Morgunblaðið - 04.02.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1990
C 13
'H
-yc
RemmPANce cf all v?c
OF LOCKSHBiE AiR DíSASTES
mo DÍED ON 21sí 0ECEM8ER 1986
'**W ÍMU
M f.‘Wl «**
Pí WWR 0»«
i?> m*i. coct*
mmim
*«CT ffWMOf
itif'jtsííí#®
SFTÍ»?
!***■»»««*
W*m»C*
íiáííiiW'ýi?
C5«9t .
wj
«•[ y> 4
rjsd! s í f
mMKmmMP
tw cmsfHMt* Mutt-my
M ■
CtOtUtWððiOMhWWMa
i*e MðtuiK tasua
mvi*m<xm>a
CWOSOttO :
i%n weuttuMMM - ■
wsu«tt«i.
tWINWW
iUMtomaKMEnn
uðtsw«-uetí»
na« m«a
iMti BM3f StoSOMSS
: flttÉt tP*£ítiyt
JHMKFIMAI iWSSM**
i tJUsPK ítBt* |)Kfíy‘>'»'
. -IHUBjtlMiK tUOt ■' .'
■ MÚSUKIMB* SWtfiíSÍ
'M90R WAUJPKt
■ mstgus UjLM'MUSit
SSSr"' ■'
'■■ 's$0ýtHtjfs3;& "Úfc ■
«Wr, .
.«ww.<*ui *e«T«
•OÖCMMWeOk ■
*wwi
tiswruiujsj'
Uta
;w n/» <mai*
Ættingjar minnast látinna: Minnisvarði í Lockerbie.
Ahmed Jibril
hann, palestínskur vinur hans, Im-
andi Chaban, og bræður Jamilu,
Mahmoud og Mustafa al-Moghrabi
(24 og 23 ára), notuðu Uppsali fyrir
bækistöð til að undirbúa hryðjuverk
og búa til viðvæningslegar sprengjur.
Á árunum 1985 og 1986 notuðu
þeir fjórar heimatilbúnar sprengjur
til að eyðileggja skrifstofur banda-
ríska Northwest-Orient-flugfélags-
ins í Kaupmannahöfn og Stokk-
hólmi, skrifstofu ísraelska flugfé-
lagsins E1 A1 í Amsterdam og bæna-
hús gyðinga í Kaupmannahöfn. Einn
maður beið bana og 27 særðust.
Fimmta sprengjan átti að springa
í skrifstofu E1 A1 í Kaupmannahöfn,
en Mahmoud fékk samvizkubit.
Hann vafði arabísku dagblaði utan-
um sprengjuna, stakk sprengjunni
ofan í poka og fleygði pokanum út
í skurð í Kaupmannahöfn. Pokinn
sökk ekki og lögreglan fann hann,
en tilræðismennirnir komust aftur til
Uppsala heilu og höldnu. Hik Mah-
mouds kom félögum hans í koll og
hann hefur borið vitni gegn þeim.
Sex árum eftir komuna til Upp-
sala urðu tímamót í lífi Abu og Jam-
ilu Talbs. Hinn 3. júlí 1988 strengdi
Ali Akbar Mohtashemi, þáverandi
innanríkisráðherra írans, þess heit
að hefna fyrir það að bandaríska
herskipið Vincennes skaut niður
íranska farþegaþotu yfir Persaflóa.
Hann mun hafa greitt Ahmed Jibril,
leiðtoga PFLP-GC, 10 milljónir
Bandaríkjadala fyrir að koma
sprengju fyrir i bandarískri farþega-
þotu í hefndarskyni. Áætlunarflug-
ferð Pan Am 103 varð fyrir valinu.
Handtökur í Þýzkalandi
í október 1988 kom þriðji Mog-
hrabi-bróðirinn, Mohammed, akandi
í hvítri Volvo-bifreið Imandi Chabans
til Neuss í Vestur-Þýzkalandi. Hann
hélt rakleiðis til íbúðar Palestínu-
mannsins Hashim Abassi, sem átti
tvo bræður í Uppsölum og þeir voru
vinir Moghrabi-bræðranna og Abu
Talbs. I íbúð Abassi í Neuss hitti
Mohammed al-Moghrabi yfirmann
Evrópudeildar PFLP-GC, Hafez
Dalkamoni, og Marwan Khreesat,
sem Ahmed Jibril hafði sent til Evr-
ópu vegna sérþekkingar hans í
sprengjugerð.
Ali Akbar Mohtashemi
Þýzka rannsóknarlögreglan, Bun-
lieskrírnínalanit (BKA), hafði haft
auga með Dalkanioni um skeið vegna
ábendingar frá ísraelsmönnum, sem
höfðu áhyggjur af ísraelsku hand-
knattleiksliði sem var á keppnis-
ferðalagi í Evrópu. Símtöl Dalkam-
onis voru hleruð og í ljós kom að
eitthvað mikið stóð til. BKA lét því
til skarar skríða og ruddist inn í 12
íbúðir í sex fylkjum samkvæmt áætl-
un, sem var kölluð Herbslaub (Haust-
lauf).
Mikið safn vopna fannst í íbúð í
Frankfurt, þar á meðal byssur til
árása á skriðdreka, sprengjuvörpur,
rifflar og handsprengjur. Dalkamoni
og Khreesat voru handteknir í Neuss
og í grænum Taunus-bíl þeirra fannst
Toshiba-ferðaútvarpstæki, sem
plastsprengju hafði verið komið fyrir
í. Við sprengjuna hafði verið tengdur
sérstakur loftþrýstibúnaður til að
láta hana springa í ákveðinni hæð.
Sextán menn voru handteknir, en
þeir voru allir látnir lausir hálfum
mánuði síðar nema Dalkamoni og
einn annar maður, „vegna skorts á
sönnunum“. Seinna var Dalkamoni
ákærður fyrir að hafa sprengt í loft
upp flutningalest með bandarískum
hermönnum. Skæðar tungur sögðu
að Khreesat hefði leikið tveim skjöld-
um og hann hvarf sjónum, en mun
nú vera í Jórdaníu.
Mohammed al-Moghrabi, mágur
Abu Talbs, var einn þeirra sem voru
látnir lausir. Sænska öryggislögregl-
an fékk þann illa grun að hann og
Imandi Chaban, vildarvinur Talbs,
hygðust nota sprengiefni til að setja
„flugslys" á svið og fór þess á leit
að fá að handtaka þá. Beiðninni var
hafnað „vegna skorts á sönnunum“.
Týndu sprengjurnar
Þjóðveijar voru hæstánægðir með
áðgerðirnar í Neuss og Frankfurt.
Þeir töldu sig hafa komið í veg fyrir
hryðjuverkaárás, en sjö vikum síðar
sprakk Pan Am-þotan í tætlur yfir
Lockerbie. Nú er talið að sprengj-
unni, sem grandaði þotunni, hafi
verið smyglað á laun úr íbúð Ábassi
í Neuss einhvern tíma eftir hand-
tökumar.
Þjóðveijum sást yfir mikilvægt
| atriði. Khreesat hafði sagt að hann
hefði búið til fjórar sprengjur auk
þeirrar, sem fannst í græna Taun-
usnum. Fimm mánuðum síðar leituðu
Þjóðveijar betur að áeggjan Banda-
ríkjamanna. Þá fundust þijár dulbún-
ar sprengjur í kjallara ávaxta- og
grænmetisverzlunar mágs Dalkam-
onis í Neuss. Einn sprengjusérfræð-
ingur beið bana og annar særðist við
leitina.
Skozka lögreglan fékk ekki
skýrslu Þjóðveija um „Haustlaufs-
aðgerðina“ fyrr en í febrúar 1989.
Þá fyrst komust Skotar að því að
Mohammed al-Moghrabi. hafði ekið
frá Svíþjóð til Neuss til að hitta
Dalkamoni og dvalizt í íbúð hans í
Isarstrasse á sama tíma og Khreesat
vann að smíði Toshiba-sprengjunnar.
Þar með komust Skotar á slóð Abu
Talbs.
Hálfu ári eftir slysið í Lockerbie
töldu Skotar sig hafa sýnt fram á
eftirfarandi: Sprengingin hafði orðið
í fremra farangursrými, plast-
sprengja í Toshiba-ferðaútvarpstæki
olli sprengingunni, útvarpssprengjan
leyndist í ferðatösku af Samsonite-
gerð, taskan kom frá Frankfurt og
hún hafði verið send þangað frá
Möltu. Bútur úr köflóttum buxum
með vörumerkinu „Yorkie,“ sem
fannst í Samsonite-töskunni, olli hins
vegar heilabrotum.
Ferðin til Möltu
Um sama leýti urðu straumhvörf
í málinu í Svíþjóð. Einn sérfræðinga
sænsku lögreglunnar skoðaði betur
pokann með sprengjunni, sem hafði
fundizt í dýkinu í Kaupmannahöfn
tæpum fjórum árum áður og fann
fingraför, sem enginn hafði tekið
eftir, á arabíska dagblaðinu. Þau
reyndust vera af Imandi Chaban,
vini Abu Talbs.
Þessi sönnun nægði til þess að
sænska lögreglan handtók tvo Mog-
hrabi-bræðranna, Chaban, Abu Talb
og Jamilu 18. maí. Lögreglan gerði
einnig fölsuð vegabréf upptæk og
samkvæmt einu þeirra hafði Abu
Talb verið á Möltu 19. til 26. októ-
ber 1988, á sama tíma og Mo-
hammed al-Moghrabi hafði verið í
Neuss.
Þegar lögreglan bað Jamilu um
skýringu á ferðum eiginmannsins
sagði hún: „Á Möltu heimsótti Abu
Talb vin sinn, sem á bakarí, og bróð-
ur mannsins, Abdes Salaam, og þessi
Abdes Salaam á fataverksmiðju, þar
sem Abu Talb keypti föt.“ í ljós kom
að Talb hafði farið aftur til Möltu
mánuði síðar, því að við leit í íbúð
hans í Uppsölum fannst farmiði með
flugvél þaðan dagsettur 26. nóvem-
ber 1988.
Skotar áttuðu sig ekki á mikilvægi
upplýsinganna frá Sviþjóð fyrr en í
ágúst. Þá fékk skozka lögreglan far-
angursskrá Pan Am frá vestur-þýzku
lögreglunni eftir átta mánaða stapp
(hún hafði verið talin glötuð). Sam-
kvæmt henni var ein ferðataska frá
flugfélagi Möltu flutt um borð í Loc-
kerbie-þotuna í Frankfurt 21. desem-
ber 1988, þótt enginn farþeganna
ætti hana.
Vegna hinna nýju upplýsinga fóru
skozkir rannsóknarlögreglumenn til
Möltu í október. Eftir nokkra leit
fundu þeir fataverksmiðjuna „Yorkie
Industrial Clothing". Eigandinn,
Alex Calleja, staðfesti að köflóttu
buxurnar úr Pan Am-þotunni væru
frá fyrirtækinu og sagði að þær
hefðu verið seldar tízkufataverzlun í
bænum Sliema.
Sellan í bakaríinu
Eigandi verzlunarinnar, Tony
Gauci, kannaðist strax við að hafa
selt manni,' sem hefði talað með
líbýskum hreim, umræddar buxur
23. nóvember 1988, þ.e. á sama tíma
og Talb var á Möltu í síðara skiptið.
Hann kvaðst hafa selt honum fleiri
föt, m.a. ungbarnafatnað, og
regnhlíf. Regnhlíf samkvæmt lýsingu
Gaucis fannst meðal muna úr flaki
Pan Am-þotunnar.
I ljós kom að leyniþjónustumenn
höfðu tekið eftir því að menn úr sellu
Dalkamonis í Þýzkalandi höfðu oft
lagt leið sína í bakaríið, sem Jamila
hafði minnzt á. Skozku rannsóknar-
lögreglumennirnir komust líka að því
að ein af sellum PFLP-GC skýldi sér
á bak við gervifyrirtækið „Miska
Trading“, sem rak umrætt bakarí í
Sliema. Einnig kom á daginn að í
októberbytjun 1988 hafði Abu Talb
verði á Kýpur, sem er vinsæll stökk-
pallur hryðjuverkaaðgerða, og að
Hafez Dalkamoni hafði verið þar um
sama leyti.
Líkurnar gegn Talb voru orðnar
.svo sterkar að 23. nóvember í haust,
réttu ári eftir fatakaupin í Sliema,
sótti rannsóknarnefnd Lockerbie-
slyssins um leyfi sænskra yfirvalda
til að leita í íbúð Talbs í Uppsölum.
Leyfið fékkst viku síðar og skozku
lögreglumennirnir lögðu hald á mikið
af fatnaði, þar á meðal föt sem höfðu
verið keypt á Möltu.
Síðan var farið með fötin til Möltu
og Gauci spurður hvort hann kannað-
ist við að hafa selt þau Abu Talb ári
áður. Þegar sótt var um leyfi til að
fara með fötin frá Svíþjóð var í fyrsta
skipti tekið fram opinberlega að Talb
væri grunaður um að hafa myrt eða
tekið þátt í að myrða 270 manns í
Lockerbie.
Samtalið við Talb
Skozkir rannsóknarlögreglumenn
drógu í lengstu lög að ræða við Abu
Talb. Þeir töluðu ekki við hann fyrr
en þremur dögum áður en kviðdóm-
urinn í Uppsölum dæmdi hann í
ævilangt fangelsi fyrir sprengjutil-
ræði í Danmörku og Hollandi 1985
á eins árs afmæli flugslyssins í Loc-
kerbie. Imandi Chaban hlaut líka
lífstíðardóm, en Mahmoud al-Mog-
hrabi sex ára og Moustafa al-
Moghrabi eins árs fangelsi. Talið er
að Talb verði í mesta lagi 10 ár í
haldi.
Abu Talb harðneitaði því í samtal-
inu við skozku lögreglumennina að
hafa á nokkurn hátt verið viðriðinn
Lockerbie-slysið. Lögfræðingur
hans, Sven-Erik Sjögren, sagði að
hann hefði verið á Möltu „í viðskipta-
erindum". Áreiðanlegir heimildar-
menn sögðu að fjórir fimmtu hlutar
málsins væru leystir, en Talb neitaði
að varpa ljósi á óleysta þáttinn. Skot-
ar vildu það eitt segja að þess yrði
ekki farið á leit í bráð að Talb yrði
framseldur. Enn öruggari sannána
virðist leitað.
i