Morgunblaðið - 11.12.1988, Síða 28

28 D
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. DESEMBER 1988
Smám saman hættiégað
hvæsa - og byijaði að skilja
texti og myndir: Jóhanna Kristjónsdóttir
HVERJU ER maður nær
eftir vikudvöl í landi eins
og írak. Sem hefur verið í
heiftúðugri styrjöld vió
nágrannann íran-landið í
upp undir áratug. Hversu
margir féllu veit sennilega
enginn, að minnsta kosti hef
ég aldrei séð neinar
pottþéttar tölur um það. En
nokkur hundruð þúsund er
ekki ofmælt og sjálfsagt
annar eins fjöldi sem hefur
snúið heim örkumla. Nú er
vopnahlé og menn eru að
basla við að gera
friðarsamning undir eftirliti
Sameinuðu þjóðanna. Samt
eru öryggisleysið og kvíðinn
ekki langt undan. Og þó svo
að friðurinn komi — það er
engu líkara en fólk viti ekki
hvernig það á að bregðast
við friðnum — stríðið hefur
svo lengi verið
hversdagslegt líf fólksins.
Það tekur óratíma að fá
vegabréfsáritun til að
komast til íraks, eins og ég
hef minnst á í fyrri greinum.
í því ráðuneyti sem á að sjá
um erlenda blaðamenn ríkir
upplausn og skipulagsleysi
eins og annars staðar. Otti
við útlendinga, einkum að
þeir séu njósnarar, er
landlægur. Ferðafrelsi
þeirra er mjög takmarkað
og yfirleitt stendur fæst af
því sem lofað er í upphafí
ferðar.
í þessari lokagrein um
dagana mína í Bagdad er
stiklað á nokkrum punktum
um dvölina þar og vitnað í
samtal mitt við
upplýsingamálaráðherra
landsins.
Hver er hannr þessi maður, Saddam Hussein, forseti; slátrari, rotta eða dýrlingur. Kannski allt.
Eg hafði loksins
komist í gegnum
vegabréfaskoðun
g um það leyti
sem vélin frá
Amman lenti voru
tvær aðrar að
renna upp að
flugstöð Saddams svo að það mynd-
uðust langar biðraðir við vegabréfa-
eftirlitið. Mennimir þar máttu al-
deilis halda á spöðunum. En menn-
imir í vegabréfaeftirlitinu höfðu
allir sem einn ákveðið að fara í
kaffi. Þar var hvergi hræða og bið-
raðimar lengdust. Vegabréfamenn-
irnir í Bagdad hafa langan kaffi-
tíma, þeir létu ekki sjá sig fyrr en
klukkutíma síðar og fóru sér engu
óðslega. Ég var á mínum stað í
röðinni og vonaði bara að móttöku-
maðurinn frá upplýsingaráðuneyt-
inu gæfist ekki upp á biðinni. Hugs-
áði með mér að mikið væri ég stál-
Born brosa
alls staðar
eins.
heppin að ráðuneytið hefði kunn-
gert að þeir myndu senda eftir
mér, annars hefði ég orðið enji fýld-
ari.
Þeir mega eiga það írakar, að
tillitssemi við kvenfólk virðist þeim
í blóð borin. Eftir að mennirnir
komu til að skoða passa og áritanir
í búrunum sínum var hrópað til
mín og örfárra annarra kvenna:
Við áttum að koma fremst í röðina.
Það hýmaði náttúrlega yfir mér og
spumingar voru ekkert ágengari
en ég gat búist við, þeim fannst
verra, að ég vissi ekki á hvaða hót-
eli ég yrði, ráðuneytið hafði lofað
pöntun á því. Það var tekið gott
og gilt.
Eg skimaði eftirvæntingarfull í
kringum mig, þegar vegabréfaskoð-
un lauk, en ráðuneytismaðurinn var
hvergi sjáanlegur. Eftir að hafa náð
í dótið mitt og komist léttilega í
gegnum tollskoðun vænti ég þess
Vangaveltureftir
vikudvöl ílrak
auðvitað að sjá einhvem undur-
gjörvulegan arabískan ráðuneytis-
mann með nafnið mitt á spjaldi.
En hann sást hvergi. Ég beið um
stund, það var orðið of áliðið til að
hringja á skrifstofur. Ég beið aðra
stund, en ákvað að þetta myndi
leysast í fyrramálið og væri einhver
smámisskilningur, skipti ferða-
tjekka og ræddi við bankamanninn
um hótelmál. Hann var hinn þekki-
legasti, ráðlagði mér að prófa hótel
Babylon Oberoi; þar gæti ég sem
blaðamaður áreiðanlega feng(ð af-
slátt. Hann sagði að fjöldi erlendra
gesta væri í borginni vegna þess
að yfir stæði stór alþjóðleg vömsýn-
ing og árlegri listahátíð væri að
ljúka. Því gæti verið erfitt að fá
pláss. Það vissi ég raunar fyrir, en
hafði ekki haft neinar áhyggjur af
málinu eftir að ráðuneytið bauðst
til að útvega mér hótelherbergi. En
nú varð allt nokkm flóknara. Ég
fékk samt loforð fyrir fyrstu nótt-
inni og svo myndu línur skýrast
eftir að ráðuneytið hefði gert hreint
fyrir sínum dyrum. Þessi ágæti
maður sagði mér að ég ætti að
borga 10 dinara fyrir leigubíl þang-
að.
Bílstjóri, sem vatt sér að mér og
bauð fram þjónustu sína, sagðist
taka 20 dinara, það væri algert
lágmark. Ég fussaði og sagðist
borga 10 (það eru um 1.400 krón-
ur) og ekki eyri meira. Við þrefuð-
um um stund, hann sló af niður í
15, ég lét mig ekki að heldur. Loks
yppti hann öxlum mæðulega, það
skildi ég vel, því að aldrei er eins
gott að plata ferðamann eins og
þegar hann kemur á framandi stað,
ég tala nú ekki um þegar maður
er mæddur og þreyttur af því að
það hefur ekki staðist sem manni
var lofað. Þegar út úr flugstöðvar-
byggingunni kom voru þar fyrir
fleiri leigubílstjórar. Þeir voru eitt-
hvað stúrnir af því að þeir höfðu
enga farþega hreppt. Þeir kölluðu
til bílstjórans míns og spurðu hann
hver þessi farþegi hans væri. Elsku
bílstjórinn hafði annaðhvort ekki
hugmynd um að ég skildi fáein orð
í arabísku — eða honum var alveg
sama. Hann hreytti út úr sér að
þetta væri einn rússneski nirfillinn
enn.
Raunar er athyglisvert að Rússar
eru mjög óvinsælir í landinu, hvað
sem líður hvers konar stuðningi við
Iraka sem er þó meiri bak við tjöld-
in en haft er í hámæli. Bandaríkja-
menn eru ekki í miklum metum
heldur og eins og víðar í þessum
heimshluta eru Bretar efstir á vin-
sældalistanum.
Það var á leiðinni inn í borgina
sem ég fór að skynja nálægð Sadd-
ams forseta. Myndirnar af honum
eru alls staðar gríðarstórar og um
sumar hafði verið gerð umgerð, svo
að minnti helst sums staðar á alt-
ari og Ijósaperur og kastarar skinu
mjúklega á leiðtogaandlitið.
Meðan ég var í Amman í Jórd-
aníu hafði mér verið boðið heim til
fjölskyldu frá írak. Þau voru and-
stæðingar stjórnarinnar, eða
kannski öllu nær að segja stjórnar-
farsins, og höfðu flúið eins og marg-
ir aðrir sem töldu sér ekki vært í
írak. Einn sona þeirra komst ekki
með og fjölskyldan hefur eytt
ógrynni ij'ár í að reyna að hafa upp
á honum, en án árangurs. Ég varð
að lofa því hátíðlega að nefna ekki
nöfn þeirra við neinn í írak — að
vísu veit ég svosem ekki hver það
hefði átt að vera- og þau staðhæfðu
að það gæti kostað þau lífið. Ég
hélt í fyrstu að þetta væri einhver
óþarfa viðkvæmni, en síðar komst
ég að raun um að dauðasveitir
Saddams Husseins láta sér ekki
nægja að handsama fólk í írak, sem
er að steyta sig, heldur eru þær
sendar landa á milli til að þagga
niður í andstæðingum sem hefur
tekist að flýja úr landi.
Margir i arabaheiminum tala um
Saddam Hussein sem „slátrarann
frá Bagdad“ eða „rottuna í írak“
og hafa á honum megnustu andúð.
Það blandast fáum hugur um, að
það er ekki alveg nóg að hafa mynd-
ir af sér út um alla borg og vera
hælt í blöðunum og sjónvarpi; hann
kallar fram mjög hatramma andúð
vegna harðneskju sinnar, hvað sem