Morgunblaðið - 02.02.1989, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1989
4
Elsa D. Jóhannes-
dóttir - Minning
Fædd 22. apríl 1913
Dáin 26. janúar 1989
Elsa er dáin. Mig langar með
nokkrum fátæklegum línum að
minnast Elsu Dórótheu Jóhannes-
dóttur eða Elsu á Bestó eins og hún
var oftast kölluð. Fyrir um það bil
12 árum hafði ég mín fyrstu kynni
af henni þá sextán ára gömul. Eft-
ir því sem ég kynntist henni betur
fann ég hversu traustur og styrkur
persónuleiki hún var. Einhvem veg-
inn var það alltaf svo, að auðvelt
var að tala um allt og alla við hana.
Eitt var víst að alltaf var maður
velkominn á Bergstaðastrætið og
ósjaldan var boðið upp á vöfflur
með rjóma og tilheyrandi. Var þá
mikið skrafað og hlegið. Ef maður
átti eitthvert erindi í bæinn endaði
sú ferð yfirleitt á Bergstaðastræt-
inu og brást það sjaldan að þar
voru samankomnir ættingjar eða
vinir. Elsa var alltaf ákaflega vel
til fara, fylgdist vel með tískunni
enda hafði hún sérlega gaman af
að skreppa niður á Laugaveg, skoða
í glugga og sjá mannlífíð. Þar sem
ég stunda mína vinnu á Laugarveg-
inum sá ég hana oft og iðulega
bregða fyrir. Þeirra stunda mun ég
sárlega sakna núna. Ég vil að lokum
biðja góðan guð um að styrkja
dætur hennar þær Eddu og Stínu
og aðra vandamenn.
Með þökk fyrir allt og allt
Auður Kolbeinsdóttir
„Sorgin og gleðin ferðast saman
að húsi þínu, og þegar önnur situr
við borð þitt, þá sefur hin í rúmi
þínu.“
Þessi orð spámannsins koma í
huga minn þegar ég heyrði dánar-
fregnina. Elsa er dáin. Eitt vetrar-
kvöld fyrir örfáum dögum sit ég
með henni í fagnaði ásamt fjöl-
skyldu hennar. Við gleðjumst,
skröfum saman og horfum yfir hóp-
inn. Næsta dag er hún horfin frá
okkur. Svo skjótt dregur fyrir sólu
í lífi okkar. Enginn veit hver er
næstur.
Ég var svo lánsöm að kynnast
Elsu í gegnum vinskap okkar Eddu
dóttur hennar, sem hefur varað á
annan áratug. Ekki höfðum við
Edda átt lengi samleið áður en mér
TOSHIBA
örbylgjuofnarnir
10GERÐIR
Verð við al/ra hæfí
Einar Farestvett&Co.hf.
BOMQAKTUM M. SlMAMi (S1) 1NH OO UINO - M«a jáAg**
Leið 4 stoppar við dymar
......... ■■■.T ii ■ 'nr'iF"-wiiMnrremMp»j«g
ii'.iub. í- i» " Jiinrr
varð ljóst hver homsteinn Elsa var
í þessari samhentu fjölskyldu. Dæt-
ur hennar og bamaböm áttu þar
slíkt skjól, að unun var á að horfa.
í gleði og sorgum. í smáu og stóru,
var Elsa miðdepillinn, og hennar
hlýji faðmur stóð opinn í hverju til-
viki. Vinir og félagar bama hennar
vom jafnvelkomin í litla notalega
húsið hennar á Bergstaðastrætinu.
Það fékk ég oft að upplifa sjálf.
Þegar Edda vinkona mín, á
sínum tíma, stóð ein uppi með
drengina sína þrjá, á erfiðum
tímum, fékk hún að reyna að hún
var ekki ein þrátt fyrir allt. Engin
er einn sem á slíka móður sem Elsu.
Heimili hennar og allur stuðningur
stóð opinn upp á gátt fyrir ástvini
hennar, svo augljóst er að það er
skarð fyrir skildi hjá þeim Stínu og
Eddu og bamahópnum þeirra. En
á móti kemur dýrlegur minninga-
sjóður um góða móður og ömmu,
sem umbar allt, skildi allt og með
glaðværa brosinu sínu og óbilandi
trausti gaf þeim það veganesti, sem
mölur og ryð fá ekki grandað.
Elsa hitti ung að ámm tilvonandi
eiginmann sinn, og var það hennar
gæfa. Þau gengu í hjónabarid árið
1934.
Márus var að sögn kunnugra ein-
stakur gáfu- og glæsimaður. Hann
var ættaður af Snæfellsnesi, og
hélt nánu sambandi við þá fögru
sveit alla tíð. Á Kirkjubóli áttu þau
sínar unaðsstundir, í faðmi hinnar
kyngimögnuðu náttúru, og ekki ieið
eitt sumar svo þau dveldu þar ekki
lengur eða skemur. Á Snæfellsnesi
átti Máms sitt skapadægur því
hann dmkknaði í Hagavatni sumar-
ið 1960. Ekki er að efa að slíkt
áfall hefur reynt á samheldni þess-
arar litlu íjölskyldu. Stína var enn
barn að aldri en Edda var vaxin
úr grasi og studdi móður sína og
systur eins og henni einni er lagið.
Elsa gerði ekki víðreist um dag-
ana. Hun var borgarbarn. Fyrir
utan Snæfellsnesferðirnar mátti
segja að gamli miðbærinn væri
hennar heimur, og ófáar ferðir átti
hún sér til gamans um hinar fornu
verslunargötur, sem geyma létt
spor Reykjavíkurdætra aftur í aldir.
Elsa var björt yfirlitum og föngu-
leg kona. Hun hafði mikla kímni-
gáfu og hæfileikar hennar til að sjá
sífellt björtu hliðamar á tilvemnni

7 OKTÓBER MIDVIKUDAGUR 9 OKTÓBER FÖSTUDAGUR
Skiladagur Birtingardagur
Birting
afmælis-
ogminning-
argreina
10 13
OKTÓBER OKTÓBER
LAUGARDAGUR ÞRID/UDAGUR
Skiladagur Birtingardagur
Morgunblaðið tekur af-
mælis- og minningargreinar
til birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjóm blaðsins á 2. hæð í Aðai-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofii blaðsins í Hafiiarstræti
86, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
iM'j
vom einstakir. Að hitta Elsu var
eins og að verða hafinn upp úr
hversdagsleikanum. Maður lyftist
úr dmnganum og upp á stig glað-
værðar og hláturs. Slíkt var hollt
og hressandi, og maður fór frá
henni ríkari af bjartsýni og léttri
lund.
Þess vegna veit ég kæra Edda
mín og Stína að sá arfur sem Elsa
skilur eftir ykkur til handa getur
ekki bmgðist, og því merki sem hún
bar, eigið þið eftir að halda á lofti
um ókomin ár, sem ósýnilegur en
óhagganlegur tengiliður milli stórra
og smárra í fjölskyldunni á því plani
sem engar sorgir ná að bijóta nið-
ur. Ég læt ekki hjá líða að minnast
sérstaklega sambands hennar og
bræðranna Mámsar og Jonasar sem
áttu heimili hjá ömmu sinpi um
lengri eða skemmri tíma. Hún var
þeim sem önnur móðir og veit ég
að þeir geyma minningu hennar
sem fágætan fjársjóð.
Venslafólki hennar öllu, vinum
og síðast en ekki síst Stínu og minni
kæm vinkonu Eddu votta ég mína
innilegustu samúð og bið þeim allr-
ar blessunar.
Dagbjört
Kveðja frá Hollandi
Spámaðurinn Gibran sagði: „Þið
emð vön að mæla tímann og hið
ómælanlega. Þið hagið gerðum ykk-
ar eftir stundaglasi og bindið jafn-
vel anda ykkar við stundir og árs-
tíðir. Þó þekkir eilífðin í ykkur eilífð
lífsins og veit að dagurinn í gær
er aðeins minning dagsins í dag og
morgundagurinn draumur hans.“
Tími góðrar konu, móðursystur
mannsins míns, Elsu Jóhannesdótt-
ur, er útmnninn. Mér finnst aðeins
örfáir dagar síðan að Elsa kíkti við
hjá okkur á Laugaveginum, hún
leit svo vel út á nýja árinu, með
glettni í augum, rétt að gá að syst-
ur sinni, Kristínu tengdamóður
minni, eins og hún hafði gert í ótal
skipti áður. Já, Elsa var algjörlega
sér á parti, stórskemmtileg kona
og orðheppin með afbrigðum, kona
sem hafði sínar skoðanir á mönnum
og málefnum og sagði þær umbúða-
laust.
Nú er hennar tími kominn. Kallið
kom snöggt. Ég veit að hennar er
sárt saknað af dætmnum sem vom
henni svo nánar og bamabörnunum
sem elskuðu hana takmarkalaust.
Ég minnist alltaf orða dóttursonar
hennar Jónasar sem sagði við mig:
„Hún Elsa amma er það skemmti-
legasta og besta sem ég veit.“ Ann-
ars em öll kynni mín af Elsu í gegn-
um tengdamóður mína, Kristínu.
Samband þeirra og vinátta var engu
lík. Þær vom miklar systur og bestu
vinkonur og ekki leið sá dagur að
þær heyrðu ekki í hvorri annari,
hittust og ættu saman góðar stund-
ir. Því veit ég að tengdamóðir mín
hefur misst mikið. En tíminn heldur
áfram. Okkur Dónald finnst tilveran
fátæklegri án Elsu „frænku". Héð-
an frá Hollandi hugsum við heim
og kveðjum með orðum spámanns-
ins: „Og láttu daginn í dag geyma
minningu hins liðna og draum hins
ókomna."
Helga Mattína
Kveðja frá frændsystkinum
í dag verður kvödd frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík kær frænka okk-
ar, Elsa Dóróthea Johannesdóttir.
Hún var fædd í Vestmannaeyjum
22. apríl 1913, dóttir hjónanna
Kristínar Sverrisdóttur frá Sól-
heimum í Mýrdal og Jóhannesar
Bárðarsonar frá Skógum undir
Eyjafjöllum. Eftir skamma búsetu
í Vestmannaeyjum fluttúst þau til
Reykjavíkur og bjuggu fyrst á
Hverfisgötu, en síðar í Éystra-
Gísjholti við Ránargötu.
Árið 1915, þegar Elsa var 2ja
ára, veiktist móðir hennar og lést.
JÓhannes sem stundaði sjómennsku
stóð þá einn uppi með unga dóttur
sína. Tóku móðurforeldrar okkar,
Guðlaug Steingrímsdóttir og Magn-
ús Magnússon, hana þá að sér, en
Jóhannes faðir hennar og Magnús
höfðu keypt Eystra-Gíslholt nokkru
áður. Var Elsa hjá þeim til 6 ára
aldurs. Átti hún mjög hlýjar minn-
ingar frá þessum bernskuárum.
Þegar Jóhannes kvæntist öðru
sinni, fluttist hún jrfir í íbúðina til
föður síns og ungrar eigihkonu
hans, Margrétar Jonsdóttur, sem
ættuð er frá Seyðisfirði, dugmikillar
og traustrar konu. í húsinu bjuggu
fímm fjölskyldur, enda bjó fólk víða
í Reykjavík við þröngan húsakost á
þessum árum.
Margrét lifír mann sinn og býr
með yngsta syni sínum í Reykjavík.
Böm þeirra Margrétar og Jóhann-
esar eru fjögur: Jóhannes listmál-
ari, kvæntur Álfheiði Kjartansdótt-
ur, Kristín giftist Donald Farr Tad-
er, en hann lést af slysförum í
Bandaríkjunum — síðari eigin-
maður Kristínar er Þorkell Máni
Þorkelsson blikksmiður, Bárður
gullsrniður kvæntur Ósk Auðuns-
dóttur og Ómar póstafgreiðslumað-
ur, sem býr með móður sinni eins
og fyrr segir. Mjög kært samband
var með þeim systkinum, þó sér-
staklega milli hennar Og Kristínar,
sem fluttist heim frá Bandaríkjun-
um árið 1953.
Síðar leið tíminn og sem ung
stúlka kom hún á heimili foreldra
okkar, Guðrúnar Magnúsdóttur og
Sverris Sverrissonar og dvaldi þar
uns hún stofnaði eigið heimili með
Márusi Júlíussyni, fæddur 5. apríl
1903 að Hólslandi í Miklaholts-
hreppi, sonur hjónanna Sólveigar
Ólafsdóttur og Júlíusar Jónassonar.
Þau bjuggu lengst af á Bergstaða-
stræti 22 í Reykjavík. Eignuðust
þau tvær dætur, Eddu, fædda 1935,
og Kristínu, 1951. Edda giftist Jó-
hannesi Jónassyni og eignuðust þau
þijá syni. Elstur er Márus, þá Jónas
og Ólafur. Edda og Jóhannes siitu
samvistum. Kristín er gift Daníel
Guðmundssyni rennismið og eiga
þau fjögur böm. Þau eru Márus,
Kristín, Elsa Dóróthea og Harald-
ur. Bamabörn Elsu eru fimm.
Þessi afkomendur hennar leituðu
mjög eftir sambandi við hana, enda
var hún skilningsrík og gestrisin
heim að sækja. Höfðu barnabörnin
ómetanlegt athvarf í húsi ömmu
sinnar og áttu þau öll trúnað henn-
ar og traust. Við systkinin eigum
einnig margar dýrmætar minningar
frá samverustundum okkar á heim-
ili þeirra hjóna að Bergstaðastræti
og á Kirkjuhóli á Snæfellsnesi, en
þá jörð áttu þau um árabil. Margar
ferðir vom farnar þangað og dvalið
þar um lengri eða skemmri tíma í
góðu yfirlæti. En þessi staður var
þeim hjónum mjög kær. Við minn-
umst einnig með þakklæti hvernig
heimili þeirra Elsu og Márusar stóð
okkur opið á erfiðleikastund við
skyndilegt fráfall foreldra okkar.
Og æ síðar fengum við að njóta
einstakrar umhyggju hennar og
hlýju.
Arið 1960 urðu þáttaskil í lífi
Elsu, er hún missti eiginmann sinn,
en hann drakknaði í Hagavatni á
Snæfellsnesi. Fór hún þá að starfa
utan heimilis til þess að sjá sér og
yngri dóttur sinni farborða. Starf-
aði hún á ýmsum stöðum við ræst-
ingar, en lengst af í Iðnskólanum
í Reykjavík. Þrátt fyrir margvís-
legan mótbyr í lífinu var Elsa gædd
þeim góðu eiginleikum að geta tek-
ist á við erfiðleikana af raunsæi.
Hun var glaðlynd og hispurslaus
og góðum gáfum gædd. í þjóðmál-
um hafði hún fastmótaðar skoðanir
og lý/sti ijörlega sjónarmiðum
sínum. Elsa var í nánum tengslum
við dætur sínar og íjölskyldur
þeirra.
Elsa trúði á mátt bænarinnar
samkvæmt fyrirheitum Jesú Krists.
Um leið og við vottum ástvinum
hennar innilega samúð, minnum við
þá á orð Ritningarinnar: „Allt
megna ég fyrir hjálp hans, sem
mig styrkan gjörir“. Filip. 4,13!
Mig langar til að minnast elsku-
legrar móðursystur Elsu Jóhannes-
dóttur með nokkram orðum.
Mikið var alltaf gott að koma til
Elsu á Bestó, hún var alltaf svo
hress og kát.
Það var alltaf hægt að koma til
hennar með öll sín vandamál því
hún var svo skilningsrík og góð,
þó aldursmunur okkar Elsu hafi
verið 37 ár þá leit ég á hana ekki
einungis sem mína uppáhaldsf-
rænku heldur einnig sem svo góða
vinkonu, hún var alltaf svo ung í
anda og skildi vandamál lífsins svo
vel.
Alls staðar þar sem fjölskylda
hennar og vinir vora samankomnir
var Elsa frænka alltaf miðpunktur-
inn og hrókur alls fagnaðar. Hún
átti því láni að fagna að vera við
góða heilsu fram til hins síðasta og
því megum við öll þakka góðum
guði fyrir það. Ég skrifa einnig
fyrir hönd móður minnar sem hefur
ekki aðeins misst síná einu systur
heldur sína bestu vinkonu.
Við eitt megum öll þakka fyrir
hvað við áttum yndislegar minning-
ar um góða konu.
Að lokum vil ég og ijölskylda
mín biðja góðan guð um að styrkja
dætur hennar og fjölskyldu í þeirra
miklu sorg.
Vors herra Jesú vemdin blíð,
veri með oss á hverri tíð.
Guð huggi þá sem hryggðin slær,
hvort þeir eru íjær eða nær.
Kristnina efli’ og auki við,
yfirvöldunum sendi lið,
hann gefí’ oss öllum himnafrið.
Ólafur Jónsson
Maggý
Mér er þungt, tárin bijótast
sífellt fram og blinda augu mín.
Hún Elsa mín er dáin, horfín.
Ég hitti hana síðast 24. janúar
og var hún þá glöð og glæsileg að
vanda. Við áttum eina af okkar
góðu stundum saman. Hún var
slagæð fjölskyldunnar, ungir jafnt
sem aldnir elskuðu hana og virtu.
Ef eitthvað bjátaði á eða þurfti
að ræða um var óðara farið til eða
hringt í mömmu, ömmu, systir,
frænku og vinkonu, málin rædd,
og þessi perla hafði alltaf það til
málanna að leggja sem dugði, þann-
ig var það jafnt í gleði og sorg.
Og allt það sem hún er búin að
vera mér, ekki síst síðastliðin fimm
ár, bið ég góðan Guð að launa
henni, og vona að okkar leiðir liggi
saman aftur þó síðar verði. Hún
Elsa mín var gift móðurbróður
mínum, og er hún mér í minni frá
fyrstu stund, þó lítil væri ég þá,
fyrir glæsileik, gleði og gáfur. Það
lýsir henni kannski best, að mér
fannst hún alltaf náskyld mér, og
nefndi hana ævinlega frænku jjegar
ég nefndi hana við aðra. Hun fór
ekki varhluta af lífsreynslu, missti
móður sína ung og eiginmaðurinn
drakknaði ásamt vini sínum árið
1960. Þá var yngri dóttirin aðeins
níu ára, tengdamóðir hennar hún
amma mín stóð þá á líkböram, og
voru þau jarðsungin saman. Allt
þetta og meira til gekk hún í gegn-
um. Og eins og hetjumar ævinlega
gera, óx hún við hveija raun. Þetta
er bara brotabrot af henni Elsu
mmni og læt ég hér staðar numið.
Elsku frænkurnar mínar Stína og
Edda, já og þið öll, sem áttuð þessa
perlu að, bið ég góðan guð að láta
geislann hennar lýsa ykkur til ævi-
loka, megi sem flestir afkomendur
hennar bera alla hennar kosti í fari
sínu.
Með hjartans kveðju, þökk og
virðingu kveð ég frænku mína.
Dýpstu samúðarkveðjur, kæra
vinir mínir.
Ykkar Karólína Rut Valdi-
marsdóttir frá Skjaldartröð.