Morgunblaðið - 31.01.1989, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. JANÚAR 1989
HILDARLEIKIR
HJÚNABANDSINS
Helga Bachmann og Helgi Skúlason hafa verið gift í þrjátíu ár
og jafn lengi verið í hópi fremstu leikara landsins. Nú leika þau
aðalhlutverkin í einu frægasta hjónabandsleikriti samtímans,
„Hver er hræddur við Virginiu Woolf?“ hjá Leikfélagi Akureyrar
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur/myndir Rúnar Þór
misskilningi sem gæti verið á milli
þeirra. „Við þekkjum hvort annað
og vitum hvað við getum verið and-
styggiieg," segir Helga.
En hjónin Marta og Georg eru
verulega andstyggileg hvort við
annað, og það sem verra er, áhorf-
andinn hefur lúmskt gaman af að
horfa upp á öll andstyggilegheitin,
en botnar jafnframt ekkert í því
hvað það er sem heldur þessum
hjónum saman.
„Enda er það í rauninni óútskýr-
anlegt," segir Helgi. „Það eru þessi
sterku bönd ytri og innri aðstæðna
sem þau geta ekki slitið, Strindberg
fæst einnig við þetta í Dauðadansi.
Þetta fólk sem er tengt svo saman
berst fyrir lífi sínu, gerir stöðugt
árás hvort á annað, en getur samt
ekki skilið."
Helga: „Ekki hægt að útskýra
þetta með orðinu ást.“
— En hvað heldur ykkur saman?
Helgi hugsar sig um: „Köttur-
inn.“
„Hann er nú bara 10 ára gam-
all, Helgi,“ segir Helga.
„Nei, ástæðan er sú að í upphafi
löðuðumst við hvort að öðru. Við
sáumst fyrst í leiklistarprófi í Þjóð-
að koma úr baði,“ segir Helga. „En
þetta verk trekkir upp, það kemur
einhver glannaskapur upp í manni.“
Marta og Georg virðast bæði eiga
samúð áhorfandans að áliti leikar-
anna, því þetta eru óvenjuleg
spjótalög eins og Helgi segir, og
bæði hjónin jafn „flínk“. Þau eflast
þegar þau fá áhorfendur og ná sér
því vel á strik þegar ungu hjónin
koma til þeirra og eru þá nánast í
skapi til að fleygja sér út í hvað
sem er. „Þau stunda leiki, og þessi
nótt á sér enga hliðstæðu. Leikregl-
ur eru brotnar og hvar ertu þá
staddur? Þau beijast á blóðvelli,
manneskjur, sem þurfa að vera svo
vondar hvor við aðra,“ segir Helgi
og' hristir höfuðið.
— Þetta verk er samt fallegt í
öllum sínum óþverraskap, hvernig
má það vera?
„Þetta er galdur sem einungis
listamaður getur framið,“ svarar
Helga. Við megum ekki einblína á
grimmdina eingöngu. Þetta er eins
og mynd sem virkar ljót í fyrstu,
en síðan sér maður þennan tærleika
í ljótleikanum, og verður meyr.“
— En mig langar að vita hvort
það ríki aldrei samkeppni milli
MARTA OG Georg kunna allar leikreglur hjónabandsins,
slá aldrei vindhögg því þau þekkja út í æsar veikleika hvors
annars og geta því af kunnáttu og vandvirkni sært og drep-
ið ást og tilfinningar. í návist annarra eflast þau í illkvittni
sinni og orðheppni og sýnasvart á hvítu hvílíkt helvíti hjóna-
bandið getur verið. En þau munu aldrei skilja, þessi hjón í
leikritinu „Hver er hræddur við Virginiu WooIf?“, því á
milli þeirra liggur taugin sterka.
Leikararnir Helga Bachmann og Helgi Skúlason sem
saman hafa gengið veginn í þrjátíu ár, leiða nú íslenska
áhorfendur í gegnum þetta „skolpræsi“ hjónabandsins í
hlutverkum þeirra Mörtu og Georgs.
HELGA OG HELGI — Sennilega mun svipurinn harðna þegar átökin heljast inni í leikhúsinu.
Við erum ekki mjög árásargjöm
núna,“ segir Helga hæversk-
lega, enda eru þau hjónin nýkomin
af fimm tíma æfíngu þar sem þau
leggja sinn síðasta blóðdropa í sálir
Mörtu og Georgs.
— Leikstjórinn sagði að þið vær-
uð í mjög góðu formi, segi ég þeg-
ar þau setjast og andvarpa eftir
átök dagsins. Og hvemig er leikari
þegar hann er í góðu formi?
Þá er ég fullkomlega, vitsmuna-
lega og tilfinningalega opin fyrir
öllu,“ segir Helga.„Ég er sem sagt
ekki að tala um strekktan maga,
þótt ég hunsi það ekki alveg að
hreyfa mig svona endrum og eins.
En annars stundum við engar reglu-
legar líkamsæfíngar, en höfum tek-
ið „heilsuköst" svona annað slagið,
og það er ágætt.“
Helgi samsinnir því og lætur það
fylgja með að hver æfíng sé á við
marga kúrsa í líkamsrækt. „Annars
fínnst mér ég ekki vera í neitt
óvenjulega góðu formi núna, ekkert
frekar en vanalega. En auðvitað er
það örvandi að fást við verk sem
er afburðagott.“
Það er Leikfélag Akureyrar sem
frumsýnir „Hver er hræddur við
Virginiu Woolf?“ eftir bandaríska
leikskáldið Edward Albee þann 10.
feb. nk. Leikstjórar eru Inga
Bjamason og Amór Benónýsson,
tónlist eftir Leif Þórarinsson og
leikmynd og búningar eftir Guð-
rúnu Svövu Svavarsdóttur. Með
hlutverk ungu hjónanna sem heim-
sækja þau Mörtu og Georg átaka-
nóttina miklu fara þau Ragnheiður
Tryggvadóttir og Ellert A. Ingi-
mundarson.
Leikritið, sem íjallar um ástir
óskaplega ósamlyndra hjóna, eins
og Inga Bjamason komst að orði,
var fyrst sýnt á Broadway 1962
og vakti mikla hneykslun í fyrstu,
en gerði jafnframt stormandi lukku.
Leikritið fékk ótal verðlaun og var
síðar kvikmyndað með þeim frægu
hjónum Elisabeth Taylor og Richard
Burton í aðalhlutverkum.
En nú eru það Helga og Helgi,
eða Burtons íslands eins og Peter
Ustinov leikari kallaði þau í gamni,
sem takast á í þessu magnaða leik-
verki.
PÚKAR
— Georg segir í einu atriðinu að
hjónaband þeirra Mörtu „líti út fyr-
ir að vera barsmíða- og rifrildissam-
band“, þannig að áhorfanda skilst
að svo muni þó ekki vera í rauninni?
Helgi: „Nei það er miklu beittara
en það. Taugin á milli þeirra er svo
sterk að þau munu aldrei geta ski-
lið eða farið frá hvort öðru þessi
hjón. Og ef ekki væri fyrir þessa
sterku taug, þá væru átök þeirra
ógeðfelld."
Helga: „Þau hanga ekki saman
á húsinu. Eða á bílnum."
Helgi: „Eða á mávastellinu."
„Þetta verk stendur jafnfætis
verkum Strindbergs, nema það er
fyndnara," segir Helga. „Þetta eru
soddan púkar, svo klár í hausnum.
Niðurrifíð og drápið er afskaplega
vandað hjá þeim, því þetta er fólk
sem kann til verka og vinnur störf
sín veí.“
Helgi: „Og húmorinn er aldrei
langt undan. í miðrjum átökum get-
ur hún allt í einu komið auga á
„húmorbrilljans" hjá honum . . .
Helga: . . . og reynir að leyna
hrifningu sinni.“
— Hvemig er það, verða leikarar
ekki að hafa upplifað hamingju og
helvíti hjónabandsins til að geta
leikið þessi hlutverk?
„Heyrirðu hvað hún er lúmsk
Helgi? Nei ég hef reynt við svo
mörg hlutverk sem ég hef aldrei
upplifað sjálf, eins og til dæmis
Höllu þegar hún kastaði baminu
sínu í fossinn, svo ég nefni eitt-
hvað. Það er ekki hægt að virkja
eða nota tilfinningar annarra, en
það er hægt að spila og leika á eig-
in tilfínningar, láta þær fæðast inni
í sjálfum sér.“
„Tæknilega þá er ferlið það, að
koma sér í ástand þeirrar persónu
sem maður túlkar," segir Helgi.
„Setja sig inn í hugsanagang og
tilveru persónunnar. Það er ekki
hægt með því að muna um hvað
maður var að rífast við konuna sína
deginum áður. En öll tilfinningaleg
reynsla hjálpar manni auðvitað til
að lifa þessar sveiflur á sviðinu og
það er held ég ómögulegt að setja
manneskju inn á svið sem aldrei
hefur skipt skapi."
Helga segist muna eftir leikara
sem sagðist aldrei hafa fundið fyrir
afbrýðisemi, en var þó að leika Jago
í Othello. „Eg vorkenndi honum um
leið og hann sagði þetta, því það
er erfítt að leika tilfinningar sem
maður hefur aldrei upplifað sjálf-
ur.“
Hún þagnar aðeins, segir svo:
„En svo er það leikarinn sem geng-
ur inn á sviðið en hefur kannski
stuttu áður misst náinn ættingja.
Áhorfandinn fínnur að eitthvað er
ekki í lagi, en hann hefur borgað
sinn aðgöngumiða og á því heimt-
ingu á að fá góða sýningu.
Þetta er kalt starf, allar persónu-
legar tilfínningar verður að hreinsa
burtu áður en gengið er inn á svið-
ið.“
ANDSTYGGILEG
Helga og Helgi hafa verið gift í
þijátíu ár sem þætti nú nokkuð
gott í sömu atvinnustétt úti í hinum
stóra heimi. „Við erum bara rétt
að byija,“ útskýrir Helgi, og ekki
laust við að hrifningar gæti í rödd-
inni. En sambúðin hefur komið þeim
að gagni í starfi, þau þekkja við-
brögð mótspilarans og þurfa því
ekki að sóa tíma í að eyða vafa og
leikhúsinu. Hann var úr Keflavík
hann Helgi, utanbæjarmaður."
Helgi: „Já, ég fór bara með rút-
unni heim um kvöldið aftur.“
— Því nefnir fólk aldrei ástina
svona yfirleitt þegar það er spurt
hvers vegna það hafi verið saman
svona lengi?
Þau líta hvort á annað. „Fólk er
stundum feimið við orðið ást.“
„Það er líka til fólk sem þorir
aldrei að elska af hræðslu við að
missa eða vera hafnað,“ segir
Helga. „En ég get alveg sagt þér
hvers vegna ég er ennþá með hon-
um Helga, mér finnst hann bara
svo skemmtilegur.“
„Grikkir kölluðu það kaþarsis,
þessa hugarhreinsun sem verður
hjá leikaranum þegar hann losar
um tilfinningalífið á sviðinu," segir
Helgi. „Einnig sögðu þeir þetta
vera nokkurs konar dóp fyrir áhorf-
endur, því þeir þjást með leikaran-
um allan tímann og dæla þar með
úr sér spennunni. Þetta er í raun
og veru mjög hollt fyrir sálina,
ágætis heilaþjálfun.“
„Maður öskrar og grenjar, núna
síðast í dag, en því fylgir þó nota-
leg þreyta, mér líður eins og ég sé
Helga og Helgu þar sem þau eru
nú í sömu starfstétt?
Helgi: „Það er tæknilega ómögu-
legt að hún stingi undan mér hlut-
verki. Og alla okkar tíð hefur verið
þessi öldugangur, við erum til skipt-
is í sviðsljósinu, það fer bara eftir
hlutverkunum."
Helga krossleggur hendur og
verður ekkert nema yfirlætið. „Ég
er nú svo greind að ég dreg mig
alltaf í hlé þegar ég fínn að Helgi
er að verða „abbó“. Og ef við förum
í fylu þá er það alltaf ég sem gef
eftir.“
Helgi: „Á mánudögum."
Helga: „Þetta er spuming um
greind.“
— Stundum fínnst mér þið dá-
lítið lík, segi ég.
„Já, við urðum strax mjög lík,
bæði dökkhærð og hálslöng."
— Hvað er það sem hefur alltaf
dregið þig að Helgu, spyr ég Helga,
og hann horfir lengi á mig opnum
augum án þess að ansa.
„Hann skilur það ekki,“ segir
Helga loks og teygir sig út að
glugganum til að gá til veðurs.
„Nei, það er fullkomlega óskiljan-
legt,“ segir hann og starir enn á
mig. „Ég á ekkert svar við þessu.“
Horfír svo á konu sína hugsi:
„Henni er alltaf að detta eitthvað
í hug. Já, þú kemur mér sífellt á
óvart!“
BERJASTÁBLÓÐ-
VELLI