Morgunblaðið - 16.11.1989, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. NOVEMBER 1989
Aldarminning:
Guðlaug Sigurðar-
dóttír, Seljalandsseli
Athygli mín var fyrir skömmu
vakin á því að nú í dag, 16. nóvem-
ber, eru 100 ár liðin frá fæðingu
frænku minnar, Guðlaugar Sigurð-
ardóttur í Seljalandsseli undir
Eyjaijöllum og minningar liðinna
daga vöknuðu hjá mér til lífs ein
af annarri. Faðir minn leit á Laugu
frænku líkt og systur og það var
alltaf hátíð í húsi þegar hún kvaddi
dyra með léttan hlátur, spaug á
vörum og æskusögur frá
Varmahlíð og Steinum undir Eyja-
fjöllum.
Guðlaug fæddist í Varmahlíð
árið 1889, dóttir ömmubróður
míns, Sigurðar Tómassonar, og
Halldóru Pálsdóttur frá Hellnahóli.
Þá hafði ætt Sigurðar búið full 100
ár í Varmahlíð. Ættfaðirinn Jón
Vigfússon lögréttumaður var einn
þeirra sem „komu austan úr eldi“
1783 og mágur hans, sr. Páll Sig-
urðsson í Holti, veitti honum ábúð
á kirkjujörðinni Varmahlíð. Móðir
Sigurðar í Varmahlíð var Sigríður
dóttir Einars Högnasonar stúdents
í Ytri-Skógum og Ragnhildar Sig-
urðardóttur frá Stóru-Heiði í Mýr-
dal, en afi hennar var eldpresturinn
sr. Jón Steingrímsson. Þessum
fróðleik tók maður á móti þegar
frændfólkið hittist.
Halldóra móðir Guðlaugar var
dóttir Páls Ólafssonar, bróður
Eiríks á Brúnum. Ætt hans var
rakin til Önnu og Hjalta á Stóru-
Borg og Crumbecks hins skoska
sem bjó á Lambafelli undir Eyja-
fjöllum laust fyrir 1600 og kenndi
Eyfellingum að nota jurtir til lækn- <s
inga og litunar framar en áður
hafði verið. Móðir Halldóru var
Sigríður Jónsdóttir, Bi-ynjólfssonar
prests í Meðallandsþingum (d.
1863). Kona Jóns var Evlalía Er-
lendsdóttir, skáldkona Meðallend-
inga.
Leiðir Sigurðar í Varmahlíð og
Halldóru lágu skamma stund sam-
an. Sigurður giftist 1892 Þóru
Torfadóttur, ekkju Einars bróður
síns, og var sonur þeirra sóma-
bóndinn víðkunni Einar í
Varmahlíð. Halldóra fluttist að
Steinum til Símonar Símonarsonar
og Guðrúnar Ólafsdóttur föður-
systur sinnar. Þar ólst Guðlaug upp
í fjölbýli við góðan bæjarbrag.
Börn Halldóru og Valda Jónssonar
í Steinum voru Kristín húsfreyja í
Vestmannaeyjum og Páll verkstjóri
í Hafnarfirði.
Stutt er gatan milli Varmahlíðar
og Steina og þar undi Guðlaug
löngum í leikjum og söngvum með
frændsystkinum sínum Önnu,
Sigríði og Torfa, börnum Þóru af
fyrra hjónabandi, Einari bróður
sínum og Tómasi föður mínum,
sem kom kornabarn í fóstur að
Varmahlíð 1886. Mörg skemmtileg
rninni frá þeim árum voru löngum
rifjuð upp er fundum föður míns
og Guðlaugar bar saman.
Árið 1912 kom ungur Mýrdæl-
ingur í vinnumennsku til Magnúsar
Tómassonar og Elínar Bárðardótt-
ur í Steinum, Helgi Jónasson frá
Skammadal, f. 27. apríl 1894. Hjá
þeim var atkvæðaheimili, mann-
kvæmt, gestrisið og með mikilli
starfsönn og reglu, góður skóli
ungum mönnum og vöskum. Helgi
var sonur Jónasar Þorsteinssonar
í Skammadal og konu hans, Ólafar
Einarsdóttur frá Steig, Runólfs-
sonar skálds í Skagnesi, af ætt sr.
Högna prestaföður. Jónas dó 1904.
Helgi fór þá í fóstur til Sigurðar
Sigurðssonar í Skammadal og
konu hans, Guðbjargar Lafrans-
dóttur. Ólöf giftist aftur 1913
Guðmundi Bjarnasyni í Kerling-
ardal. Eftir hana liggur góð ljóða-
bók og margur minnist hennar enn
fyrir starf hennar í Hvítasunnu-
söfnuðinum.
Helgi var næstu ár vinnumaður
í Steinum en fór_á vetrarvertíð til
Vestmannaeyja. í Steinum tengd-
ust þau Helgi og Guðlaug þeim
tryggðaböndum sem entust um
áratugi. Þau giftust 16. júlí 1915.
Magnús og Elín héldu brúðkaupið.
Var boðið til Ijölmenni og brúð-
guminn spilaði fyrir dansi langt
fram eftir nóttu. Næsta ár,
1916—17, dvöldu þau Guðlaug og
Helgi hjá Ólöfu og Guðmundi í
Kerlingardal. Árið 1917 lá leiðin
aftur undir Eyjafjöll, fyrst í hús-
mennsku til Jónasar Sigurðssonar
í Hlíð en 1919 var jörðin Beija-
neskot undir Eyjafjöllum tekin til
ábúðar í eitt ár. Árið 1920 fluttu
þau hjón að Helgusöndum undir
Vestur-Eyjafjöllum og áttu þar 15
ára dvöl. Leigumáli þar eftir 7 jarð-
arhundruð að fornu mati var 5
ijórðungar af smjöri, 2 ær loðnar
og lembdar og tveir gemsar, í sam-
ræmi við leiguliðakjör á þeim tíma.
Húsakynni voru bágborin. Á bað-
stofunni var lélegt þakjám, á fram-
bænum aðeins raftur og torf og
vatn hripaði þar niður í rigningum.
Þurfti þá að taka til hendi við að
ausa upp lón í bæjardyrum.. Eld-
hús var fornfálegt með kekkjahlóð-
um. Nóg starf beið ungu hjónanna
við að færa bæjarhús í betra horf
og við að sjá mönnum og málleys-
ingjum vel borgið.
Helgusandar áttu enga góða
kosti til brunns að bera, hvorki
slægjur né hagbeit, hlunnindin ein
voru lítilfjörlegt leiguliðagagn á
íjöru. Helga brá við slægjurnar
sem hann hafði vanist í Steinum
og Beijaneskoti. Hann sagðist hafa
borið niður á 8 stöðum er hann
hóf slátt 1920 og fannst helst
hvergi slægt, landið upp til hópa
beijur og þýfi. Fyrsta sumarið fékk
hann af heimataki 13 hesta sem
áttu að heita taða, kúahey fékkst
með því einu að rekja sig í slætti
eftir stararkeldum og halda heyinu
sér í hirðingu. Þau hjón færðu frá
16 ám um sumarið, 8 struku frá
kvíum og nýttust svo ekki til mjólk-
ur sumarlangt. Fært var frá næstu
ár, allt til 1931. Sauðafeitin var
drýgst í leignasmjörið. Þessu lík
var búskaparsaga margra frum-
býlinga á þeim árum. Með einstök-
um dugnaði þeirra hjóna og barna
þeirra þokaðist þó lífið fram á veg
og hjónin ungu voru alltaf veit-
andi, aldrei þiggjandi. Húsbóndinn
sótti vinnu út fyrir heimili, á vertíð
til Vestmannaeyja eða í sjóróðra
frá söndum. í vinnu við fyrirhleðsl-
ur Markarfljóts varð hann fyrir
slysi, brotnaði illa á fæti og beið
þess aldrei að fullu bætur.
Árið 1935 festu þau Helgi og
Guðlaug kaup á jörðinni Selja-
landsseli við brottför Magnúsar
Knúts Sigurðssonar og Sigrúnar
Þorsteinsdóttur til Reykjavíkur.
Þetta var þá notalegt býli og í
höndum Helga og fjölskyldu hans
varð það að vel hýstu höfuðbóli
með víðum túnvöllum. Um búfénað
var vel hirt en mest yndi hafði
Helgi þó af sauðfénu og kom sér
upp fögrum, afurðagóðum fjár-
stofni. Mest yndi hans í elli var
að koma í fjárhúsin og líta yfir
lagðprúða hjörðina.
Árið 1965 fengu þau hjón bú-
skap í hendur Helga dóttursyni
sínum og Sigurði Sigurþórssyni,
sem ungur hafði komið til dvalar
á heimili þeirra. Dóttir þeirra
hjóna, Guðbjörg, annaðist þau og
heimilið af mikilli umhyggju um
langt árabil.
Um Guðlaugu og Helga á ég
margar góðar minningar. Alltaf
var jafngott að hitta þau, heima
og heiman. Hlý gestrisni mætti
mönnum á Helgusöndum og í
Seljalandsseli, hreinskiptin og hug-
góð. í önn dagsins voru þau frem-
ur alvörumenn en aldrei hitti ég
svo Guðlaugu frænku að mér fynd-
ist ekki lífsgleði hennar bregða
birtu til allra átta og gaman var
að taka með henni lagið. í huga
mínum óma enn hendingarnar úr
ljóði Steingríms Thorsteinsson er
við sungum eitt sinn saman í ferða-
lagi: „Um bernsku mína hugsa ég
hljóður og hennar bjarta sælureit.“
Þær áttu svo vel við sameiginlega
reynslu uppvaxtarára undir Eyja-
fjöllum.
Fáir tóku Guðlaugu og Helga
fram í miskunnsemi við umkomu-
laust og bágstatt fólk, enda bæði
bænrækin og trúrækin. Helgi var
dulvitur en dró mjög í dul. Þó sagði
hann mér frá einum atburði sem
tvímælalaust forðaði honum frá
slysi eða dauða.
Þau hjón náðu háum aldri og
gátu í elli sinni litið ánægð yfir
farinn veg er þau skiluðu fögru
býli í æskuhendur. Guðlaug andað-
ist 8. október 1980, Helgi 4. jan-
úar 1987. Börn þeirra eru: Ólafur
Jónas húsvörður á Akranesi, Halld-
óra Guðrún fyrr húsfreyja á Seljal-
andi, Sigríður Þóra starfsstúlka á
Landakotsspítala, Guðbjörg Jónína
húsfreyja í Hvammi undir Eyja-
fjöllum og Sigurður Guðberg verk-
stjóri í Þorlákshöfn. Barnabörn
þeirra hjóna, sem ólust upp í Selja-
landsseli, eru: Helgi Friðþjófsson
bóndi í Seljalandsseli, Guðlaugur
Friðþjófsson verkstjóri í Hvolsvelli,
Knútur Sæberg Halldórsson bif-
reiðarstjóri í Reykjavík, Guðlaug
Hulda Kragh húsfreyja í Keflavík
og Kyistín Kragh húsfreyja í
Reykjavik. Helgi eignaðist einn son
fyrir hjónaband, Elimar bónda í
Hvammi í Holtum.
Guðlaug og Helgi auðguðu líf
samferðamanna sinna, unnu hörð-
um höndum langa ævi og síst til
þess „að alheimta daglaun að
kvöldum“. Þeim er nú send kveðja
og þökk inn á eilífðarland trúrra
þjóna.
• Þórður Tómasson, Skógum
©
Minningarkort
Blindrafélagsins,
Hamrahiíd 17,
Sími 687333.
Útför
EINARS BALDVINS BESSASONAR
fer fram frá Dómkirkjunni föstudaginn 17. nóvember kl. 15.00.
Þeim sem vildu minnast hans er bent á Minningarsjóð Landspítalans.
Fyrir hönd bræðra,
Ólafia Bessadóttir Foged.
t
Móðir okkar,
GUNNRÚN J. ÁSGEIRSDÓTTIR
frá ísafirði,
andaðist á elli- og hjúkrunarheimilinu Grund 15. nóvember. Jarðar-
förin verður auglýst síðar.
Börn hinnar látnu.
t
Útför eiginmanns míns, föður, tengdaföður og afa,
YNGVA KRISTINS JÓNSSONAR,
Borgarholti,
Ásahreppi,
Rangárvallasýslu,
fer fram frá Kálfholtskirkju laugardaginn 18. nóvember kl. 14.00.
Bílferð verður frá Umferðarmiðstöðinni kl. 12.00 sama dag.
Þórunn Guðjónsdóttir,
Sigri'ður Kristinsdóttir Dittli, Oskar Dittli,
Jón R. Kristinsson, Kristrún R. Benediktsdóttir,
Sigurður Árni Kristinsson,
Guðjón Kristinsson, Elke Osterkamp,
Vilbergur Kristinsson, Jóhanna Gunnarsdóttir
og barnabörn.
Móðir okkar, t MARGRÉT ÞÓRÐARDÓTTIR, áður til heimilis í Keldulandi 17,
verður jarðsungin frá Víkurkirkju laugardaginn 18. nóvember kl.
13.30.
Kveðjuathöfn fer fram frá Bústaðakirkju föstudaginn 17. nóvem-
ber kl. 13.30. Sigurbjörg Guðnadóttir Maar, Hjörleifur Guðnason, Þórir Guðnason
Danfel Guðnason.
Sigurður Guðnason, Guðni Ó. Guðnason.
t
Útför systur okkar,
SIGURLAUGAR E. GUNNLAUGSDÓTTUR,
áður til heimilis á Austurgötu 25,
Hafnarfirði,
fer fram frá Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn 17. nóvember kl.
15.00.
Árni Gunnlaugsson,
Stefán Gunnlaugsson.
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
MAGNÚS V. GUÐBRANDSSON,
frá Bolungarvik
verður jarðsunginn frá Aðventistakirkjunni, Ingólfsstræti 19, föstu-
daginn 17. nóvember kl. 13.30.
Hörður Magnússon, Hjördis Elinórsdóttir,
Oddný E. Magnúsdóttir, Vincent P. Cerisano,
Grétar J. Magnússon, Gréta Ágústsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
GÚSTAF A. VALDIMARSSON,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn 17. nóvember
kl. 13.30.
Sigurbjört Gústafsdóttir, Emil Guðmundsson,
Reynir S. Gústafsson, Elísabet Árnadóttir,
Svala Gústafsdóttir, Jan Erik Lensvik,
Helga Gústafsdóttir, Gunnar Örn Gunnarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Frændi okkar,
séra FINNBOGI KRISTJÁNSSON
fyrrverandi sóknarprestur
í Hvammsprestakalli
íLaxárdal,
Skagafirði,
er látinn.
Útför hans verður gerð frá Hvammskirkju laugardaginn 18. nóv-
ember kl. 14.00.
Jakobfna G. Finnbogadóttir, Gunnar Guðmundsson
frá Heiðarbrún.