Morgunblaðið - 14.06.1989, Qupperneq 16

MORGÚNBLAÐIfi MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ 1989
16
var hann jafnframt varaforseti.
Ársþing ÍSI kaus Benedikt forseta
sambandsins 1926 og var hann
endurkosinn síðast 1916. Hann var
í stjóm og framkvæmdastjórn ÍSÍ
í 47 ár og þar af í 36 ár forseti.
Ástæður fyrir þessari tiltrú voru
ýmsar. Benedikt var einlægur
áhugamaður um íþróttir, og sem
slíkur beygði hann aldrei af leið.
Hann var allt frá barnsaldri iðk-
andi íþrótta. Skapgerð hans féll
vel að fjölmenni og að eiga sam-
skipti við fólk. Hann virtist hafa
gaman af fundastörfum. Var
stundvís til funda og reglusamur
um allt sem miðaði að lausn fund-
arefna, til að mynda gætti hann
þess vel að fundargerð væri skráð
og að samþykktum funda væri
framfylgt. Hann var óþreytandi
mannasættir og átti sjálfur í eng-
um útistöðum. Þegar deilur risu,
sem oft var, milli félaga — stund-
um milli þeirra stærstu — eða ein-
staklinga og kom fyrir að þeir
voru áhrifamenn innan hreyfingar-
innar, þá tókst Benedikt að halda
sig utan við, eins og hann hefði
ekki skoðun. Sumir töldu • þetta
geðleysi en aðrir kænsku. Menn
vissu þessa kosti að hann gat hald-
ið sig öllum að virtist óháður. Þá
var það ekki vani Benedikts að
bera fram einhver hæpin eða lítt
þekkt málefni og leitast við að
beija þau í gegn. Hann gat tekið
upp velferðarmál eins og læknis-
skoðun íþróttamanna, blóðgjafir,
helgi 17. júní. Hann var stjórn-
andi. Lét ræða mál og gætti þess
að þau fengju afgreiðslu. í fram-
kvæmdastjóm ótrauður að koma
málum áfram.
Hann var ekkert hrifinn af því,
að stjórn ÍSÍ hætti að skipa íþrótta-
ráð í héruðunum en hyrfí að því
að íþróttaaðilar í íþróttahéruðum,
þeim sem landinu var skipt í sam-
kvæmt íþróttalögum frá 1940,
mynduðu sjálfir samtök (íþrótta-
bandalög og héraðssambönd).
Einnig var starfsfúsum manni, sem
lengi hafa leyst vanda hinna ýmsu
íþróttagreina, enginn greiði að því
að honum fannst, að íþróttaleg
málefni þeirra væra sett í hendur
sérsambanda. Hann vann málun-
um gagn, þegar sýnt var að eigi
yrði staðið gegn breytingunni á
framvindu stórrar íþróttahreyfing-
ar.
Aldarminning Benedikts
Guðjónssonar Waage
f. 14. júní 1889 d. 8.
eftir Þorstein
Einarsson
Á Skildinganesmelum era nú
risin háskólamannvirki þar sem
ungir Reykvíkingar, sem heillast
höfðu af fótbolta, raddu honum
flöt, svo að þeir mættu lítt hindrað-
ir af gijóti fylgja boltanum eftir í
„gull“ (þýðing af orðinu goal)
mótheijanna. Til að veija þetta
takmark, sem öll viðleitni iðkend-
anna með knöttinn beindist að, var
tíðum upp úr 1895 lagur en þétt-
vaxinn prentari úr ísafoldaprent-
smiðju, snar í snúningum og léttur
á fæti. í þessa vandasömu stöðu
valdi skoski prentarinn James
Ferguson, starfsbróður sinn, Guð-
jón Einarsson. James þessi Fergu-
son var mjög fær knattspymumað-
ur og í fleiri íþróttum, og kunnáttu-
maður í þjálfun manna og þá um
framferði í leikjum og keppnisregl-
ur þeirra. í öll þessi fræði fór hann
á velli og utan. Framsetning hans
var enskuskotin. Þessi ágæti Skoti
hvarf af landinu 1896 og var sakn-
að af íþróttafélögum, sem í mars
1899 stofnuðu Fótboltafélag
Reykjavíkur (síðar KR). Fyrsta
opinbera kappleikinn í knattspymu
héldu þessir frömuðir á vellinum
sínum a' Melunum í ágúst 1899
og var hinn afkastamikli „goal“-
vörður Guðjón prentari, faðir
Benedikts G. Waage.
Á barnsaldri fékk Benedikt að
fylgja föður sínum á æfingar og í
kennslustundir. Hann stóð við
endalínu nærri föður sínum og
hljóp eftir knettunum. Benedikt
heyrði ég segja frá þeim áhrifum
sem hann varð fyrir hjá hinum
íþróttaglöðu félögum föður hans.
Settleika og íþróttamennsku, sem
þeir höfðu numið af hinum skoska
íþróttamanni. Þetta innprentaði
Guðjón syni sínum. Málið hjá þess-
um fyrstu knattspymuiðkendum
íslenskum á ýmsum atriðum leik-
reglnanna var slæmt og hafði
Benedikt orð á því, hvað faðir hans
bar sig illa undan þessu enda und-
ir áhrifum í ísafoldarprentsmiðju
að vanda íslenskt málfar.
Allt þetta festi hinn ungi sveinn
sér í huga. íþrótt, leikgleði, sett-
leika, iðkun til að öðlast færni og
afrek, moldryk eða aurbleytu á
Melunum, ómenningar málfar leik-
reglna til að mynda; ving, bakk,
gull o.s.frv. Hér var verk að vinna.
Utbreiða íþróttir. Fræða um iðkun
og heilsu. Bæta aðstöðu og
íslenska erlenda íþróttaheiti og
hugtök.
Drengurinn, sem skokkaði með
föður sínum til æfinga út á Mela
og elti uppi knetti, hét Benedikt
Guðjónsson Waage. Hann var
fæddur í Reykjavík 14. júní 1889
og því er þess minnsts af íþrótta-
sambandi íslands fyrir hönd
íþróttafólks þjóðarinnar, að hundr-
að ár era liðin frá fæðingu hans,
hversu atorkusamur leiðtogi hann
var um langt skeið og góður
íþróttamaður.
Foreldrar Benedikts vora Guð-
rún Ó. Benediktsdóttir Magnús-
sonar, útvegsbónda í Suðurkoti í
Vogum, Vatnsleysustrandar-
hreppi, sem tók upp ættarnafnið
Waage, Jónssonar Daníelssonar
hins sterka; Guðjón Einarsson
prentari í ísafoldarprentsmiðju og
síðar einn stofnandi prentsmiðj-
unnar Gutenberg, Einarssonar
Þórðarsonar prentsmiðjustjóra í
Reykjavfk, Jónssonar í Skildinga-
nesi (Reynisstað), bróðir Ólafar í
Háteig á Akranesi; eiginkona Ein-
ars var Guðlaug Ólafsdóttir úr
Njarðvlkum, Ásbjömssonar.
Bræður átti Benedikt tvo, þá
Einar og Gunnar. Að loknu bama-
skólanámi settist Benedikt í Versl-
unarskóla íslands og lauk þaðan
nóvember 1966
prófi. Á unglingsáram sínum starf-
aði hann í Thomsens Magasín og
hjá Th. Thorsteinsson, en í 10 ár
eða til 1919 var hann skrifstofu-
maður hjá heildverslun Garðars
Gíslasonar, er hann stofnaði hús-
gagnaverslunina og bólstranar-
vinnustofuna Áfram, á Laugavegi
19, Reykjavík, ásamt bræðrum
sínum. Þessa verslun og vinnustofu
starfræktu þeir til 1949. í virðing-
arskyni eða frekar launaskyni réð
Reykjavíkurborg hann íþrótta-
ráðunaut án þess að hann færi að
sitja við skrifborð öllum stundum,
en sinnti ýmsum nefndarstörfum,
sem unnu /imleikakeppni Lands-
móts UMFÍ 1911. Með er hann í
þeim flokki, sem 1921 sýndi fim-
leika við konungskomuna og 1923
ferðaðist hann með sjö félögum
sínum um Norðurland og sýndu
leikfimi, sem Björn Jakobsson
stjórnaði. Heim frá Norðurlandi
gengu þeir félagar þvert yfir
landið. í keppnisflokki ÍR sem vann
verðlaunabikar „Oslo Tumforen-
ing“ 1924 var Benedikt.
Knattspymumót íslands var
fyrst haldið 1912 í Reykjavík.
Knattspymufélag Reykjavíkur og
Fram kepptu ásamt Knattspymu-
félagi Vestmannaeyja. Benedikt
keppti með KR og eins 1919. Aka-
Forseti ÍSÍ á skrifstofu sinni 1957.
til að mynda í Laugardalsnefnd.
Hann hætti þessu starfi 1961, þá
rúmlega sjötugur.
Árið 1916 kvæntist Benedikt
Elísabetu Einarsdóttur Markús-
sonar ríkisbókara og konu hans,
Kristínar Árnadóttur prófasts á
ísafirði Böðvarssonar.
Böm þeirra: Helga listmálari,
var gift Fritz píanóleikra Weiss-
happel (látinn); Kristín, gift Gunn-
ari Gíslasyni vélstjóra; Einar B.
Waage hljóðjæraleikari í Sinfóníu-
hljómsveit íslands, (látinn), var
kvæntur Magneu Hannesdóttur.
Elísabet setti tíðum unaðslegt
svipmót á mót og samkomur
íþróttamanna við hlið manns síns.
Hún handsaumaði burðarmerki ÍSÍ
í silki. Þau hjón slitu samvistum
1932.
Benedikt hélt mjög nánu sam-
bandi við böm sín og dvaldi oft
um lengri eða skemmri tíma á
heimili þeirra Magneu og Einars,
en lengst af bjó hann hjá mágkonu
sinni, Valgerði Jóhannsdóttur, og
bróður sínum, Gunnari. Fyrir
hjónaband átti Benedikt son, sr.
Ragnar, sem lengi starfaði í kirkju-
málaráðuneytinu.
Benedikt varð ungur iðkandi
knattspymu. Sund tók hann að
iðka í Laugameslaugum 1905 hjá
Páli Erlingssyni. Eftir að Páll flutti
til Reykjavíkur og gerði sund-
kennslu og starfrækslu lauganna
að ársstarfi á vegum bæjarsjóðs
var unnt að æfa sund lengur og
til þess lét Benedikt sig ekki vanta.
í sundkeppni 1909 varð hann þriðji
í 100 m og 500 m sundi. Hann
vann íslandssundið 1911 og í sept-
ember 1914 synti hann frá Viðey
að Völundarbryggju við Skúla-
gögu. Nýárssund nefndist sund-
keppni um 50 m leið milli bryggju
á nýársdagsmorgun. Það var við-
varandi 1910-1923. Benedikt var
einn þessara „víkinga" sem syntu
tíðum í sjó. Benedikt skrifaði í blöð
undir nafninu Bennó. í blöðum
sást oft og lengi: „Notið sjóinn og
sólskinið. Bennó.“
Þegar við stofnun ÍR 1907 varð
Benedikt féiagi og tók að iðka
íþróttagreinar félagsins, fimleika
og fijálsar íþróttir. Hann var með
í sýningarflokkum félagsins 1909
og í úrvalsflokki þeim sem sýndi
1910 og með félögum sínum úr ÍR
Sundkóngur íslands 1911.
Á fundi Alþjóða ólympíunefndarinnar 1966.
demisk Boldklub sendi hingað
1919 frá Kaupmannahöfn knatt-
spyrnulið. Keppni þess við íslensk
lið dæmdi Benedikt, svo að hann
var fyrsti íslenski milliríkjadómar-
inn. Áf fijálsíþróttum lagði Bene-
dikt sig sérstaklega fram við
stangarstökk. Á Landsmótum
UMFÍ 1911 sigraði hann í grein-
inni.
Með þeirri virkni sem Benedikt
lagði fram, var iðkandi íþrótta,
kennari og þjálfari, kom að því að
honum var trúað fyrir stjórn fé-
laga. Formaður KR varð hann
1912 til 1915 og ÍR 1914 til 1916.
Á öndverðu ári 1910 efndu nokkr-
ir forystumenn íþróttafélaga í
Reykjavík til fundar og stofnuðu
með sér íþróttasamband. Var verk-
efni þess fyrst og fremt lagning
íþróttavallar. Formaður sambands-
ins var kjörinn Ólafur ritstjóri
Björnsson, bróðir Sveins forseta,
en þeir höfðu báðir verið með í
leikfimiflokki J. Ferguson, hins
skoska prentara. Faðir þeirra var
Bjöm ráðherra Jónsson. Með for-
ystu Ólafs tókst Benedikt og öðr-
um athafnamönnum að leggja
fyrsta íþróttavöll landsins. Malar-
völl fyrir knattspymu og hlaupa-
braut. Þetta mannvirki var afgirt
svo ekki yrði ekið yfir það vögnum
og rekinn búsmali sem á Skildinga-
nesmelunum. Inn á þennan völl var
haldið í veglegum fylkingum undir
lúðrablæstri og blaktandi fánum
11. júní 1911, og völlurinn vígður.
Það voru hnarreistir og sigurglaðir
íþróttamenn, sem þennan dag
höfðu stórbætt aðstöðu fyrir
íþróttafólkið, en tveim áram fyrr
hafði Hannes Hafstein ráðherra
vígt sundskálann við Skeijafjörð.
Maklegt er minningu þessa
íþróttafólks að birta hér einkunn
sem Björn Jónsson birti í blaði sínu
ísafold 11. júní 1910:
„Ekki hefi ég lifað ánægjulegri
dag langar stundir en sunnudaginn
var. Hvað bar til? Engin stórtíð-
indi. En mér fyrir mitt leyti vora
það fagnaðartíðindi. Ég var við-
staddur leikfimismótið í Barna-
skólagarðinum, kapphlaupið á Mel-
unum og sundið suður við Skeija-
fjörð. Sund í sjó, köldum sjó, og
óhlýju veðri!!“
Benedikt var um 5 ár formaður
íþróttasambands Reykjavíkur sem
annaðist starfrækslu vallarins, en
lagðist niður þegar bæjarstjórnin
tók völlinn að sér.
í ársbyijun 1912 gengst Sigur-
jón Pétursson glímukappi fyrir
fundahöldum um stofnun lands-
sambands iþróttafélaga. Þá munu
hafa verið starfrækt með þjóðinni
20 íþróttafélög og innan UMFÍ
(stofnað 1907) vora 42 ungmenna-
félög og utan þess um 20. Á fund-
ina mættu fulltrúar 9 félaga en 3
sendu boð um stuðning. Benedikt
var á fundunum fulltrúi KR og
undirritaði yfirlýsingu um stofnun
íþróttasambands íslands 28. jan-
úar 1912.
í sljóm ISÍ var Benedikt G.
Waage kosinn árið 1915 féhirðir
og gjaldkeri. Þessi stjórnarstörf
annaðist hann í 11 ár en tvö síðustu