Morgunblaðið - 04.01.1990, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 1990
Kínverjar
neita að
Fang fái
ferðafrelsi
Peking, Canberra. Reuter.
KÍNVERJAR neituðu því í gær
að þeir hefðu ákveðið að leyfa
andófsnianninum Fang Lizhi að
fara til Ástralíu. Sögðu þeir ekk-
ert hæft í fregnum þess efni s
að þeir hefðu gert samkomulag
við Bandaríkjamenn í máli
Fangs, sem dvelst í bandaríska
sendiráðinu í Peking.
Tímaritið Pai Shing, sem gefið
er út í Hong Kong, sagði í fyrra-
dag, að kínversk stjómvöld hafa
ákveðið að leyfa Fang að fara til
Ástralíu síðar í þessum mánuði.
Hefði samkomulagið náðst í ferð
Brents Scowcrofts, öryggisráðgjafa
Bandaríkjaforseta, til Peking í
síðasta mánuði.
Talsmaður utanríkisráðuneytis-
ins í Peking sagði að frétt blaðsins
væri hreinn hugarburður. Hann gaf
hins vegar til kynna að stjómvöld
kynnu að verða tilbúin til að taka
vægt á máli Fangs játaði hann sekt
sína og héti „betrumbót“. Mál hans
hefur valdið mikljim erfiðleikum í
samskiptum Bandaríkjamanna og
Kínveija.
Fang leitaði skjóls ásamt konu
sinni og bami í bandaríska’sendi-
ráðinu í Peking eftir fjöldamorð
kínverska hersins á Torgi hins him-
neska friðar í júní sl. Kínversk
stjómvöld hafa gefið honum að sök
að hafa verið einn helsti forsprakki
stúdentamótmæla á torginu, sem
hófust snemma í maí en alþýðuher-
inn batt síðan endi á þau með fjölda-
morðum á andófsmönnum á torginu
3. júní sl.
£jt':
-r"\ ■
14 1 ) }
f Jt
f ■ á >
Reuter
Táknræn ferð
Hinn kunni franski haffræðingur Jacques Cousteau hélt í gær í óvenju-
lega ferð til Suðurskautsins. Með í för em sex börn, eitt frá hverri
heimsálfu. Hér sést Cousteau skýra tilgang ferðarinnar sem er sá að
vekja athygli heimsbyggðarinnar á þörfinni á að vernda síðasta ós-
nortna blett jarðarinnar. Flagginu á að koma fyrir á Suðurskautinu.
Deilan um Noriega:
Hæli í öðru landi
er ekki útilokað
- segir talsmaður Bandaríkjaforseta
Washington, Panamaborg. Reuter.
MARLIN Fitzwater, talsmaður Bandaríkjaforseta, vildi ekki útiloka
í gær að Bandaríkjastjórn féllist á að Manuel Antonio Noriega, fyrr-
um einræðisherra Panama, fengi hæli í einhveiju öðru landi en
Panama. Bandarikjamenn telja að israelskur ráðgjafí Noriega, Mike
Harari, hafi sloppið úr landi og sé nú i ísrael.
„Við höfum aldrei sagt að eitt- að stefnubreyting hefði orðið hjá
hvert þriðja ríki kæmi ekki til greina.
Við höfum sagt að við vildum fá
hann til Bandaríkjanna en við útilok-
um ekki alla aðra möguleika," sagði
Fitzwater.
Noriega leitaði hælis í sendiráði
Páfagarðs í Panama fjórum dögum
eftir að honum var steypt af stóli.
Bandaríkjamenn vilja draga hann
fyrir rétt fyrir aðild að eiturlyfja-
smygli en Páfagarður hefur neitað
að framselja hann.
Ummæli Fitzwaters benda til þess
að Bandaríkjastjórn sé reiðubúin að
fallast á málamiðlun til að leysa
hnútinn. Talsmaðurinn bætti síðar
við að hann væri ekki að gefa í skyn
Bandaríkjastjóm. „Afstaða okkar er
sú að Páfagarði ber að taka ákvörð-
unina. Boltinn er hjá þeim. Þeir vita
hver afstaða okkar er í meginatriðum
- við viljum fá hann til Banda-
ríkjanna," sagði hann. Bandarískir
embættismenn höfðu áður sagt að
lausn málsins gæti ekki falist í því
að Noriega fengi hæli í einhveiju
þriðja ríki vegna þess að þá yrði
ekki hægt að koma í veg fyrir að
hann gerði óskunda í Panama.
Skýrt var frá því í gærdag að 500
hermenn í liðsafla Bandaríkjamanna
í Panama yrðu fluttir heim síðdegis.
Fyrr í vikunni fóru 200 menn úr stór-
skotaliðinu heim til Bandaríkjanna.
Krafist afsagnar ríkisstjórnar Búlgaríu;
Hart deilt um réttindi
tyrkneska minnihlutans
Kurdzhali, Soílu. Reuter.
MÖRG þúsund Búlgarir söfauð-
ust saman í borginni Kurdzhali
í suðurhluta landsins á þriðjudag,
sungu ætljarðarsöngva og mót-
mæltu þeirri ákvörðun stjórn-
valda að veita tyrkneska minni-
hlutanum í landinu aukin mann-
réttindi. Kröfar voru bornar
fram um afsögn kommúnista-
stjórnarinnar. Borgarbúar eru
Óttast að íranska tankskipið brotni
Rabat, Marokkó. Reuter.
ÓTTAST var í gær að íranska tankskipið
Kharg-5 brotnaði í tvennt næstu daga vegna
vaxandi veðurs á þeim slóðum þar sem það er
í togi undan ströndum Marokkó.
Samkvæmt upplýsingum veðurstofunnar í
Rabat í Marokkó var gert ráð fyrir vaxandi norð-
vestanvindum og talsverðum sjó. Kharg-5 var í
gær um 300 km undan strönd landsins og var
talið að það mundi færast hratt undan vindi upp
á grynningar og stofna þannig vinsælum bað-
ströndum og mikilvægum fiskimiðum. í hættu.
Jafnframt var talið að sérstakar girðingar sem
lagðar hafa verið til að hefta útbreiðslu olíu-
flekks frá skipinu yrðu gagnslausar í öldugangi.
Logn og blíða hefur verið á þeim slóðum þar sem
Kharg-5 hefur verið á reki.
Sprenging varð í framanverðu skipinu 15.
desember og láku úr því 70.000 tonn af olíu.
Brotni það í tvennt, eins og óttast var, telja sér-
fræðingar nær öruggt að þau 200.000 tonn olíu,
sem enn eru í tönkum þess, fari einnig í hafið,
en það gæti haft í för með sér mesta mengunar-
slys sögunnar.
Hréolfa hefurleklft úr (ransku ollusklpf-
undan strönd Marokkó I tværvlkurog
gætl þetta orölö eltt mesta mengunar-
slys sogunnar ^. ■
f'
19. des.: Áhöfnin
yfirgefur sklpiö eftir
sprengingu um borö
Skipiö var um 30 km frá strand
lengjunni er björgunarsklp byrj-
uðu aö toga það frá ströndinni
'pÍT’
Atlenlshaf j Vestur-Sahara
Spðnn
...Á - \
Olíulekinn
Taliö er aö
70.000 tong
af hráolfu 1 _
hafi lekiö úr skipinu.
Sllkt magn myndi fylla
1.500 stóra ollublla
um 50 þúsund; Búlgarir og Týrk-
ir álíka fjölmennir. Gerð voru
hróp að Anatólíj Lúkanov, um-
bótasinnuðum félaga í stjórn-
málaráðinu, er hann varði
ákvörðun stjórnarinnar. Einnig
heyrðust slagorð gegn Podkrepa
sem er óháð verkalýðshreyfíng
með um 100 þúsund félaga og
áhrifamesta stjórnmálahreyfíng
andstæðinga kommúnista. Hreyf-
ingin styður stjórnvöld í málefa-
um Tyrk,ja.
Harðlínumaðurinn Todor
Zhívkov, sem nýlega var velt úr
sessi, beitti tyrkneska minnihlutann
miklu harðræði á þriggja áratuga
ferli sfnum. Um 1,5 milljón af níu
milljónum íbúa í Búlgaríu er tyrk-
neskumælandi og um 300 þúsund
þeirra flýði til Tyrklands undan
ofsóknum Zhívkovs á síðasta ári.
Þeim var bannað að iðka trú sína,
islam, gert að leggja af tyrknesk
nöfn sín og mæla á búlgörsku.
Mótmælendur í Kurdzhali æptu:
„Búlgaría er ekki Kýpur“ og „Týrki
til Tyrklands.“ Um þúsund Búlgarir
frá borginni héldu fund fyrir utan
þjóðþingið í höfuðborginni Sofíu og
sögðu að ákvörðunin um aukin rétt-
indi Tyrkjanna hefði verið tekin án
Fækkun liðsafla og vígtóla í Evrópu:
Óhætt að kalla allt að 100.000
bandaríska hermenn heim
Washington. Reuter.
SAM Nunn, formaður hermálanefiidar öldungadeildar Bandaríkjaþings
og einn virtasti sérfræðingur á sviði varnar- og öryggismála vestra,
hvatti til þess i blaðaviðtali sem birtist á mánudag að allt að 100.000
bandarískir hermenn yrðu kallaðir heim frá Evrópu. Kvaðst hann líta
svo á að breytingarnar í ríkjum Austur-Evrópu hefðu dregið verulega
úr hernaðarógnun aðildarríkja Varsjárbandalagsins.
Nunn sagði í viðtali við bandaríska mætti þeim fjármunum sem sparast
dagblaðið The New York Times að
200 til 250.000 bandarískir hermenn
nægðu til að tryggja vamarskuld-
bindingar Bandaríkjamanna í Vest-
ur-Evrópu en herlið þeirra í álfunni
telur nú 305.000 menn.
Carl Levin, sem einnig á sæti í
hermálanefndinni, tók í sama streng
á þriðjudag og benti á að veija
myndu með þessum hætti til upp-
byggingar innan Bandaríkjanna.
„Frelsisvindamir hafa tvístrað Var-
sjárbandalaginu og sú staðreynd
blasir við að ekki er unnt að treysta
á herafla ríkja Austur-Evrópu verði
ákveðið að hefja árás til vesturs,"
sagði hann.
Þeir Nunn og Levin lögðu hins
vegar áherslu á að Bandaríkjamenn
yrðu ávallt og ævinlega að ítreka
þann ásetning sinn að taka þátt í
vörnum Evrópu og þyrfti það að
koma skýrt fram í öllum samninga-
viðræðum um fækkun hermanna og
vígtóla í Evrópu.
Áður en veldi kommúnista hrundi
eins og spilaborg í Austur-Evrópu
hafði George Bush Bandaríkjaforseti
lagt til að hermönnum yrði fækkað
þannig að hvort stórveldið um sig
hefði 275.000 menn undir vopnum í
Evrópu. Hefur tillaga þessi þegar
verið lögð fram í Vínarborg þar sem
fram fara viðræður 23 ríkja Atlants-
hafsbandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins um niðurskurð á sviði hins
hefðbundna herafla frá Atlantshafi
til Úralfjalla. Hún felur í sér að
bandarískum hermönnum verður
fækkað um 30.000 en sovéskum um
á að giska 300.000. Þeir Nunn og
Levin kváðust vera þeirrar skoðunar
að atburðir undanfarinna vikna og
mánaða í Austur-Evrópu hefðu gert
það að verkum að hefja bæri þegar
í stað nýjar viðræður um frekari nið-
urskurð ér Vínarsáttmálinn lægi fyr-
ir en stefnt er að því að þeim samn-
ineum verði lokið fyrir næstu áramót.
þess að ráðgast við íbúa Kurdzhali
og án tillitsTil sérstakra aðstæðna
þar, að sögn búlgörsku fréttastof-
unnar »BTA.
Stjómmálaráðið, æðsta valda-
stofnun landsins, sendi frá sér yfir-
lýsingu þar sem hvatt var til still-
ingar og ítrekað að Tyrkjum yrði
veitt full lagavemd, jafnframt því
sem lítið var gert úr spennunni í
Kurdzhali. Vestrænir stjórnarerind-
rekar segja að það geti skipt sköp-
um hvernig þjóðernisvandinn verði
leystur þar sem Búlgarir þurfi að
leita eftir miklum lánum hjá vest-
rænum lýðræðisríkjum til að rétta
við efnahaginn. Stjórn Tyrklands
sagði í gær að fyrst og fremst
væri um búlgarskt innanlands-
vandamál að ræða.
Orlög Zhívkovs óráðin enn
Tveim mánuðum eftir fall
Zhívkovs hafa umbótasinnaðir
kommúnistar undir forystu Peters
Mladenovs forseta ekki ákveðið
hvað verði gert við leiðtogann fyrr-
verandi. Áðurnefndur Lúkanov
sagði þó ljóst að hiítt yrði „lögum
en ekki tilfinningum" og var ljóst
að hann vísaði til aðdragandans að
aftöku Ceausescu-hjónanna í Rúm-
eníu um jólin þar sem vart var um
raunveruleg réttarhöld að ræða.
Hann sagði að fyrst yrði 'að kanna
hvaða lög Zhívkov hefði brotið áður
en ákæra yrði lögð fram.
Lúkanov sagði kommúnista-
flokkinn myndu gegna mikilvægu
hlutverki í framtíð landsins en regn-
hlífarsamtök níu hópa stjómarand-
stæðinga hafa hafnað hugmyndum
kommúnískra umbótasinna um
samsteypustjórn flokksins og
stjómarandstöðunnar eftir fijálsar
kosningar. Kommúnistar hafa verið
sakaðir um að reyna að tefja fyrir
kosningunum, sem Mladenov for-
seti hét í nýársávarpi sínu að yrðu
síðar á árinu. Lúkanov benti á
mótsagnir í málflutningi stjórnar-
andstæðinga sem sumir hafa talað
um seinagang en aðrir úr þeirra
röðum vilja lengri tíma til að kynna
stefnu sína úti á landsbyggðinni.
Tilkynnt hefur verið að þjóð-
þingið mun koma saman síðar í
þessum mánuði og samþykkja að
afnema ákvæði í stjórnarskránni
um forræði kommúnistaflokksins.
Fulltrúar stjórvalda og lýðræðisaf-
lanna hófu formlegar viðræður um
stjórnarfarsumbætur í gær.