Morgunblaðið - 27.06.1989, Síða 18

Morgunblaðið - 27.06.1989, Síða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 1989 Sigmundur Guðbiamason háskólarektor: Háskóli Islands verður stöðugt að berjast fyrir eigin sjálfstæði Sigmundur Guðbjarnason, rektor Háskóla íslands, tekur í hönd nýbrautskráðs kandídats. Morgunblaðið birtir hér í heild ræðu sem háskólarektor flutti á Háskólahátíð laugardaginn 24. júní síðastliðinn. Kæru kandidatar og góðir gestir, ágætu samstarfsmenn. Eg býð ykk- ur hjartanlega velkomin til þessarar hátíðar þegar Háskóli íslands heiðr- ar einn af virtustu sonum þessa lands og þegar við afhendum glæsi- legum kandidötum prófskírteini í námslok. Fyrst verður lýst kjöri heiðurs- doktors en Háskóli Íslands hefur staðfest þá ályktun viðskipta- og hagfræðideildar að sæma dr. Jó- hannes Nordal doktorsnafnbót í heiðursskyni. Doktorsefnið hefur fallist á að þiggja doktorsnafnbót- ina og mun forseti viðskipta- og hagfræðideildar prófessor Þorvald- ur Gylfason nú lesa formála fyrir doktorskjöri og afhenda doktors- bréfið. Vegna Háskóla íslands lýsi ég því yfír að dr. Jóhannes Nordal er að réttum lögum kjörinn heiðurs- doktor frá Háskóla Islands. Óskum við nýkjömum heiðursdoktor til hamingju með vegsemd þessa. Há- skóla Islands er það mikill vegsauki að mega sæma Jóhannes Nordal doktorsnafnbót í heiðursskyni. Háttvirta samkoma. Á þessu háskólaári hefur starf- semi Háskóla íslands gengið vel. Starfsaðstaðan hefur batnað með auknum húsakosti og tækjabúnaði og afköst hafa aukist með örvandi rannsókna- og framgangskerfí. Nýtt húsnæði var tekið í notkun fyrir ýmsar undirstöðugreinar í læknadeild í nýbyggingu lækna- deildanna við Vatnsmýrarveg og við þá flutninga skapaðist aukið rými fyrir aðrar greinar svo sem lyíjafræði lækna og eiturefnafræði svo og fyrir líffræðigreinar Raun- vísindadeildar. Síðastliðið haust var Tæknigarður tekinn formlega í notkun en sú bygging var reist af þremur aðilum, af Tæknigarði hf. og af Raunvísindastofnun Háskól- ans og Háskóla íslands. í byggingu þessari er Reiknistofnun Háskólans til húsa og starfaðstaða fyrir kenn- ara og aðra sérfræðinga í tölvunar- fræði, eðlisfræði og jarðeðlisfræði. í þeim hluta hússins sem er í eigu Tæknigarðs hf. er einnig aðstaða til rannsókna- og þróunarstarfa, einkum fyrir verkefni á sviði tölvu- og upplýsingatækni og tengdum greinum. Markmiðið með Tækni- garði er að skapa hagstætt um- hverfi til nýsköpunar og þróunar í atvinnulífinu, að skapa hreiður fyr- ir frumkvöðla og nýja atvinnustarf- semi, t.d. fyrir kandidata sem vilja reyna vængina með því að þróa nýjar hugmyndir og jafnvel stofna ný fyrirtæki. í Tæknigarði er unnt að fá margs konar þjónustu og er þar einnig veitingasala. Tæknigarð- ur er hlutafélag, en hluthafar eru Háskóli íslands, Reykjavíkurborg, Þróunarfélag íslands, Félag íslenskra iðnrekenda, Tækniþróun hf. og Iðntæknistofnun íslands. Tæknigarður í þessu formi varð að veruleika með stuðningi Reykjavík- urborgar og fyrir framsýni Davíðs Oddssonar borgarstjóra sem gerir sér vel Ijóst hvemig slík starfsemi getur styrkt atvinnuþróun almennt og þá einnig í Reykjavík. Með stuðningi Reykjavíkurborgar og í samvinnu við Rannsóknarráð ríkis- ins er að rísa á Keldnaholti önnur bygging sem verður rannsóknar- stöð og tilraunaverksmiða fyrir þró- un í líftækni og efnaiðnaði. Há- skóli íslands mun í enn frekari mæli verða aflgjafí og uppspretta nýrra hugmynda sem nýtast munu víða í íslensku þjóðlífí og þá ekki síst í atvinnulífi landsmanna. Há- skóli íslands styður atvinnuþróun- ina beint og óbeint, m.a. hefur Háskólinn tekið þátt í stofnun tveggja nýrra fyrirtækja á sviði líftækni. Stuðningur við þessa viðleitni Háskólans kemur víða að úr þjóð-. félaginu, frá einstaklingum og fyr- . irtækjum. Nýlega samþykkti jám- blendifélagið hf. að veita styrk til að stofna tímabundna. stöðu rann- sóknarprófessors í þéttefnisfræði við Háskóla íslands. Hlutverk þessa prófessors er að stunda grundvall- arrannsóknir í þéttefnisfræði og vera jafnframt Jámblendifélaginu til ráðuneytis á þessu fræðisviði. Staða þessi hefur verið veitt dr. Þorsteini Sigfússyni að tillögu Raunvísindadeildar. Um leið og ég óska dr. Þorsteini Sigfússyni til hamingju með þessa viðurkenningu og verðskuldaðan stuðning þá færi ég Jóni Sigurðssyni forstjóra Jám- blendifélagsins þakkir fyrir þann sóma sem hann og aðrir forsvars- menn fyrirtækisins sýna Háskóla Islands með þessum hætti. Vegleg- ir styrkir og tæki bámst einnig á árinu frá tölvufyrirtækinu Apple og frá Radíobúðinni til rannsókna und- ir stjórn Jóhanns Malmquist pró- fessors og þakka ég forsvarsmönn- um þessara ágætu fyrirtækja. Þá er ljúft að geta minningargjafar, en böm og bamaböm Einars Ás- mundssonar sem almennt var nefndur Einar í Sindra, og konu hans Jakobínu Þórðardóttur gáfu Háskóla íslands 260 þúsund krónur í minningu þessara merku hjóna og sona þeirra Magnúsar og Ás- mundar Einarssonar. Þakka ég gef- endum fyrir stórhug þeirra og stuðning. Háskóli íslands hefur margþættu hlutverki að gegna í lífí íslensku þjóðarinnar og hið mikilvægasta er viðvarandi barátta fyrir sjálfstæði þjóðarinnar, hvort heldur stjóm- málalegu, efnahagslegu eða menn- ingarlegu sjálfstæði. En Háskóli íslands verður einnig stöðugt að beijast fyrir eigin sjálfstæði gagn- vart stjómvöldum á hverjum tíma og jafnframt að gæta sjálfstæðis í samskiptum við aðra, hvort sem um er að ræða stofnanir, fyrirtæki eða samtök. Vert er að nefna tvö dæmi um nauðsyn á sjálfstæði Háskóla íslands, fyrra dæmið er deilan við fyrrverandi menntamálaráðherra um stöðuveitingu, síðara dæmið er frá kjarabaráttu háskólamenntaðra manna. í júlímánuði á síðasta ári hófst deila milli þáverandi menntamála- ráðherra og Háskóla íslands um stöðuveitingu og snérist deilan um faglega hæfni þess umsækjanda sem ráðherra veitti kennarastöð- una. Dómnefnd taldi umræddan umsækjanda ekki ótvírætt hæfan til starfsins og snerist deilan um það hvort faglegar forsendur ættu að ráða vali manna í kennarstöður eins og Háskóli íslands telur nauð- synlegt eða hvort önnur sjónarmið eigi jafnframt að hafa áhrif á slíkar stöðuveitingar. í kjölfar þessarar deilu samþykkti háskólaráð tillögur um breytingar á lögum um Háskola íslands þar sem leitast var við að koma í veg fyrir slíkar deilur með því að fela Háskólanum að velja hæfustu menn í kennarastöður á hveijum tíma að undangengnu hæfnismati dómnefnda. Ríkis- stjómin lagði síðan fram frumvarp til laga sem fól í sér slíkar breyting- ar og þakkar Háskóli íslands Svav- ari Gestssyni menntamálaráðherra fyrir frumkvæði hans og fram- göngu í þessu mikilvæga máli. Með þessum lagabreytingum er sjálf- stæði Háskólans aukið svo og ábyrgð hans við val á kennurum. Ágreiningur í þessum efnum hefur oft komið upp milli Háskólans og ráðherra í meira en hálfa öld. Síðara dæmið um nauðsyn á sjálfstæði Háskólans er nýleg kjara- deila BHMR og ríkisvaldsins. Þótt háskólakennarar deili lélegum kjör- um með öðmm háskólamenntuðum mönnum í þjónustu ríkisins þá kusu þeir að semja sjálfir um eigin kjör en fóru ekki í samflot með BHMR og með þeim hætti í verkfall. Máttu menn vart til þess hugsa að valda nemendum og þá ekki síst ykkur kandidötum tjóni og ómældum erf- iðleikum með verkfalli og öðmm þeim sárindum sem þeim fylgja. Verkfallsvopnið er beitt, það er tvíeggjað og særir oft þann sem síst skyldi. Háskólakennarar kusu að beita ekki þessu vopni þrátt fyr- ir léleg launakjör. í slíku máli er sjálfstæði Háskóla íslands einnig mjög mikilvægt. Nauðsynlegt er að vekja athygli á því að léleg launakjör háskóla- menntaðra menna og ekki síður háskólakennara hafa margvísleg og óheillavænleg áhrif, þegar litið er til lengri tíma. í fyrsta lagi hafa léleg launakjör bein áhrif á störf manna, á ein- beitingu og afköst. Láleg laun leiða til eftirsóknar eftir launuðum auka- störfum ýmiskonar. Starfskröftum verður dreift of víða og verða þá afköst og afrakstur lélegri og ófull- nægjandi. í öðra lagi hafa léleg laun háskólamenntaðra manna áhrif á eftirsókn eftir menntun. Menntun verður síðar eftirsóknar- verð en framtíðin krefst aukinnar menntunar fleiri þjóðfélagsþegna. Langtímaáhrif verða alvarleg ef uppbygging á þekkingu og fæmi verður hægfara því þá verður færsla þekkingar og tækni inn í landið torveldari, sem síðan hefur bein áhrif á menntakerfið, heil- brigðisþjónustuna og alla atvinnu- þróun og þá um leið á samkeppnis- aðstöðu íslenskra fyrirtælq'a. Einn þáttur enn í sjálfstæðis- baráttu Háskólans er eigin ráðstöf- unarréttur á sjálfsaflafé. Háskóli íslands hefur notað eigin tekjur af rekstri Happdrættis Háskólans til nýbygginga og til að bæta starfsað- stöðuna, þ.e. til kaupa á tækjum og búnaði, til endumýjunar á hús- gögnum og til viðhalds húsa og lóða. Því miður er samdráttur í sölu skafmiða og munum við innan skamms bjóða fram nýja skafmiða og tvöfalda bæði verð og vinninga í þeirri von að auka telq'umar á ný. Aukin framtakssemi og aukið sjálfsaflafé Háskólans hefur einnig aukið ásókn fjármálaráðuneytisins í þetta sjálfsaflafé til ráðstöfimar í rekstur sem greiddur hefur verið úr ríkis sjóði. Baráttan fyrir sjálf- stæði Háskólans heldur þannig áfram þó með öðmm hætti sé. Hætta er á að sjálfsbjargarviðleitn- in verði kæfð ef skattlagningin vex enn frekar en verið hefur en jafn- vel Háskóli íslands verður að greiða 20% skatt af eigin tekjum. Nú er tími samdráttar og spam- aðar í ríkisrekstri og hefur Háskól- inn fengið sömu fyrirmæli og aðrar stofnanir um sparnað. Slíkur sam- dráttur verður erfíður því hann kemur allur niður á síðari hluta ársins eða á haustmisseri. Takmörk em fyrir því hve mikið er unnt að fella niður af námskeiðum því í ýmsum greinum er námið nánast alveg bundið og því lítið svigrúm til niðurskurðar. Viðleitni Háskól- ans er að auka hagkvæmni í rekstri og gera mönnum kleift að nýta sem best það sem boðið er fram. Jafn- framt hefur verið farin sú leið að láta menn keppa um fé til rann- sókna og tækjakaupa, að veita að- eins fé til vel skilgreindra þarfa og raða slíkum umsóknum í forgangs- röð. Háskóli íslands mun halda áfram að undirbúa framhaldsnám til meistaraprófs og skapa þannig skil- yrði til að mennta menn til sjálf- stæðra vísindastarfa, en það er ein- mitt eitt af megin hlutverkum Há- skólans. Þá munu rekast á sem fyrr tvö ólík markmið, annars vegar Háskóli Islands: 363 kandídatar brautskráðir 363 kandídatar voru braut- skráðir frá Háskóla íslands síðasta laugardag. Á hátíðinni var lýst heiðursdoktorslqöri dr. Jóhannesar Nordals, Seðla- bankastjóra, við viðskipta- og hagfræðideild. Fjölmenni var við hátíðina í Háskólabíói. Dr. Þorvaldur Gylfason, próf- essor og forseti viðskipta- og hag- fræðideildar, lýsti heiðursdoktors- kjöri Jóhannesar Nordals. Sig- mundur Guðbjamason, háskóla- rektor, ávarpaði kandídata og ræddi um málefni Háskólans. Guðný Guðmundsdóttir fiðiu- leikari og Gunnar Kvaran selló- leikari léku Duo eftir Jón Nordal fyrir hátíðargesti. í lok athafnar- innar söng Háskólakórinn nokkur lög undir stjóm Áma Harðarson- ar. Þetta var í síðasta sinn sem Ámi stjómar kórnum opinberlega en hann lætur af kórstjórn í haust eftir 6 ára starf. Gestir á háskólahátíð troðfylltu Háskólabíó á laugardag. Sjón- varpstækjum var komið fyrir í anddyri bóísins svo að gestir gætu fylgst þar með því sem fram fór á sviðinu. Morgunblaðið/Einar Falur Á háskólahátíð lýsti Þorvaldur Gylfason, forseti viðskipta- og hagfræðideildar, heiðursdoktorskjöri Jóhannesar Nordals Seðla- bankastjóra.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.