Morgunblaðið - 26.02.1989, Qupperneq 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1989
ERLENT
INNLENT
Leikiðtil
úrslita í
B-keppniimi
íslenska landsliðið leikur í dag
til úrslita um efsta sætið í B-
heimsmeistarakeppninni í hand-
knattleik í Frakklandi. Liðið var
efst að stigum í milliriðli með sigr-
um yfir Vestur-Þýskalandi, Sviss
og Hollandi. í leiknum við Sviss
skoraði Kristján Arason sitt
1.000. mark fyrir landslið íslands.
Fyrsti samningafundur
háskólamanna
Fyrsti samningafundur Banda-
lags háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna, Hins íslenska kennarafé-
lags og Kennarasambands íslands
með samninganefnd ríkisins var á
miðvikudag. Á fundinum Iögðu
stéttarfélögin fram kröfur sínar
og er ljóst eftir fundinn að tugi
prósenta ber á milli samningsaðila.
Björgunarsveitirnar
uggandi vegna víxla
Björgunarsveitimar skulda víxla
hjá ríkisféhirði, samtals að fjárhæð
25 milljónir kr., vegna innflutn-
ingsgjalda af björgunartækjum frá
síðasta ári. Fyrrverandi fjármála-
ráðherra hafði hug á að fella gjöld-
in niður en það hefur ekki verið
gert. Málið er í athugun í fjármála-
ráðuneytinu.
Sorpböggunin í
Hafharfiörð?
Fallið hefur verið frá því að reisa
sorpböggunarstöð fyrir höfuðborg-
arsvæðið fyrir ofan Árbæjarhverfí.
Óskað verður eftir því að móttaka
á almennu sorpi verði í Hellna-
hrauni fyrir sunnan Hafnarfjörð
en jafnframt kannaðir möguleikar
á að hafa móttöku fyrir pappír og
timbur í landi Reykjavíkur.
Skemmdir á
Seyðisfjarðarkirkju
Kirkjan á Seyðisfírði skemmdist
mikið af völdum elds og reyks á
mánudag. Eldur kviknaði þegar
verið var að vinna með gastæki
vegna viðgerða á málningu utan á
kirkjunni. Allir innanstokksmunir,
þar á meðai nýtt pípuorgel, kon-
sertflygill og ýmsir verðmætir
kirkjumunir, eru ónýtir.
Uppboða krafíst á 130
skipum
Útgerðir 130 skipa um allt land
skulda Lífeyrissjóði sjómanna nú
um 300 milljónir kr. og hefur ver-
ið farið fram á uppboð á þessum
skipum.
Snjóflóðahætta í Siglufírði
Eftir mikla snjókomu á Norður-
landi um síðustu helgi var talin
snjóflóðahætta í Siglufírði og var
fólk látið rýma hús á mesta hættu-
svæðinu. Sigluijarðarvegur lokað-
ist við Strákagöng á mánudag
vegna snjóflóða sem þar féllu.
Flutningaskip fórst á leið
til íslands
Tvær þyrlur og ein Hercules-
flugvél frá vamarliðinu fóru í
björgunarleiðangur á miðvikudag
í átt að flutningaskipinu Secil An-
gola sem sökk undan írlands-
ströndum. Átti að freista þess að
bjarga áhöfninni en björgunarað-
gerðum var aflýst áður en leiðang-
urinn komst á slysstað vegna þess
að áhöfnin var talin af. Sautján
manns, allt Kóreumenn, fórust
með skipinu. Skipið var á leiðinni
frá Spáni til íslands með saltfarm
fyrir Saltsöluna hf.
ERLENT
Tékkneskir
andófsmeim
dæmdir
Tékkneska leik-
skáidið Vaclav
Havel var á
þriðjudag dæmd-
ur í níu mánaða
fangelsi fyrir
undirróður og
daginn eftir voru
kveðnir upp dóm-
ar yfír sjö and-
ófsmönnum til viðbótar. Mennimir
voru handteknir í janúar er þús-
undir manna komu saman í Prag
til að mótmæla hrottaskap örrygis-
sveita stjómvalda og kreíjast frels-
is og lýðræðis. Ríkisstjórnir fjöl-
margra vestrænna ríkja hafa for-
dæmt réttarhöldin og Bretar ætla
að beita sér fyrir samræmdum
aðgerðum EB-ríkja vegna mann-
réttindabrota stjórnvalda í Tékkó-
slóvakíu.
Híróhító borinn til grafar
Híróhító Japanskeisari var borinn
til grafar á föstudag að viðstöddum
fulltrúum rúmlega 150 ríkja þ.á
m. Vigdísi Finnbogadóttur, forseta
íslands. Híróhító lést 7. janúar
síðastliðinn 87 ára að aldri.
John Tower hafíiað
Hermálanefnd
öldungadeildar
Bandaríkjaþings
lagðist á fímmtu-
dagskvöld gegn
því að John
Tower yrði skip-
aður vamarmála-
ráðherra Banda-
ríkjanna. Nefndin samþykkti með
elleftu atkvæðum gegn níu að
mæla ekki með Tower, sem Ge-
orge Bush Bandaríkjaforseti hafði
tilnefnt til embættisins. Málið fer
nú fyrir öldungadeildina en demó-
kratar hafa meirihluta þar líkt og
í fulltrúadeildinni.
Dauðadómurinn ítrekaður
Trúarleiðtogi írana, Khomeini
erkiklerkur, ítrekaði á miðvikudag
dauðadóm sem hann hefur kveðið
upp yfír Salman Rusdie, höfundi
bókarinnar „Söngvar Satans“.
Sendiherrar aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins hafa verið kvaddir
heim frá Teheran og hefur Bush
Bandaríkjaforseti lýst yfír stuðn-
ingi við afstöðu EB-ríkjanna. íran-
ir hafa kvatt heim sendimenn sína
í EB-löndunum en hótanir Kho-
meinis þykja hafa leitt til vaxandi
einangrunar klerkastjórnarinnar á
alþjóða vettvangi.
Kohl og Thatcher ræðast
við
Margaret
Thatcher, for-
sætisráðherra
Bretlands, ræddi
við Helmut
Kohl, kanslara
Vestur-Þýska-
lands, á mánu-
dag og þríðjudag
og var helsta
umræðuefnið endumýjun skamm-
drægra kjamorkuvopna NATO í
V-Evrópu. Vestur-þýskir ráða-
menn telja unnt að fresta end-
umýjuninni en Bandaríkjamenn og
Bretar vænta þess að ákvörðun í
þá veru verði tekin á þessu ári.
Kohl og Thatcher ákváðu að ræða
málið frekar áður en leiðtogar
NATO-ríkja koma saman til fundar
í maímánuði.
Evrópubandalagið:
Deilt um skatta af vaxta-
tekjum og verðbréfum
Brussel. Frá Kristófer Má Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Framkvæmdastjórn Evrópubandalagsins (EB) hefur lagt fram tillögu
um samræmda skattheimtu af vaxtatekjum af verðbréfum og háum
bankainnistæðum i bandalagsríkjunum. Gert er ráð fyrir að bankar
haldi eftir 15% hið minnsta af vaxtatekjum. Nær skatturinn ekki til
vaxta af almennum innistæðum spariQáreigenda eða arðs af
hlutabréfiim. Tillagan hefur mætt mikilli andstöðu einkum frá
Luxemborgurum, Bretum og Hollendingum.
Undirrót tillögunnar um hina
samræmdu skattheimtu er ótti
ýmissa, ekki síst Frakka, við að
menn muni nota frjálsan Qármagns-
markað EB-ríkjanna til að koma fé
þangað, þar sem skattaskjólið er
mest. Fyrirkomulag og reglur um
skattlagningu sparifjár og tekna af
bankainnistæðum eru mjög mismun-
andi í aðildarríkjum EB. Sums staðar
eru þessar fíármagnstekjur skatt-
fijálsar en annars staðar verða menn
að greiða af þeim allt að 35% skatt.
Reglunum um lágmarkskatt er ætlað
að draga úr skattsvikum, fækka
freistingum til undanbragða og gera
aðildarríkjunum 12 sem jafnast und-
ir höfði í samkeppni á sameiginleg-
um, frjálsum flármálamarkaði'
bandalagsins.
Bretar telja lágmarksskatt á
vaxtatekjur órþarfan. Nóg sé að létta
af hömlum, skynsamlegar reglur
komi af sjálfu sér og miðist þá við
efni og aðstæður á hveijum stað. í
Luxemborg hafa á undanfömum
árum verið sköpuð skilyrði fyrir
blómlega alþjóðalega bankastarf-
semi. Áætlað er að í Luxemborg
byggi allt-að 70.000 manns afkomu
sína á ferðamálaþjónustunni. Stjóm-
völd þar vilja sem minnst afskipti
hafa af henni og telja ekki í sínum
verkahring að annast skattheimtu
fyrir önnur EB-ríki. Bankar eiga að
skila andvirði skattsins til búsetu-
lands reikningseiganda. Skattheimt-
unni fylgir óhjákvæmilega upplýs-
ingaskylda banka til yfirvalda um
innistæður einstakra viðskiptavina,
þótt ekki sé mælt fyrir um hana í
tillögu framkvæmdastjómarinnar.
Á fundi fjármálaráðherra EB-rílq'-
anna fyrr í þessum mánuði var
ákveðið að líta á tillögu fram-
kvæmdastjómarinnar sem umræðu-
gmndvöll. Var skipuð nefnd ráðherra
til að ræða frekar um tillöguna. All-
ar samþykktir um skattheimtu innan
EB verða ráðherrar að samþykkja
samhljóða. Eins og málum er nú
háttað stefnir ekki í slíka niðurstöðu
varðandi skattheimtu af vaxtatekj-
um.
Lýsi gegn liðagikt
Kaupmannahöfii. Frá N.J. Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
KOMIÐ hefur í ljós f Færeyjum, að lýsi er til mikilla bóta fyrir þá,
sem þjást af liðagikt. Að vísu eru sjúkdómstilfellin næstum jafn mörg
þar og annars staðar en það er hins vegar fátítt, að giktin leiki fóik illa.
Póm rannsóknimar fram í
Klakksvík í fyrrasumar og náðu til
82% íbúanna á aldrinum 40-75 ára.
„Við gátum aðeins fundið eina
manneskju, sem var óvinnufær
vegna liðagiktar. Það má heita al-
gjört einsdæmi," sagði Pekka Helin,
læknir á héraðssjúkrahúsinu í Glost-
rup í Danmörku og einn af þeim, sem
höfðu forgöngu um þessar athuganir.
Færeyingar borða mikinn físk og
lýsi hefur góð áhrif á þá, sem em
með of virkt ónæmiskerfí. Það veldur
oft liðagikt, psoriasis og asma en
lýsið virðist koma í veg fyrir eða
draga stórlega úr þessum sjúk-
dómum.
Dauðadómur Khomeinis og
opinberanir Spámannsins
KENNISETNINGUM múhameðstrúar má ef til vil skipta upp í fímm
grunnþætti; átrúnað, guðrækni, breytni, siðferði og refsingar. Kho-
meini erkiklerkur í Iran hefur nú úrskurðað að rithöfúndurinn
Salman Rushdie hafí brotið gegn fíórum fyrstu atriðunum og óvirt
Spámanninn í bók sinni „Söngvar Satans". Réttláta refsingu telur
erkiklerkurinn vera líflát og gífúrlegar fjárhæðir hafa verið settar
til höfúðs Rushdie. Haft hefúr verið á orði að úrskurður Khomein-
is sé sem rödd aftan úr miðöldum og að hamfarir fylgismanna
hans sýni ljóslega það ginnungagap sem sé á milli vestrænnar sið-
menningar og islam. Khomeini hefúr hins vegar „aðeins“ guð-
fræðilegt vald yfir á að giska tíu prósentum þess milljarðs manna
sem trúa þvi að orð Guðs sé að fínna í Kóraninum auk þess sem
shía-múhameðstrúarmaður getur í raun valið að fylgja einhveijum
þeirra sex manna sem bera titilinn „Stór-Ayatollah“ en a.m.k. einn
þeirra dvelst í útlegð. í guðfræðilegu tilliti hefúr Khomeini því
beint orðum sínum til mikils minnihluta múhameðstrúarmanna.
Aþeim tíu árum sem liðin eru
frá því að heittrúaðir múha-
meðstrúarmenn komust til valda í
íran hefur Khomeini verið iðinn við
að kveða upp líflátsdóma. Fyrr í
þessum mánuði dæmdi hann fram-
leiðendur útvarpsþáttar, sem flutt-
ur hafði verið í útvarpinu í Teher-
an, til dauða og
voru mennirnir
sakaðir um að
hafa farið óviður-
kvæmilegum orð-
um um Fatímu,
dóttur Múhameðs
spámanns. Mennimir voru náðaðir
er þeir iðruðust gjörða sinna.
Þess er að gæta að múhameðs-
trúarmenn líta svo á að í Kóranin-
um sé ekki aðeins fínna heilagar
kennisetningar um rétta breytni
heldur telja þeir að ritið gefi for-
skriftir á öllum sviðum mannlegs
samfélags og eru þá stjómmál og
efnahagsmál ekki undanskilin.
Hófsöm múhameðstrúarríki hafa á
hinn bóginn undanskilið stjóm-
málaþáttinn í vaxandi mæli á und-
anfömum árum. Khomeini telur
kennisetningar islam hins vegar
kveða á um byltingu í nafni Spá-
mannsins og lítur svo á að frá-
hvarf ríkja þessara frá orðum Kór-
ansins, eins og Khomeini túlkar
þau, sé tilkomið vegna samsæris
Bandaríkjamanna, Evrópubúa og
zíonista.
Múhameðstrúarmenn greinir
sem sé á um hvemig túlka beri
BAKSVID
eftir Ásgeir Sverrisson
Kóraninn. Khomeini telur sig fylgja
fyrirmælum Allah í krafti „heilagr-
ar opinberunar" en opinberunin er
eitt lykilatriði múhameðstrúar.
Menn geta orðið fyrir opinberun
með þrennum hætti en æðsta stig
hennar, wahy matluww, er í raun
bein fyrirmæli frá Guði, sem sendi-
■■■■■■■ boði hans, eng-
illinn Gabríel,
kemur á fram-
færi við spá-
manninn. Aðeins
flórir spámenn
hafa orðið fyrir
þess háttar opinberun, Abraham,
Móses, Jesús Kristur og Múhameð,
en spámennimir munu alls hafa
verið 124.000 talsins. Opinberanir
Múhameðs eru á hinn bóginn al-
gildar en opinberanir hinna þriggja
eru yfírleitt túlkaðar á þann veg
að þær hafi verið sniðnar að þörfum
þjóða þeirra.
Það er ef til vill af þessum sökum
sem „guðlegur úrskurður" Kho-
meinis hefur mætt nokkurri and-
stöðu í íran. Verðlaun þau sem
morðingja Rushdie hafa verið heit-
in þykja einnig hæpin í guðfræði-
legu tilliti því samkvæmt Kóranin-
um fá hinir réttlátu ekki umbun í
þessu lífí heldur á æðra tilveru-
stigi, sem nefnist al-akhira. „Að
sönnu mun sigurinn falla hinum
réttlátu í skaut. Garðar og vínekrur
verða dvalarstaðir þeirra, barm-
fagrar meyjar munu vera þeim til
yndis: yfírfullur bikar með réttu“.
Khomeini. Reuter
Dauðadómurinn yfír Ruhdíe
virðist því vafasamur frá sjónar-
hóli múhameðstrúarmanna en vera
kann að tilgangur hans sé fyrst
og fremst pólitískur í vestrænum
skiningi þess orðs. Áhrif írana í
ríkjum múhameðstrúarmanna hafa
farið minnkandi frá því friður
komst á í Persaflóastríðinu. Þrátt
fyrir ákall erkiklerksins hafa shía-
múslimir t.a.m. í Saudi-Arabíu,
Kuwait og Bahrain ekki risið upp
gegn sunni-múslimum þeim sem
stjóma ríkjum þessum. Ef til vill
vonar klerkastjómin að hamfarir
öfgafullra fylgismanna írana verði
til að skjóta ráðamönnum víða í
múhameðstrúarríkjunum, ekki síst
í Pakistan, skelk í bringu, sem aft-
ur geti leitt til aukinna áhrifa heit-
trúaðra hatursmanna Vesturlanda.
Hugsanlega eru réttnefndir
„harðlínumenn" innan klerka-
stjómarinnar að freista þess að
draga úr áhrifum „hófsamari" afla
í landinu með þessum hætti. Efna-
hagur írana er í rúst eftir Persa-
flóastríðið og vera kann að klerka-
stjómin hafi gpápið til þess al-
þekkta úrræðis að magna upp hat-
ur á sameiginlegum óvini til að
beina athygli alþýðu manna frá því
ófremdarástandi sem ríkir í íran,
sem Khomeini segir vera „hið eina
og sanna ríki Múhameðs" allt frá
dögum síðasta spámannsins.