Morgunblaðið - 02.12.1989, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1989
C 11
^ Ljósm./Andrés Jónsson
18 íslendingar hafa starfað innan Mekane Yesus-kirkjunnar á undanförnum 35 árum. Hér eru nokkrir
þeirra samankomnir. Frá vinstri: Jónas Þórisson og Ingibjörg Ingvarsdóttir, Skúli Svavarsson og Kjeilr-
ún Langdal, Gisli Arnkelsson og Katrín Guðlaugsdóttir, Benedikt Jasonarson og Margrét Hróbjarts-
dóttir, Kristín Guðleifsdóttir og sr. Felix Ólafsson.
Þjóðkirkja heftir verið í Eþíópíu í 1.650 ár. Sérréttindi hennar voru
afhumin og allar landareignir gerðar upptækar eftir byltingu komm-
únista árið 1974. Hún hefúr haldið lífi þrátt fyrir margháttaða erfið-
leika og tekið á sig þjóðlegan blæ. Hér ganga prestar hennar fyrir
skrúðgöngu á hátíðisdegi.
Norðmenn og íslendingar
Norska lútherska kristniboðssam-
bandið hóf 'starf sitt í Eþíópíu árið
1948. Samband íslenskra kristni-
boðsfélaga hefur jafnan rekið sitt
kristniboðsstarf í samstarfi við það.
Það fékk leyfi til að starfa í suður-
hluta landsins, fylkjunum Sídamó
og Gamu Gofa. Mönnum varð það
ljóst þegar í upphafi, að ekki yrði
hjá því komist, að veita hjálp, bæði
á sviði skólamála og heilsugæslu,
enda hefur alltaf verið gengið út frá
því sem grundvallarforsendu, að
kristindómurinn sé boðskapur, sem
miðar að heill mannsins, bæði til
líkama og sálar. Sums staðar voru
hvorki skólar né sjúkraþjónusta á
stórum svæðum. Þegar eftir tvö ár
var skólastarfið hafið. Yfirvöld báðu
kristniboðana um að taka við rekstri
eins af sjúkrahúsum ríkisins. Var
orðið við þeirri bón. Síðan hefur
starfið að þessum málum vaxið mik-
ið (sjá yfirlit). Aðstaða manna úti á
landsbyggðinni væri víða bágborin,
ef þessarar þjónustu hefði ekki notið
við. Á síðari árum hefur þróunar-
og hjálparstarf aukist. Unnið hefur
verið að verndun vatnsbóla, öflun
hreins vatns, skógrækt, kennslu í
betri búskaparháttum o.s.frv. Þetta
miðar að betri heilsu og lífskjörum
og er viðleitni til þess að draga úr
hættu á hungursneyð. Á tímum
hungurs hafa kristniboðarnir gegnt
lykilhlutverki við dreifingu matvæla
og nauðþurfta. Árið 1974 hrifsuðu
kommúnistar völdin í landinu með
byltingu. Það var strax ljóst, að
þeir litu starf kirkna og kristniboða
hornauga. Árin á eftir voru erfið.
Kristniboðum, en sérstaklega inn-
lendum starfsmönnum og safnaðar-
meðlimum, var gert mjög erfitt fyr-
ir. Margir urðu að sitja í fangelsum
árum saman. Kirkjum var lokað og
ofsóknir voru tiðar. Eignir kirkna
og kristniboðsfélaga voru tekin eign-
arnámi, stundum aðeins með sólar-
hrings fyrirvara. Fólk var skyldað
til að mæta á stjórnmálafundi á
messutíma. Kristniboðarnir urðu að
yfirgefa landið í nokkra mánuði af
öryggisástæðum.
Kristniboðar NLM og SÍK hafa
orðið vitni að miklum trúarvakning-
um, sem hafa breiðst út um alla
S-Eþíópíu, stundum svo hratt, að
oft hefur reynst erfitt að veita fólki
uppfræðslu nógu fljótt. Þessar vakn-
ingar hafa haldið áfram allt fram á
þennan dag, þrátt fyrir margvíslega
erfiðleika. Hin síðari ár hefur hún
fyrst og fremst verið á meðai æsk-
unnar og embættismanna, sem ekki
hafa skeytt um ofsóknir yfirvalda.
Mekane Yesus-kirkjan
Allt frá upphafí var markmið
kristniboðsstarfsins að stofna sjálf-
stæða innlenda kirkju. Árið 1958 var
Mekane Yesus-kirkjan stofnuð sem
ávöxtur af stafri sænskra, þýskra,
amerískra, norskra og íslenskra
kristniboða.. (Fullt nafn hennar er
The Ethiopian Evangelical Church
Mekane Yesus, skammstafað EEC-
MY). Hún hefur dafnað og þrosk-
ast. Nú er henni algjörlega stjómað
af innlendum mönnum. Sumir þeirra
hafa komið til Islands. Nú eru
kristniboðar fyrst og fremst hjálpar-
menn í þjónustu hinnar innlendu
kirkju, undir hennar stjórn.
Starfsskilyrði kirkjunnar hafa
batnað mikið undanfarin misseri og
víðast hvar hafa kirkjur verið opnað-
Ljósm./Kjartan Jónsson
Mekane Yesus-kirkjan vex hraðar en nokkur önnur í veröldinni og
er óhrædd að fara ótroðnar slóðir. Hún hefúr ekki efni á að ráða
presta til allra safnaða og leggur því mikla ábyrgð á herðar leik-
mönnum. Leiðtogi suður- synóðunnar er kennari að mennt. Emb-
ætti sem hans eru venjulega skipuð biskupum í öðrum löndum, sem
gegna þeim til lífstíðar. Menn eru kosnir til fárra ára í senn í hans
embætti. Það hefúr gefist vel í Eþíópíu. Frá hægri Guðlaugur Gunn-
arsson, sem starfar í Konsó og Voito-dalnum, Salomon Haile, aðal-
framkvæmdastjóri, Alemu Shetta, forseti og Faisha, starfsmaður
Mekane Yesu-kirkjunnar. Myndin er tekin í aðalstöðvum suður-synóð-
unnar.
ar á ný í suðurhluta landsins. Hún
nýtur síaukins trausts og virðingar,
bæði almennings og ráðamanna,
sem sést best á þvi, að forseta henn-
ar var boðið að sitja á þingi landsins.
Það er kraftaverk, að kristniboð-
um skuii hafa verið leyft að starfa
í Eþíópíu í þau 15 ár, sem liðin eru
frá byltingu kommúnista, þegar það
er haft í huga, að trúarbrögð eru
að þeirra dómi tæki kúgaranna til
að halda alþýðunni niðri og muni
ganga til húðar af sjálfu sér í
draumaríki kommúnista. Þetta sýnir
hve starf þeirra hefur verið ómiss-
andi. Það sýnir einnig, að líf kirkj-
unnar verður ekki slökkt með of-
beldi.
Þessi kirkja fer á margan hátt
ótroðnar slóðir. Leikmenn eru mjög
virkir í starfi hennar og er trúað
fyrir embættum, sem okkur er tamt
að álíta, að einungis prestar geti
unnið. Forseti suður-synóðunnar er
t.d. kennari að mennt, en var valinn
í þetta embætti vegna leiðtogahæfi-
leika sinna. Hann er mjög góður
leiðtogi. Kosið er til embættis for-
seta til fárra ára í senn, ekki ævi-
langt eins og t.d. biskups.- Vegna
þess, hve prestar eru fáir, er einn
. maður í hverri safnaðarstjórn kosinn
til ákveðins tíma, til þess að sjá um
að útdeila heilagri kvöldmáltíð, þeg-
ar presturinn er ekki viðstaddur, svo
að hægt sé að hafa sakramentið
reglulega um hönd. Á þennan hátt
hefur kirkjan brugðist við aðstæðum
sínum. Hún hefur ekki efni á að
ráða prest í hvern söfnuð, en nýtir
þess í stað leikmenn, sjálfboðaliða.
800.000 manns eru taldir tilheyra
Mekane Yesus-kirkjunni, þar af um
250.000 í suður-synóðunni, starfs-
svæði Norðmanna og íslendinga.
Engin kirkja vex hraðar í veröld-
inrii. Ef til vill getur íslenska kirkjan
dregið ýmsa lærdóma af þessari
kirkju.
íslendingar hafa lagt drjúgan
skerf tii uppbyggingar þessarar
kirkju. 18 manns hafa farið héðan,
auk barna, til að leggja hönd á plóg-
inn síðastliðin 35 ár. Þeir hafa starf-
að víða í landinu, en þekktast er
starfið í Konsó-héraði.
Starf suður-synóðu Mekane Yeusus-
kirkjunnar í Eþíópiu:
Starfssvæði Norska lútherska
kristniboðssambandsins og Sam-
bands íslenskra kristniboðsfélaga.
Yfirlit í tölum - 1988:
Söfnuðir: 1.439
Óformiegt starf: 284
Fjöldi kristniboða: 100
Safnaðarforstöðumenn: 41
Prédikarar: 104
Sjálfboðaliðar: 1.256
Skirðir á árinu: 11.770
Meðlimir safnaða alls: 211.250
Sunnudagaskólar: 985
Kvennahópar: 1.048
Unglingahópar: 1.056
Biblíuskólar: 18
Grunnskólar: 15
Lestrarskólar: 476
Skólar fyrir aðstoðarfólk á sjúkrahús-
um: 1
Iðnskólar: 1
Húsmæðraskólar: 1
Gistiheimili fyrir stúdenta: 6
Heimiii fyrir (munaðarlaus) börn: 1
Sjúkrastarf:
Sjúkrahús: 1 (Kri’stniboðsfélagið rekur
auk þess tvö sjúkrahús í eigu yfir-
valda).
Sjúkraskýli: 17
Sjúklingar á göngudeildum: 208.574
Innlagðir sjúkiingar: 4.237
Sprautusteypa eins og þessi er
ný af nálinni og er í örri þróun. Sá
árangur sem fengist hefur í Ólafs-
firði er mjög góður og ekki mörg
fyrirtæki í heiminum sem geta stát-
að af sambærilegum árangri.
Verkskil í ÓlafsQarðarmúla
í dag er eftir að sprengja um 700
metra af jarðgöngunum. Vinna við
jarðgangagerðina hefur gengið
mjög vel, sprengdir hafa verið al!t
að 100 metrar á viku en þá hefur
verið unnið allan sólárhringinn.
Með öllum frágangi svo sem
klæðningu á göngum, frágangi
jarðvegslagna og malbikun má gera
ráð fyrir 40 metrum á viku sem
meðalafköstum á heildarverktíman-
um.
Samkvæmt útboðsgögnum var
gerð ráð fyrir að skila verkinu í
mars 1991. Nú gerir Krafttak ráð
fyrir að skila verkinu í október
1990 eða um 6 mánuðum fyrr.
Gerð vegskálanna hefur reynst
tímaákvarðandi. Mjög óhagkvæmt
er að steypa upp vegskálana nema
á sumrin. Lokið var við að steypa
vegskálann Ólafsfjarðarmegin í
sumar. Skálinn Dalvíkurmegin
verður síðan steyptur næsta sumar.
Hefði vinna við Ólafsfjarðarmúla
hafist í maí 1988 í stað ágúst 1988
hefði verið unnt að skila verkinu í
nóvember í ár í stað þess að því
verður skilað í október 1990.
Jarðgangagerðin sem slík er ekki
árstíðabundin vinna en forskálamir
eru það. Þetta dæmi sýnir mikil-
vægi þess að verklegar fram-
kvæmdir heljist á þeim árstíma sem
hentar framkvæmdinni.
Framtíðarverkefni
Vegagerð ríkisins hefur undir-
búið jarðgöng á Vestfjörðum milli
Önundarfjarðar — Súgandafjarðar
og ísafjarðar og/eða Bolungarvík-
ur. Einnig hafa verið undirbúin
jarðgöng er tengja Seyðisfjörð —
Mjóafjörð — Norðfjörð — Eskifjörð
og Hérað.
Krafttak, Semenísverksmiðja
ríkisins og Járnblendifélagið hafa í
sameiningu gert forkönnun á hag-
kvæmni jarðganga undir Hvalfjörð.
Geit er ráð fyrir liðlega 5 km löng-
um göngum. 3,4 km af göngunum
yrðu tveggja akreina en 1,65 km
yrðu þriggja akreina þar sem hall-
inn á göngunum yrði 8%. Með
göngum undir Hvalfjörð myndi
vegalengdin milli Reykjavíkur' og
„Er mikilvægt að halda
jarðgangagerð samfellt
áfram þannig að fagleg
þekking og kunnátta
haldi áfram að aukast.
Ekki sé numið staðar
svo byrja þurfi að nýju
frá grunni eftir einn
áratug eða tvo.“
Akraness styttast um 58 km. Aðrar
vegalengdir til Vestur-, Norður- og
Austurlands myndu styttast um 45
km.
Fyrirtækin þijú buðu samgöngu-
málaráðuneytinu síðastliðinn vetur
að taka þá áhættu að kosta nauð-
synlegar undirbúningsrannsóknir
gegn því að fá heimild stjómvalda
til þess að gera göng undir Hval-
fjörð háð niðurstöðu rannsóknanna.
Ráðuneytið hefur ekki gefið svar
en hefur skipað nefnd til að fjalla
um málið. Nefndin gerir ráð fyrir
að skila áliti um næstu áramót.
Göngin undir Hvalfjörð kæmu
sem valkostur fyrir vegfarendur og
er gert ráð fyrir að þau stæðu und-
ir framkvæmda- og rekstrarkostn-
aði með innheimtu á vegtolli. Göng-
in yrðu byggð af sjálfstæðu hlutafé-
lagi og myndu ekki á nokkurn hátt
skerða framkvæmdafé Vegagerðar
ríkisins.
Önnur jarðgöng, svo sem á Vest-
fjörðum og Austfjörðum verða hins
vegar að byggjast af almannafé
eins og aðrar vegaframkvæmdir.
Jarðgöng sem valkostur
Sagt er að jarðgöng séu dýr.
Kostnað við jarðgöng er erfitt að
meta sé tekið tillit til allra þátta.
Jarðgöng eru yfirleitt byggð til að
komast hjá snjóflóðum og skriðu-
föllum og þá er erfitt um vik ef
verðleggja á mannslíf og slys.
Kostnaður við veggöng með einni
akrein er u.þ.b. 180 milljónir/km.
Kostnaður við steinsteypta veg-
skála er nærri 4 sinnum hærri eða
um 680 milljónir/km. Kostnaður við
vegagerð sem kemur í stað jarð-
ganga er mjög breytilegur eftir
umfangi fyllinga og þörf fyrir
sprengingar eða allt frá 20 til 80
milljónir/km sé unnt að leggja veg.
Framangreindar kostnaðartölur
innifela verktakakostnað og einnig
undirbúnings-, rannsókna- og eftir-
litskostnað. Auk þess verður að
hafa í huga að jarðgöng eru í raun
yfirbyggður vegur sem þarfnast
ekki snjómoksturs og viðhald er
sáralítið.
Lokaorð
Nú eru liðin rúm 5 ár síðan vinna
við jarðgangagerðina í Blöndu
hófst. Á þessum tíma hefur fengist
mjög dýrmæt reynsla og þekking.
Tekist hefur að þjálfa upp samstæð-
an hóp manna sem náð hafa góðum
afköstum. Verkin hafa verið unnin
langt undir kostnaðaráætlun verk-
kaupa.
Þrátt fyrir að við búum í ungu
eldfjallalandi hafa ekki komið upp
neinar séríslenskar aðstæður sem
ekki hefur tekist að leysa.
Því er mikilvægt að halda jarð-
gangagerð samfellt áfram þannig
að fagleg þekking og kunnátta haldi
áfram að aukast. Ekki sé numið
staðar svo byija þurfi að nýju frá
grunni eftir einn áratug eða tvo.
Höfundur er verkfræðingur og
framkvæmdastjóri Krafttaks.