Morgunblaðið - 26.02.1989, Qupperneq 2

2 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1989
Námslán hækka
um 7,5% 1. mars
VINNUHÓPUR sem Svavar Gestsson menntamálaráðherra skipaði til
að gera tillögnr um úrbœtur i lánamálum námsmanna skilaði áliti f
gær. Þá kynnti ráðherra jafhframt reglugerð um hækkun námslána
um 7,5% þann 1. mars næstkomandi f samræmi við tillögur hópsins.
Hópurinn leggur meðal annars til að 50% tekna námsmanna verði
dregin frá lánum f stað 35% áður og að Lánasjóðnum verði gert kleift
að veita námsstyrki.
Afli yfirleitt góður eftír að
lang’varandi brælum lauk
AFLI hefur víðast hvar verið góður frá því í siðustu viku en þá
höfðu verið nær stöðugar ógæftir frá því f desember. í Grindavík
var landað 543 tonnum eftir 60 róðra f sfðustu viku en 920 tonnum
eftir 100 róðra í janúarmánuði öllum. Ágætis fískirí hefur verið hjá
togurum frá Bolungarvfk eftir brælurnar og hjá Kaupfélagi Austur-
Skaftfellinga á Höfíi í Homafirði heftir verið landað tvisvar sinnum
meiri afla eftir að veðrið skánaði um helgina. Netabátar frá Ólafe-
firði hafá hins vegar fengið lftinn afla í vikunni og í Grimsey batn-
aði veðrið ekki fyrr en á miðvikudaginn en þar hafa verið miklar
ógæftir S allan vetur.
Vinnuhópurinn var m.a. sammála
um eftirfarandi tillögur:
1. Bætt verði sú skerðing á metn-
um framfærslukostnaði sem átti sér
stað á árunum 1984-1986. Þetta
þýðir um 20,1% hækkun metins
framfærslukostnaðar að mati vinnu-
hópsins. Til að ná þessu marki verði
metinn framfærslukostnaður hækk-
Eimskipafé-
lagið selur
Fjallfoss
og Dettifoss
til Asíu
Eimskipafélag íslands hef-
ur nýlega selt tvö skip, Fjall-
foss og Dettifoss.
Fjallfoss var seldur til aðila
frá Singapoore og verður
skipið afhent í febrúarlok. Skip-
ið er eitt minnsta skip í flota
félagsins með burðargetu um
1.600 tonn. Skipið getur flutt
liðlega 50 gámaeiningar.
Fjallfoss var keyptur árið
1973 og var fyrst f siglingum
milli íslands og vesturstrandar
Bretlands, en síðar í ýmsum
stórflutningum. Skipið var of
lítið til þessara flutninga og
hentaði því félaginu ekki leng-
ur.
Dettifoss var seldur
kínverskum aðilum í janúar sl.
og fer afhending skipsins vænt-
anlega fram í mars nk. Skipið
var eitt af þremur systurskipum
sem smíðuð voru í Danmörku
fyrir Eimskip árin 1970-’71.
Burðargeta skipsins er um
4.400 tonn og getur skipið flutt
liðlega 100 gámaeiningar.
Skipið hefur verið í margvísleg-
um verkefnum hjá félaginu,
lengst af í áætlunarsiglingum
til Evrópuhafna, en að undan-
förnu í Eystrasaltssiglingum.
Skipið var orðið óhentugt
vegna takmarkaðrar gáma-
flutningsgetu auk þess sem það
var farið að eldast og fyrir
dyrum stóð kostnaðarsöm
flokkunarviðgerð.
Snjóflóð
á Siglufírði
SNJÓFLÓÐ féll á gömul fjárhús
á Siglufirði aðfaranótt laugar-
dags eða snemma á laugardags-
morgun. Nokkrar kindur voru í
fjárhúsi rétt hjá, en það hús
slapp.
Isak Ólafsson, bæjarstjóri á Siglu-
fírði, sagði nokkru eftir hádegi
í gær að verið væri að kanna um-
fang snjóflóðsins. Almannavarna-
nefnd Siglufjarðar gaf í gærmorgun
út aðvörun til íbúa í þeim húsum,
þar sem mest hætta var talin á að
snjóflóð féllu. Alls voru íbúar átta
húsa aðvaraðir, en það eru sömu
íbúar og fluttu úr húsum sínum
fyrir nokkrum dögum, þegar hætta
var á snjóflóðum. Töluvert hefur
snjóað síðustu sólarhringa á Siglu-
fírði og þungur, blautur snjór lagst
ofan á harðfennið, svo hætta er á
að skriður fari af stað.
aður um 7,5% frá 1. mars 1989, um
að minnsta kosti 5% frá 1. septem-
ber 1989. Skerðingin verði bætt að
fullu frá og með 1. janúar 1990.
2. Umreikningur tekna á skólaár-
inu 1989-1990 miðist við 50% í stað
35% eins og nú er.
3. Stjóm LÍN verði falið að hefja
þegar undirbúning könnunar á fram-
færslukostnaði námsmanna á íslandi
og erlendis.
4. Skrifstofu og stjóm LÍN verði
falið að hefja athugun og undirbún-
ing þess að veita námsmönnum á
fyrsta námsári lán þegar á fyrsta
námsmisseri.
Togarinn Dagrún frá Bolung-
arvík landaði þar um 150 tonn-
um á mánudaginn eftir 5 daga
veiðiferð. Ekkert sérstakt fískirí
hefur þó verið hjá línubátum þaðan
eftir að veðrið skánaði um síðustu
helgi en þá höfðu gæftir verið litlar
frá því í byrjun desember. „Það
hefur líka verið eymd á rækjunni
frá því um áramót," sagði Einar
Helgason á hafnarvoginni í Bolung-
arvík.
Hjá Kaupfélagi Austur-Skaftfell-
inga á Höfn í Homafirði hefur í
þessari viku verið landað 50 til 70
tonnum á dag, eða 30 til 40 tonnum
meira en fyrir helgi. „Það voru
ógæftir frá áramótum þar til um
síðustu helgi og á mánudaginn hafði
verið landað hér 300 tonnum minna
en á sama tíma í fyrra," sagði
Sverrir Aðalsteinsson hjá KASK.
í Grindavík var varla hægt að
hreyfa litlu bátana frá því snemma
í desember þar til í fyrri hluta
síðustu viku vegna stöðugrar ó-
tíðar, að sögn Sverris Vilbergssonar
á hafnarvoginni í Grindavík. „Það
gátu bara 7 til 8 bátar-athafnað
sig af-25 til 30 sem gerðir eru út
héðan. Þetta hefur lagast mikið en
það er ekki hægt að tala um land-
burð af físki,“ sagði Sverrir.
Hann sagði að landað hefði verið
543 tonnum í Grindavfk eftir 60
róðra í síðustu viku. Þar hefði hins
vegar verið landað>620 tonnum eft-
ir 100 róðra í janúar síðastliðnum
en 1.250 tonnum eftir 257 róðra í
sama mánuði í fyrra. „Bátamir
fengu því að meðaltali um 9 tonn
í róðri í síðasta mánuði og það er
ekki svo galinn afli," sagði Sverrir.
Bátar frá Ólafsfírði lögðu þorska-
net fyrir nokkrum dögum en það
hefur lítinn árangur borið, að sögn
Ólafs Jóakimssonar á hafnarvog-
inni á Ólafsfírði. „Frá miðjum des-
ember þar til um síðustu helgi voru
miklar brælur hér og aflinn í janúar *
var sáralítill," Sagði Ólafur.
í Grímsey hefur miklu minni afli
borist á land í vetur en í fyrravet-
ur, að sögn Alfreðs Jónssonar
frettaritara Morgunblaðsins í
Grímsey. „í allan vetur hefur verið
eilífur strekkingur og ógæftir því
miklar," sagði Alfreð. Hann sagði
að veðrið hefði ekki skánað fyrr en
á miðvikudaginn. Þá hefði verið
sjólítið og bátamir því komist út.
Áttatíu ár síðan þjóðin hafnaði áfengi í þjóðaratkvæðagreiðslu:
BjóiTnn kemur síðastur
„BANNIÐ á að meina mönnum að ná í áfengið, það á að firra
þjóðina öllu því böli, er af vínandanautninni leiðir.“ (Björn Jóns-
son, Alþingi, 27.2. 1909.) „Við höfiun reynt fræðslu, en við höfiim
ekki ráðið yfír aðferðum sem duga tÚ að andæfii gegn þessu
óskaplega flóði.“ (Svavar Gestsson menntamálaráðherra, Alþingi
23.2. 1989.) Áfenga ölið, bjórinn, „hellist" yfir þjóðina í næstu
viku. Af umræðum á Alþingi í siðustu viku er að heyra, að „bjór-
flóðið" komi að einhverju leyti mönnum á óvart. Orð menntamála-
ráðherra á fimmtudag bentu til að menn væru að vakna við vond-
an draum, bjórinn bölvaður væri f þann mund að taka þá í ból-
inu. En, það böl, sem menn hafa nú áhyggjur af, er aldeilis ekki
nýkomið í opinbera umræðu, eins og tilvitnunin í upphafi sýnir.
Bjöm Jónsson var
maður frumvarps
flutnings-
um bann
við aðflutningi áfengis til íslands.
Miklar umræður urðu um bann-
lögin á þinginu, en loks var það
samþykkt 30. júlí 1909. Áður
hafði farið fram þjóðaratkvæða-
greiðsla þar sem bannið var sam-
þykkt með um þremur fimmtu
hlutum atkvæða, 4.900 með,
3.250 á móti. Bannmálið átti sinn
aðdraganda, hafði verið rætt og
reifað í um aldarfjórðung og áður
verið tekið upp á þinginu árið
1905 og þá sofnað útaf, „pað
dagaði þar uppi," sagði Bjöm
Jónsson.
Bannið kom síðan ekki til fram-
kvæmda fyrr en í tveimur áföng-
um: Aðflutningsbann 1. janúar
1912 ogsölubann l.janúar 1915.
Ekki gekk
bannið jafn lið-
ugt í alla. Ráð-
herrann, Hannes
Hafstein, sagði
meðal annars
þetta: „Það er
bersýnilegt, að útlendingar, sem
skynja þau óþægindi, sem því
hljóta að vera samfara, að örlítil
þjóð taki sig út úr almennum við-
skiftum og frjálsri verzlun við
önnur lönd, munu ósjálfrátt hugsa
sem svo: „Hvað gat komið þess-
ari fámennu þjóð til að taka til
slíkra örþrifaráða? . . . Þjóðin
hlýtur að vera svo skrælingjalega
ístöðulaus og hneigð til ofdrykkju,
að þetta hefír þótt einasta ráðið,
sem dygði til þess, að bjarga
henni. En mér er spum: Eigum
BflKSVID
eftir Þórhall Jósefsson
við slíkt Eskimóa-orð skilið. Eru
íslendingar þeir ræflar, að þeir
geti ekki haft vín skynsamlega
um hönd eins og aðrir siðaðir
menn? Ég neita því hiklaust fyrir
þjóðarinnar hönd; það er ástæðu-
laus móðgun við fslenzku þjóðina
að gera henni slíkar getsakir. Hún
kann eins vel að stjóma sér í þessu
efni, eins og hver önnur þjóð, og
alment er vín misbrúkað hér miklu
minna en í mörgum öðrum lönd-
■^■■^■■M um.“
Kom ráðherr-
ann nærri kjama
málsins þama
fyrir 80 árum?
Það er einmitt
þetta sem deilan
hefur staðið um. Og það þótt heilu
blaðsíður Alþingistíðinda frá
síðastliðnum vetri, þar sem „bjór-
frumvarpið" er til umræðu, hafi
farið undir karp þingmanna um
hvort halda eigi þingfundi áfram
eða ekki.
Svavar, og fleiri þingmenn,
hafa áhyggjur af því, að vamir
gegn bjórþambi séu hriplekar,
einkum þær sem að ungdóminum
snúa. Umhyggjan fyrir ungling-
unum er ekki ný af nálinni. í
umræðunum á Alþingi 27. febrúar
1909 sagði Stefán Stefánsson:
„Ein ástæða mótmælenda þessa
frumvarps er sú, að unglingar
muni síður standast freistingar
áfengisins, er þeir koma til út-
landa, en fyrir því óttast ég ekki
svo mjög; bæði fara ekki svo
óþroskaðir unglingar til útlanda,
að þeir ekki að öllum jafnaði sjái
fótum sínum forráð, og auk þess
munu foreldrar innræta bömum
sínum, hve skaðleg vínnautnin
getur verið, engu síður en nú,
enda ekki ósennilegt að þekking
á skaðsemi áfengis verði fremur
kend og innrætt unglingunum frá
hálfu hins opinbera hér eftir, en
hingað til hefur átt sér stað.“
Mislengi hélt vínbannið. Vegna
viðskiptahagsmuna, saltfísksölu
til Spánar, var leyfður innflutn-
ingur og sala léttra vína 1922 og
sala sterkra vína var leyfð 1935.
Þá var bjórinn eftir og kemur nú,
80 árum eftir að bannlögin voru
samþykkt á Alþingi. Og — í þann
mund sem bjórinn kemur í landið
(með löglegum hætti) virðast
þingmenn ætla að láta orð Stefáns
Stefánssonar rætast, þau sem til-
vitnuninni lýkur með.