem
hefðu skotið á hann eftir að Brown
hæfði hann hefðu „eytt dýrmætum
skotfærum til einskis".
Skotliðum þakkað
Önnur krufning fór fram 22.
apríl undir eftirliti G.W. Barbers
ofursta, yfirmanns læknaþjónustu
ástralska landhersins og flughers-
ins. Ástralskur herlæknir, C.L.
Chapman majór, fylgdist með
krufningunni, en henni stjórnuðu
Thomas Sinclair ofursti og John
Alexander Nixon ofursti, yfirlækn-
ar 4. brezka hersins.
í skýrslu Sinclairs og Nixons
sagði að kúlan hefði strokizt við
hrygginn — rekizt skáhallt á hann
og kastazt áfram. Þeir sögðu að
sá sem hefði skotið kúlunni hefði
verið hægra megin og lítið eitt fyr-
ir framan Richthofen. Þeir tóku
enga afstöðu til þess hver hleypt
hefði af skotinu. Þó virtist mega
ráða að Richthofen hefði verið skot-
inn til bana frá jörðu.
Barber ofursti og Chapman maj-
ór gerðu sjálfstæða athugun og
höfnuðu staðhæfíngu RAF um að
útilokað væri að kúlunni hefði verið
skotið frá jörðu. Barber sagði að
sárið „virtist stafa frá kúlu, sem
Hvíld f rð loftbardögum
var skotið frá jörðu, þegar flugvélin
hallaði í beygju".
Rawlinson hershöfðingi var í
engum vafa. „Vinsamlegast færið
53. stórskotasveit 5. herfylkisins
þakkir mínar og heillaóskir fyrir
að hafa skotið niður hinn fræga
þýzka flugmann, von Richthofen,"
sagði hann í skeyti.
Nýjar fiillyrðingar
Árið 1929 hélt brezkur hermað-
ur, Alfred George Franklyn, því
fram að hann hefði skotið Richt-
hofen niður. Franklyn hafði stjóm-
að brezkum skyttum við Sailly-le-
Sec. Þtjátíu árum síðar, 1959, full-
yrti Robert Buie úr 53. stórskota-
sveitinni að hann hefði orðið Richt-
hofen að bana. Buie hafði verið
nokkmm hundmð metmm fyrir
framan menn Franklyns.
C. E.W. Bean, einn af höfundum
opinbers rits um Ástralíu og heims-
styijöldina 1914-1918, tók undir
þá staðhæfingu áströlsku vélbyssu-
skyttunnar Popkins liðþjálfa að
hann væri banamaður Richthofens.
Þó hafði Bean aflað sér ítarlegra
upplýsinga frá Graham herlækni.
D. A. Russell, brezkur útgefandi
og áhugamaður um sögu flugsins,
gerði grein fyrir ítarlegri athugun
sinni á málinu 1959. Hann sagði
að ef Brown hefði hæft Richthofen
hefði hann áreiðanlega misst með-
vitund og brotlent örfáum sekúnd-
um síðar. Hins vegar hefði þríþekja
Rauða barónsins flogið áfram í
a.m.k. eina mínútu.^Þvi getur ekki
verið að Brown hafí hleypt af kúl-
unni banvænu," sagði Russell. „Á
efri ámm hélt Brown því heldur
aldrei afdráttarlaust fram að hann
hefði skotið von Richthofen niður.“
Russell dró þá ályktun af skýrsl-
um herlæknanna að kúlan hefði
hæft Rauða baróninn framan á
bijóstkassann. „Hvemig gat kúla
Browns valdið slíku sári, ef von
Richthofen sneri aldrei beint fram-
an að Brown?“ spurði hann.
„Engar sannanir“
Um fullyrðingar skotliðanna á
jörðu niðri sagði Russell: „Enginn
einn maður gat sannað að hann
hefði skotið von Richthofen niður."
Hann taldi þó kenningu Bretans
Franklyns líklegri en staðhæfíngu
Ástralíumannsins Buie, því að
Franklyn hefði getað hæft v. Rich-
thofen frá þeim stað, sem hann var
á, en Buie varla frá þeim stað, sem
r \
hann var á. Russell hafnaði jafn-
framt þeirri fullyrðingu félaga Bui-
es, „Snowie" Evans, að hann hefði
hæft Rauða baróninn með annarri
Lewis-vélbyssu.
Buie og Evans vom norðvestan
við flugleið v. Richthofens, sagði
Rússell. Richthofen flaug í norður
og var fyrir austan Buie og Evans.
„Hvemig gat annar hvor þeirra
skotið von Richthofen með kúlu,
sem hæfði hann hægra megin
(austan megin) og fór út vinstra
megin (vestanmegin)?" spurði
Russell.
Franklyn var fyrir austan Buie
og Evans. Russell taldi að Richt-
hofen hefði flogið fyrir vestan
Franklyn a.m.k. 800 metra vega-
lengd, en ekki síðustu hundmð
metrana. „Franklyn hafði því all-
gott færi á að skjóta kúlunni, sem
hæfði von Richthofen hægra megin
og fór út vinstra megin, meira að
segja af stuttu færi,“ sagði Russell
í tímaritsgrein.
Þótt Russell viðurkenndi að aldr-
ei yrði hægt að sanna eða afsanna
hvort Franklyn hefði hleypt af
banaskotinu sagði hann: „Roy
Brown flugkapteinn getur ekki hafa
skotið kúlunni, sem varð von Richt-
hofen að bana. Jafnóhugsandi er
að Buie, Evans eða einhver annar,
sem skaut frá jörðu fyrir sunnan,
suðvestan og norðvestan von Richt-
hofen, hafi skotið kúlunni, því að
ekki getur verið að Richthofen hafi
nokkum tímann setið þannig að hún
hafí getað farið inn í líkama hans
hægra megin og út vinstra megin.“
Dularfullt bréf
- Russell sagðist hafa rætt við
barónessu Kunigunde von Richt-
hofen í Wiesbaden 1958. Hún sagði
honum að margir félagar Manfreds
og nokkrir brezkir flugforingjar
hefðu heimsótt hana eftir 1918.
„Hún kvað það hafa verið samdóma
álit þeirra að sonur hennar hefði
fallið fyrir skothríð frá jörðu," sagði
Russell og var greinilega á sama
máli.
Hvorki Russell né aðrir minntust
á þann möguleika að Rauði barón-
inn hefði fallið fyrir kúlu úr könnun-
arflugvél, eins og nýfundið bréf um
dauða flugkaþpans virðist gefa til
kynna. Bréfið er frá Nixon her-
lækni, sem kmfði lík Rauða baróns-
ins ásamt Sinclair ofursta á flug-
vellinum í Bertangles. Nixon virðist
hafa skrifað bréfíð á heimili sínu
1934 og fombókasali í Penzance í
Comwall á Englandi, Peter Dal-
wood, fann það innan í ljóðabók í
vor. Sérfræðingur í sögu flugsins í
sama bæ, Hugh Scanlan, er í engum
vafa um að það sé ósvikið.
Að sögn Nixons tilkynnti flug-
maður einnar könnunarflugvélar
stórskotaliðsins að hann hefði flogið
fram úr „Þjóðveija í eldrauðri flug-
vél, sem virtist ekki gera sér grein
fyrir að aðrar flugvélar væm í
grenndinni". Til þess var ekki
ætlazt að könnunarflugmenn skytu
nema í sjálfsvöm, en Nixon taldi
allt benda til þess að umræddur
flugmaður hefði ráðizt til atlögu í
trássi við reglur, skotið inn í stjóm-
klefa Fokker-flugvélarinnar, hæft
Richthofen í hjartað og orðið honum
að bana. Nánari rannsókn á bréfínu
sem skaut upp mun væntanlega
leiða í ljós hvort það hafi skotið
fyrri kenningar niður.