Morgunblaðið - 11.12.1988, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. DESEMBER 1988
D 29
Trjágöng í stærsta skrúðgarði Bagdad.
úr henni. Ingo Gunther, þýskur
blaðamaður sem ég hef áður minnst
á, hafði komið til íraks að fylgjast
með listahátíð sem er árlegur við-
burður í landinu og var aldrei lögð
af, þótt stríðið geisaði. Hann hafði
fengið áritunina framlengda og
sagði að eftir vikudvöl hefði hann
fýst að reyna að komast til Basra,
en til þess þyrfti alls konar uppá-
skriftir og leyfi. Eftir alls kyns
vafstur fékk hann að fara í einn
dag til Basra og kom kvöldið áður
en ég fór. Hann sagði að það hefði
komið sér skemmtilega á óvart,
hvað íbúar Basra virtust ósnortnir
eftir hörmungar og raunir stríðsár-
anna, þeir væru glaðsinna og ekki
hefði hann fundið þá taugaspennu
og þungu undiröldu sem setur svip-
mót sitt á daglegt líf í Bagdad.
Uppbygging borgarinnar er hafin
■áMííjT-

fcfc'ásp-'S
I
■ V,á|
íi f,. mk % m
Frá Bagdad.
af krafti og hann sagði að mest
hefði hann þó orðið hissa á því, að
hún var fjarri því að vera jafn illa
útleikin og hefði mátt ætla eftir
lýsingum.
Þegar stríðið braust út voru um
fimmtíu þúsund íranir búsettir í
írak. Ekki tókst að fá upplýst hvort
þeir hefðu verið sendir til Irans,
fangelsaðir eða yfirleitt hvað hefði
orðið um þá. Ráðamenn sögðu að
margir þessara írana hefðu, af
nokkuð skiljanlegum ástæðum að
mínum dómi, snúist á laun gegn
írökum og gert þeim ýmsa skráveif-
una, uns gripið var í taumana og
kné látið fylgja kviði. Það fékkst
ekki útskýrt nánar hvað í því fólst.
Upplýsingaráðherrann endurtók
hvað eftir annað yfírlýsingar um
hugrekki hermannanna. En hann
sagði að þær afieiðingar kynnu að
verða aivarlegastar að stríð deyfði
miskunnsemi, drægi úr manngildi.
Ef svo langt sé gengið að hermenn
geti ekki skilið milli óvinahermanna
og óbreyttra borgara þá sé ástæða
til að skelfast.
Ráðherrann sagði að lögreglu-
þjónar vissu ekki alltaf hvað væri
bannað og hvað ekki. Hann sagði
að það skýrði að sumu leyti hversu
útlendingar kvarti undan hömlum
á öllu og því færi betur á að hafa
aðstoð stjórnarstofnana. Hann
sagði að írakar settu í reynd ekki
nema tvö skilyrði fyrir því að friðar-
samningar næðust. Flóinn yrði
hættulaus öllum farkostum og
Shatt el Arab yrði hreinsað. Eins
og nú háttaði málum væri vopnahlé
á láði og í lofti, en sama gilti ekki
um sjóinn. Sem betur fer hefði
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, Peres de Cuellar, leitast við
að fá írani til að fallast á þetta og
öll ríki heims styddu íraka að eiga
fijálsan aðgang að sjó.
Þegar við töluðum saman stóð
þing PLO yfír í Algeirsborg. Að-
spurður um viðbrögð Iraka vegna
væntanlegrar viðurkenningar PLO
á ísrael var greinilegt, að opinbera
stefnan var að vera jákvæður. „Það
sem PLO viðurkennir föliumst við
á. Þeir eru eini löglegi fulltrúi Pal-
estínumanna og æ fleiri gera sér
grein fyrir réttmæti þess að Pal-
estínumenn eignist sitt land. Það
verður að vera þeirra mat hvað er
hyggiiegast. Við munum virða þær
niðurstöður sem PLO kemst að.“
Og kannski viðurkenna ísrael
líka?
Það var farið undan í flæmingi
og bent á að alls konar mál yrðu
að skýrast fyrst. Eitt skref í einu.
Á hinn bóginn væri svo ekki síður
aðkailandi að halda ráðstefnu um
framtíð Líbanons. og það ætti að
vera í verkahring Arababandalags-
ins. Eina alvariega hindrunin í veg-
inum þar væri þverlyndi og grimmd
sýrlensku stjórnarinnar. Því væri
það á ábyrgð risaveldanna að beita
Israela og Sýrlendinga þrýstingi
varðandi Líbanon. Það væri öllum
hugsandi mönnum ljóst að framtíð
ætti Líbanon sér enga ef áhrifaaðil-
ar skærust ekki í leikinn og það
fyrr en síðar.
Það er óhjákvæmilegt annað en
finna, að hvað sem ytra ástandi
líður, argaþrasi við löggur og her-
menn fyrstu dagana, skriffinnsku
og þunglama, kvíða fólksins vegna
framtíðar, hreif Bagdad mig. Ég
hefði viljað fara til Basra og út um
landið. Þess var ekki kostur í þetta
skiptið. En ég var hætt að dæsa
og hvæsa vegna þeirra skorða sem
manni voru settar. Smám saman á
þessum dögum fannst mér ég vera
farin að skilja að margar af þessum
varúðarráðstöfunum, sem virtust
svo fáránlegar, voru rökréttar í
sjálfu sér. Og ég get tekið undir
með ráðherranum. Vonandi að
menn hafi ekki varpað miskunnsemi
fyrir róða og óskándi að manngildi
og siðgæðisvitund komist til heilsu.
Eftir þessi löngu, vondu ár.
Horft af brúnni — að vísu úr leigubíl.
öllum brosum hans út á við líður.
Nú les ég í fréttum að Hussein
hafí ákveðið að leyfa fjölflokkakerfi
og innleiða lýðræði í landinu. Auð-
vitað getur maður ekki ætlað hon-
um að segja alltaf ósatt. En á hinn
bóginn staðhæfði Latif Nasif Al-
Jasim, upplýsingaráðherra, og
Salah Al-Muktar, aðstoðarmaður
hans, að þar væri fijálst þing, lýð-
ræðislegar kosningar á fjögurra ára
fresti og hver sem þess óskaði
gæti boðið sig fram. Ótal flokkar
væru starfandi, enda ætti svo að
vera. Saddam Hussein væri mikið
í mun að efla lýðræðiskennd þjóðar-
innar nú þegar stríðinu er vor.andi
lokið.
Ráðherrann sagði að andúð
Khomeinis, , erkiklerks í íran, á
fijálslyndi íraka, einkum í trúmál-
um, liefði leitt til þéss að íranir
hefðu ráðist á írak. Hussein teldi
það grundvallarmannréttindi, að
hver maður fengi að vera í friði
með trú sína. „Maðurinn á að eiga
um það við guð sinn“ sjagði Al-
Jasim, hvítur í framan af einlægni.
„Það er ekki í verkahring stjórn-
valda að blanda sér í það. Þessi
víðsvni forsetans er undirrótin að
hatri Khomeinis á honum. Þess
vegna kallar Khomeini hann trúar-
villing og hótaði að linna ekki lát-
um, fyrr en Bagdad væri fallin og
forsetanum hefði verið komið frá,
svo að unnt yrði að setja á laggirn-
ar islamskt ríki hér. Og raunar átti
ekki að láta þar við sitja.“
Ég ræskti mig kurteislega, sem
ég hlustaði á ráðherrann. Að vísu
var mér kunnugt um að eitt þeirra
skeija sem friðarviðræður íraka og
írana steyta á í Genf er að íranir
hafa krafist þess að írakar viður-
kenni að hafa ráðist inn í íran, en
þeir fyrrnefndu fást ekki til þess.
Ég hikstaði þessu út úr mér, en
hann bandaði frá sér, stórhneyksl-
aður. „Þú getur ekki lagt þig niður
við að trúa áróðri Khomeinis.“ Þar
méð var málið útrætt af hans hálfu.
Það er ekkert kort til af höfuð-
borg íraks, það er eitt enn sem
hvergi hefur mátt sjást undanfarin
ár vegna stríðsins. Uppiýsingaráðu-
neytið hafði ekki neina bæklinga
hvað þá bækur um landið og ekk-
ert slíkt var að fá í búðum. Hins
vegar átti maður kost á að fá mörg
eintök af hvatninga- og baráttu-
ræðum forsetans. Og hvað sem um
þann mann má segja er eitt aug-
ljóst; hann hefur verið óspar að
hvetja þegna sína til dáða og stappa
í þá stálinu, enda var um langa
hríð ekki vanþörf á, þegar sókn
Irana var hvað þyngst.
Ég hef getið þess áður að það
er miklum annmörkum háð að kom-
ast ieiðar sinnar í höfuðborginni,
hvað þá að fá leyfi til að fara út
Staðgneitt kr. . 500
án geislaspilana.
Skápun kn. 3. 420. -
ERT l=»LJ l\/!
Staögneitt k.n. 500
meö geislaspilara.
Meira að segja fjsn-
stýringin en á nétttni
toylgjLjlenigd.
U C±l 1_/\T Ö I\11_ IS TI r\l
Rönning hneimiljsöæki í
Kringlunni t)jc5öa nuú
Hitachi samstæÖun'á
óvenjulega góöu venði
miöaö \/iÖ gæöi. Sam-
suæðunnan enu 3 x 50
W. meö og ári geisla-
spjilsn. tvöfölcdui
kasettutæki, tón- jsfo-
ana og fjsnsttýningu
ásamt tveimun QO W.
hátölunum.
MittacHii hefun þetta slltt,
og msina fcil!
Pein Hjá Mitachii hafa
fynin langa longu komist
aÖ þ)\/í aö samstæÖ-
hljómflutningstæki enu
fonsendan fynin Hineirn-
um og tænum tónum
sf hljómplötum, kasett-
um og diskum. P=>ess
vegna bens Hitachi
samsttæöun sf öönum.
hú þanft ekki r~iems
önstutta stund til þess
aö sannfænast.
Mlustaðu bana!
heimilistæki
KRINGLUNNI 8-12/103 REYKJAVlK/SlMI (91)685868