Morgunblaðið - 04.01.1990, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 1990
35
Hólmfríður Ingimund
ardóttir - Minning
Fædd 11. mars 1918
Dáin 23. desember 1989
Hólmfríður Ingimundardóttir var
fædd á Snartarstöðum í Presthóla-
hreppi í Norður-Þingeyjarsýslu 11.
dag marsmánaðar árið 1918. For-
eldrar hennar voru Ragnheiður
Regína Vigfúsdóttir og Ingimundur
Halldórsson. Ættir hennar verða
ekki raktar hér, en hún var komin
af traustum stofni íslenskrar sveita-
menningar og enn eru margir af
hennar ætt búsettir á þessum slóð-
um. Síðar fluttu foreldrar hennar að
Valþjófsstöðum í sömu sveit og síðan
að Einarsstöðum í sömu sveit.
Mig langar nú, við jarðnesk leiðar-
lok hennar, að minnast hennar svo
nátengd var hún lífi mínu og starfi
í nálægt þijá og hálfan áratug, að
lífshlaup okkar verður naumast að-
skilið.
Leiðir okkar lágu fyrst saman árið
1955. Ég hafði kynnst Kristínu, syst-
ur hennar, og varð tíður gestur á
heimili þeirra systra. Hólmfríður tók
mér strax með þeim ágætum að ekki
varð á betra kosið. í heimili hjá þeim
systrum var dóttir Kristínar, Ragn-
heiður Ingunn, þá 7 ára, sem síðar
varð stjúpdóttir mín. Það fór ekki
framhjá mér hve vænt Hólmfríði
þótti um þessa litlu systurdóttur sína.
Umhyggja hennar fyrir Heiðu var
slík að hún var henni sem önnur
móðir. Og börn finna vel hvað að
þeim snýr. Það fór ekki milli mála
hvað Heiðu þótti vænt um þessa
frænku sína. Hún kallaði hana Döddu
sem mun hafa átt að vera frænka,
þegar hún var að byrja að tala. Sú
ástúð sem Hólmfríður sýndi Heiðu
var aðeins fyrsti kafli í lengri sögu
sem síðar verður rakinn.
Þegar við Kristín stofnuðum heim-
ili í október 1957 og fluttum á Grett-
isgötu 16b, bjó Hólmfríður áfram ein
á Bergstaðastræti 8. Við Kristín
höfðum lagt í að kaupa okkur þessa
íbúð á Grettisgötunni. Ég þurfti að
auka tekjur mínar til að standa und-
ir íbúðarkaupunum. Leigði ég þá
söluturninn Gosa á Skólavörðustíg
10 og þetta fyrirtæki ætlaði ég að
reka með fastri vinnu. Mér varð ljóst
að slíkur rekstur gengur ekki nema
fólk úr innsta fjölskylduhring annist
hann. Þegar hér var komið sögu
hafði Hólmfríður unnið hjá sama
vinnuveitanda í mörg ár sem mat
hana mikils. Hún sagði lausu starfi
sínu og fór að vinna hjá okkur í
Gosa. Ekki vegna þess að ég gæti
boðið henni gull og græna skóga,
því síður skemmtilegri vinnu eða
betri vinnutíma. Nei, en fórnarlund
hennar var slík að hún gerði þetta
okkar vegna. Og þarna vann hún
yfir 13 ár eða þangað til í árslok
1971 þegar ég hætti þessum rekstri.
Á Grettisgötunni fjölgaði á fyrsta
ári. Brynja Ríkey bættist í hópinn.
Hún varð strax yndið hennar Döddu.
Systurdæturnar voru orðnar tvær og
umhyggjan fyrir henni sú sama eins
og fyrir Heiðu. Og ást þeirra systra
til Döddu var einlæg til hinstu stund-
ar.
Þegar við höfðum búið á Grettis-
götunni í sex ár festum við kaup á
hæð í Safamýrinni. Þangað flutti
Hólmfríður með okkur í desember
1963 og bjó hjá okkur þangað til hún
keypti sér tveggja herbergja íbúð í
byijun áttunda áratugarins og þar
bjó hún til dauðadags.
Þegar ég hætti rekstrinum á
Skólavörðustígnum urðu önnur
þáttaskil hjá mér og henni. Ég hóf
störf hjá Hagkaup árið 1972 eftir
að hafa starfað hjá Olíufélaginu
Skeljungi í fimmtán ár. Hólmfríður
hóf einnig störf í Hagkaup sama ár
og þar lýkur starfsferli hennar árið
1985 þegar hún komst á ellilaun.
Enn er órakinn þriðji kafli í sam-
skiptum Hólmfríðar við yngstu með-
limi fjölskyldunnar. Árið 1967 fæðist
fyrsta barn Ragnheiðar, Kristín, svo
Anna Bryndís 1971 og Birgir Karl
1980. Tók hún sama ástfóstri við
þau eins og Heiðu og Brynju. Hún
var Dadda þeirra allra. Og þegar
Hólmfriður fékk sitt fyrsta áfall í
septemberi sl. voru öll fimm börnin
hennar Döddu tilbúin að létta henni
lífið og það var ekki spurt hvort
heimsóknartími væri búinn, það voru
nálægt því vaktaskipti og sýnir það
best hvern hug þau báru til Döddu
sinnar og vildu endurgjalda henni
góðvild hennar og umhyggju á liðn-
um árum.
Hólmfríður kynntist snemma and-
streymi lífsins. Móðir hennar féll frá
þegar hún var fimmtán ára og Kristín
13 ára. Ragnheiður, móðir þeirra,
var aðeins 39 ára þegar hún lést.
Ung að árum veiktist Hólmfríður
af berklum sem var skæðasti sjúk-
dómur á íslandi á þessum árum og
barðist hún hetjulegri baráttu fyrir
lífi sínu í mörg ár. Hún dvaldi þessi
ár á Kristneshæli og gekk að lokum
undir höggningu hjá hinum kunna
lækni, Guðmundi Karli. Hún náði
eftir atvikum góðri heilsu og með
annað lungað óvirkt hófst lífsbarátt-
an að nýju. Hún sagði sjálf, að mátt-
ur trúarinnar hefði bjargað lífi sínu.
Hin síðari ár sótti hún trúarsamkom-
ur hjá Guðrúnu í Hörgshlíð á sunnu-
dagskvöldum.
Á Kristnesi kynntist Hólmfríður
Runólfi Elíneussyni frá Heydal í
Mjóafirði við ísafjarðardjúp. Þau
gengu í hjónaband 19. ágúst 1943
en skildu eftir fimm ára sambúð.
Eftir það bjuggu þær systur Hólm-
fríður og Kristín saman eins og áður
er fram komið þangað til Kristín
giftist undirrituðum í október 1957.
Ég hefi nú rakið í stuttu máli
lífshlaup Hólmfríðar þau ár sem við
urðum samferða í lífinu og aðeins
horft til fortíðar. Eins og áður er að
vikið sýndi Hólmfríður mér og minni
fjölskyldu slíka hjálp og fórnarlund
að aldrei verður fullþakkað.
En hana prýddu fleiri kostir. Hún.
komst aldrei langt í lífsgæðakapp-
hlaupinu og sóttist reyndar ekki eft-
ir því en hún var nægjusöm og ráð-
deildarsöm og spilaði vel úr því sem
hún hafði á hendinni og komst alltaf
vel af, þó að flestir kvörtuðu sem
höfðu svipaðar tekjur eða meiri. Hún
gæti verið góð fyrirmynd ýmsum sem
spá í slemmuna og tapa. Ég hefi
reyndar oft sagt það að það væri
ekki vandi að reka okkar þjóðfélag
ef allir væru jafn sáttir við sinn hlut
og hún. Hún gerði meiri kröfur til
sjálfrar sín en annarra.
Hólmfríður var bæði stundvís og
samviskusöm hjá þeim vinnuveitend-
um sem hún þjónaði um dagana. Hún
bjó við skerta starfsorku eins og
áður er að vikið. Þó var fjarvera
hennar vegna veikinda minni en
ýmissa sem ganga heilir til skógar.
Hólmfríður var mjög félagslynd.
Þegar hún var hætt störfum sótti
hún mikið samkomur eldri borgara
í Gerðubergi. Hún hafði létta lund
og var gamansöm þegar því var að
skipta. Skap sitt kunni hún mörgum
öðrum betur að stilla og lagði gott
til málanna ef deilur risu milli ann-
arra aðila.
Um miðjan september fórum við
Kristín í sumarleyfi til Benidorm.
Hólmfríður var bæði glöð og hress
þegar við kvöddum hana. Eina nótt-
ina í sumarleyfinu dreymdi mig
draum sem hér verður rakinn. Mig
dreymdi látinn mann sem við Hólm-
fríður bæði þekktum. Hann stóð við
hlið mér og ég skynjaði að hann var
látinn. Hann hvarf en svo birtist svart
andlit hans á hvítum skermi. Ég
spurði þennan látna kunningja minn
hvað hann vildi mér, hvort hann
væri að boða mér einhver slæm
tíðindi. Hann deplaði hægra auganu
og hvarf.
Við hringdum heim. Þá fengum
við þær fréttir að Hólmfríður hefði
fengið blóðtappa sem stoppaði við
heilann og útlitið virtist eftir atvikum
gott. Hún hafði sloppið við lömun
en átti í vanda með að tjá sig. Þegar
við komum heim í byijun október og
heimsóttum hana á spítalann fannst
mér sem kraftaverk hefði gerst. Og
nokkrum dögum síðar var hún út-
skrifuð af sjúkrahúsinu.
Hólmfríður dvaldist næstu vikum-
ar hjá Ragnheiði frænku sinni og
síðar hjá okkur Kristínu, síðustu
dagana rúmliggjandi. Hér fór sem
oftar að þegar ein báran rís er önnur
vís. Hún hafði fengið annan blóð-
tappa.
Föstudaginn 15. desember var
Hólmfríður flutt á Grensásdeild og
endurþjálfun skyldi hafin. Tveimur
dögum seinna var hún flutt á Borg-
arspítalann. Þar naut hún frábærrar
umönnunar uns yfir lauk. Er það
þakkað hér.
Síðustu vikuna var okkur ljóst að
lífi hennar væri senn lokið. Hún
kvaddi þennan heim í eftirmiðdag á
Þorláksmessu. Við fórum að dánar-
beði hennar nokkru seinna. Yfír
henni hvíldi friður og ró. Hátíð ljóss-
ins fór í hönd. Hún hafði hlotið bestu
jólagjöf sem völ var á eins og komið
var. Draumur minn, sem áður er
getið, eíni marktæki draumur lífs
míns, var orðinn að köldum vem-
leika.
Jólapakkarnir frá henni vom á
sínum stað á aðfangadagskvöld. Slík
var fyrirhyggja hennar að sumt hafði
hún keypt meðan hún naut enn fullr-
ar heilsu og annað bað hún ýmsa í
fjölskyldunni að annast kaup á. Þó
að rödd hennar heyrðist ekki við jóla-
borðið, efaðist ég ekki um nærvera
hennar.
Ég kveð Fríðu mágkonu mína með
virðingu og þökk.
Blessuð sé minning hennar.
Birgir Steinn Þórsson
Hólmfríður Ingimundardóttir lést
á Borgarspítalanum á Þorláks-
messu eftir stutt en alvarleg veik-
indi. Hólmfríður fæddist að Einars-
stöðum í N-Þingeyjarsýslu 11. mars
1918 og ólst þar upp ásamt eftirlif-
andi systur sinni, Kristínu. Foreldr-
ar þeirra vom hjónin Ingimundur
Halldórsson og Ragnheiður Vigfús-
dóttir sem þar bjuggu. Ungar
misstu þær móður sína og færðist
ábyrgðin á heimilishaldinu þá yfir
á herðar systranna og þó eðlilega
fremur þeirrar eldri, Hólmfríðar.
Þessi lífsreynsla hefur ömgglega
átt þátt í að mynda það sterka og
nána samband sem ætíð ríkti milli
systranna. Kynni okkar Fríðu hóf-
ust fyrir 20 árum er ég tengdist
fjölskyldu hennar. Þá var hún löngu
flutt hingað suður til Reykjavíkur.
Mér lærðist fljótlega að skilja
hvílíka mannkosti þessi kona hafði
til að bera.
Það sem einkenndi Fríðu alla tíð
var jákvætt lífsviðhorf hennar,
nægjusemi og skyldurækni ásamt
miklum kærleika sem hún bar og
auðsýndi sinum nánustu ríkulega í
orði og verki. Fríða var jafnlynd,
létt og glaðsinna í góðra vina hópi
svo öllum leið vel í návist hennar.
Það var alltaf gott að koma til
hennar í heimsókn á Rauðarárstíg-
inn þar sem hún bjó síðustu 18
árin. Hún var ákaflega gestrisin og
gaman að spjalla við hana, enda
hafði Fríða ákveðnar skoðanir á
mörgum hlutum og fylgdi þeim hik-
laust fram. Skoðanir hennar mótuð-
ust af þeirri sterku réttlætiskennd
sem hún bar.
Eftir að Hólmfríður kom hingað
suður til Reykjavíkur stundaði hún
lengst af afgreiðslu og verslunar-
störf eða í nærfellt 30 ár, lengst í
Hagkaupum í Skeifunni.
Sem ung kona varð hún fyrir því
áfalli að veikjast alvarlega af berkl-
um í lungum og gekk hún ekki
heil til skógar eftir það. Þetta varð
henni þó ekki fjötur um fót í því
að rækja af kostgæfni þau störf sem
hún gegndi enda var óbilandi bar-
áttuþrek eitt af mörgum kostum
sem hún hafði til að bera. Sjálfa
heyrði ég hana aldrei hafa orð á
þessu og því síður að hún kvartaði,
enda var það orð vafalaust ekki til
í hennar hugskoti.
Hólmfríður var trúuð kona og
þótt hún kysi að geyma þær skoðan-
ir með sjálfri sér, tel ég að trú henn-
ar hafi veitt henni mikilvægan styrk
í lífinu.
Margs góðs er að minnast og
margs að þakka nú við leiðarlok.
Ég varð snemma aðnjótandi hennar
miklu hjálpsemi. Fyrir átján ámm
kom hún um tíma inn á heimili þar
sem vom tvö böm, þar af annað
kornabam. Húsmóðirin, sem er
systurdóttir hennar, þá enn við nám
og húsbóndinn, sá er þetta ritar,
sjómaður. Tók Hólmfríður þá að sér
að annast nýfæddu dótturina og
aðra barnunga og vera þannig stoð
og stytta heimilisins. Og ekki þurfti
að hafa áhyggjur af heimilinu né
börnunum í hennar höndum. Hún
annaðist þau af þeirri umhyggju
sem væru þau hennar eigin. Og
mörgum árum síðar endurtók sagan
sig er hún kom inn á heimilið til
þess að annast um ungan dreng sem
þá var að hefja skólagöngu sína.
Þannig var það alla tíð að það
sem mótaði líf Fríðu og mestu réð
um hennar gerðir spratt af hjálp-
semi hennar og kærleika til sinna
nánustu. Þessa kærleika nutu börn-
in mín alla tíð fram til hins síðasta.
Hún bar einlæga ást til barnanna
sem hún sýndi ríkulega í orði og
verki.
Það rennur á þessari stundu upp
í huga minn mynd frá því þegar
yngri dóttir okkar, Anna Bryndís,
var skírð. Ég man ljóslifandi hve
glöð og stolt Fríða var er hún reisu-
leg í fasi að vanda hélt undir skírn
þessari litlu frænku sinni sem hún
hafði þá annast daglega nánast frá
fæðingu.
Sjálf eignaðist Fríða engin börn
á lífsleið sinni í venjulegri merkingu
en hún eignaðist það sem raun-
verulega er mest um vert, ást og
virðingu barnanna í Ijölskyldunni.
Þau elskuðu öll Döddu frænku eins
og þau alltaf kölluðu hana og sakna
sárt.
Nú við leiðarlok er ég minnist
þessarar ágætu konu og kynna
okkar og samskipta í gegnum árin,
er mér þakklæti til hennar efst í
huga. Nú er hennar sárt saknað
af sínum nánustu. Elsku Kristín og
fjölskylda. Guð gefl ykkur styrk í
sorg. Það er huggun harmi gegn
að eftir standa ljúfar minningar um
konu sem miðlaði frá sér öllu því
sem best er og verðmætast í mann-
legum samskiptum. Þær minningar
munu lengi lifa og verma hugi.
Guð blessi minningu hennar.
Óskar Þór Karlsson

K<ira lón Pélur
INNRITUN í SÍMA
36645 4., 5. og 6. JANÚAR
alla daga kl. 10.00 — 20.00
ALLIR ALDURSHÓPAR VELKOMNIR
Byrjendur - Framhald - Hóptímar - Einkatímar
Starfsmannahópar og félagssamtök
Kennum alla almenna dansa,
s.s. barnadansa, gömludansana og samkvæmisdansa
(standard dansar og suður-amerískir dansar).
Laugardagskennsla fyrir börn

KENNSLUSTAÐIR
Bolholti 6, Reykjavík og Garðalundur, Garðabæ
F

Cledilegt dansár 1990
' c3/ar8li3
S • K • Ó • L • I
JÓNS PÉTURS OG KÖRU
Bolholt 6, 105 Reykjavík, sími: 36645