Morgunblaðið - 27.05.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. MAÍ 1990
C 13
„Já, það getur vel verið en það
yrði þá ekki til þess eins að ná til
fleira fólks, heldur bara af því að
það yrði gaman að syngja á ensku.
En fyrst verðum við þó að kenna
söngvaranum almennilega ensku. “
— En Madonna, hefur hún haft
samband?
„Já, það hefur komið til tals að
við spilum eitthvað inná næstu
plötu hennar og e.t.v. gerum við
það, það fer eftir því á hvaða hátt
það yrði. Hún kom með Warren
Beatty á tónleika hjá okkur í Los
Angeles og var bara ánægð held
ég, hún fór að vísu áður en dæmið
kláraðist en það var bara vegna
þess hvað þetta er frægt. En það
er auðvitað plús þegar svona mann-
eskja er að hlusta á mann og er
ánægð, þetta er prófessjónal
dama.“
— Veistu eitthvað um ísland af
viti?
„Já, já, það er heitt vatn þama,
Geysirarnir allir eða hvað, er það
satt þetta með þá?“
— Já, já það er allt vaðandi
þarna í Geysirum. Og svo eigum
við konu fyrir forseta, Vigdísi, sem
er einmitt góð vinkona Mitterrands.
„Þið verðið endilega að biðja
hana að vera góða við hann Franc-
ois, því hann er dáldið tæpur kall-
inn. Annars er ísland e.t.v. full
norðarlega fyrir mann eins og mig.
Ég vil helst vera í sólinni allt árið,
ég þoli ekki þetta veður hér (bendi
út um regnblautan gluggann). Ég
vil helst vera við Miðjarðarhafið og
við spilum líka þannig músík, Mið-
jarðarhafsmúsík, þetta er latneskur
strengur hjá okkur. Mamma er líka
frá Ítalíu, en ég er fæddur hér í
París og í Frakklandi verða allir
að búa í París, þetta er bara þann-
ig. Hér mun ég deyja.“
— Heldur þú að harmóníkan eigi
eftir að auka vinsældir sínar?
„Já, harmóníkan er næst-vinsæl-
asta hljóðfæri í heimi nú þegar, á
eftir gítamum. Harmóníkuspil er
iðkað í öllum heimsálfum, í Suður-
Afríku, Asíu, Rússlandi, hún er alls
staðar. Hún er eins og lítið meðfæri-
legt píanó. Og nú er hún að koma
aftur í rokkinu, með okkur og The
Pogues og fleiri böndum. Nú er
allt að verða meira blandað úr öllum
áttum, meira umburðarlyndi í loft-
inu, þetta eru „nineties", annar
tími. Okkar tími, okkar áratugur."
— Hvað hlustar þú einkum á?
„Allt, því gæðin eru ekki háð
stíl eða tegund tónlistarinnar. Það
er gott og vont í öllum stefnum.
Gott rokk, slæmt rokk, góð Gipsy-
músík og slæm. Svo þannig hlusta
ég á Edith Piaf, The Ramones,
Jacques Brel, The Sex Pistols, allt
gott. Hver liðsmaður hljómsveitar-
innar er ólíkur hinum, hlustar á
annað, sumir meira fönkí en aðrir
eins og gerigur. Jass-, sígauna-,
arabísk-, afrísk-tónlist, allt eru
þetta áhrif. Allar Blákonurnar eru
með frönsk vegabréf þó í æðum
renni blandað blóð, í mínum dáldið
ítalskt, einn er spanjóli, annar alsír-
ingur, og trompetleikarinn pólsk-
ur.“
— Hvaðan fenguð þið þetta
nafn, „Negresses vertes"?
„í raun var það sagt okkur til
háðungar. Þetta skeði á heitu sum-
arkvöldi í sveitinni, við vorum að
dansa og syngja og svona þegar
einhver lurkur kemur þar að, ein-
hver svona skógarhöggsmaður og
bendir til okkar og segir: „Hei þið
þarna grænu blákonur (grænu
negrakellingar) snautið burt og það
strax!“ Þetta var sem sagt móðgun
sem við snerum uppí andstæðu
sína, virt og dáð og frægt nafn.
Eftir á fórum við svo að sjá allskon-
ar merkingar í þessu nafni, grænu
vonina í því svarta og bara þetta
litarugl, eitthvað sem táknar að
allir erum við eins, svartir, hvítir
sem grænir. I raun erum við allir
grænir innvið beinið. En þetta er
auðvitað klikkað nafn, það er vegna
þess að við erum allir svo klikkaðir.“
— Einhver skilaboð að lokum, til
íslenskra áhorf- og heyrenda?
„Nei, því við erum engir sendi-
boðar, við höfum engan boðskap
fram að færa. Ég segi bara halló
við alla þarna norður frá og klæðið
ykkur vel!“
Salif Keita:
ALLS STAÐAR LANDAMÆRI
NEMAITONLIST
eftir Hallgrím Helgason
/ myndir: Bernharð Volsson
EINN af gestum Listahátíðar að
þessu sinni er hinn hvíti blökku-
maður (albínói) frá Malí, Salíf
Keita, sem leika mun ásamt 11
manna hljómsveit sinni á Hótel
Islandi þann 11. júní. Salif er fer-
tugur að aldri og því gamall í
tónlistarhettunni, hefur fengist
við söng frá því á 7. áratugnum,
bæði í heimalandi sínu og einnig
í París þar sem hann hefur búið
frá árinu 1984. Hann er fæddur
inn í eina af voldugustu ættum
lands síns en var þó snemma út-
hýst úr þeim aðli sökum litar
síns. Ekki bætti drengurinn úr
þeirri skák sinni þegar hann fór
að Skta við gítar og ól hann mann
sinn að mestu leyti á börunum í
bænum þar sem tónlistarferill
hans hófst. Þá hafði hann hrakist
frá skólanámi vegna útlits síns og
ýmissa annarra erfíðleika, t.d. var
og er sjón Salífs nokkuð takmörk-
uð.
♦
IAfríku er lífíð ein tónlist, óbeint
verða þar allir tónlistarmenn,
músíkin er allt um kring og mjög
hversdagslegur hluti af lífinu.“ seg-
ir Salíf okkur, Keita, þar sem hann
situr í maíheitri skrifstofu umboðs-
manns síns í Vinsennuhverfi í jaðri
Parísar. Klæddur í þjóðlega mussu
og stuttar buxur úr sama hvítfjólu-
bláa efninu haliar hann sér berfætt-
ur aftur í lágum sófa og dæsir létt
af einshverskonar vanlíðan tónlist-
armanns sem ekki getur sungið
fyrir okkur en þarf að tala. Hárið
er fléttað aftur um höfuð og auga-
steinarnir titra létt í hveiju augna-
ráði.
Það var árið 1970 sem Keita
stofnaði fyrstu hljómsveit sína og
hóf að leika hina hefðbundnu af-
rísku tónlist sem æ síðan hefur
verið honum vörumerki. í tvö ár
æfðu þeir sig áður én fyrsta hljóm-
platan leit dagsins ljós, en frá 1972
hefur hann gefið út þetta 15-20
plötur. „Engar tvær eru eins, þær
eru allar hver annarri ólíkar," segir
hann. En tvær þær nýjustu eru þó
einna nútímalegastar og meira
tæknivæddar. Það eru plöturnar
„Soro“ sem út kom árið 1987 og
þykir mikið meistarastykki og síðan
„Koyan“ sem út kom í fyrra hjá
Island-fyrirtækinu. „Það er gott að
vera hjá Island og gaman að vita
til þess að þarna var Bob Marley
þegar hann var og hét.
En hvaðan sækir Keita áhrif í
tónlist sína? „Tónlist er aldrei
ókeypis, maður fær aldrei neitt
gefins, maður verður bara að hlusta
á allt og það er einmitt það sem
ég geri, ég hlusta á alla heimsins
músík. Öll tónlist gefur mér áhrif.
I Malí forðum daga ólst maður upp
við alla tegund tónlistar á börunum,
maður kynntist þar fljótt öllum
stefnum. Þeir voru að spila salsa,
blús og ryþma, djass og djingó."
Salíf Keita á sér því enga sérstaka
uppáhaldstónlist. „Öll tónlist er
góð.“
Þó hann sé nú búsettur í París
fer Salíf heim til Malí á hveiju ári
og dvelur í eina 3 til 4 mánuði.
Hann kveðst vera mjög vinsæll þar
heima fyrir tónlist sína, enda sé þar
allt mun auðveldara viðfangs. „Hér
í París var miklu erfiðara að koma
sér áfram, hér þarf maður að
þekkja alla, a.m.k. rétta fólkið. Hér
er þetta hreinn og beinn show-bis-
ness, miklu stærri hringiða og tekur
því lengri tíma.“ En 'í París' finnst
honum þó gott að vera, enda sé þar
allt að gerast og skemmtileg blanda
ólíkra strauma í geijun. „í París
ríkir mjög alþjóðlegt og gott and-
rúmsloft og þar er gott að vinna,“
segir Salíf og fær sér aðra síga-
rettu.
Tónlist Salífs Keita er einskonar
blanda af hefðbundinni afrískri
þjóðlagatónlist og vestrænum áhrif-
um. Þetta er tónlistarstefna sem
þróast hefur einkum í nýlendum
Frakka í Afríku. Þar hefur orðið
skemmtilegur samruni aldagamall-
ar hefðar og nýrrar tísku. Smám
saman laumuðust vestrænu raf-
magnshljóðfærin inn á milli uppá-
búinna trumbuslagara og uppí
rímnasöngvarann var kominn hljóð-
nemi. „Þjóðleg vestur-afrísk tónlist
er að mestum hluta til upprunnin
frá Malí. í gömlu ríkjunum, Seneg-
al, Fílabeinsströndinni og Gíneu,
ríkir mjög svipuð tónlist og í henni
má heyra sterk áhrif frá Malí.“
Eins og fólk þekkir eflaust hefur
áhugi á „heimshorna-tónlist" svo-
kallaðri (world-music) aukist mjög
að undanförnu og nýir markaðir
opnast fyrir menn úr ólíkum heims-
hornum, menn frá „minnihlutum
heimsins“, menn eins ~ og Salíf
Keita. Virðist þessi áhugi koma í
kjölfar einhverskonar stöðnunar og
andleysis í hinu venjubundna vest-
ræna poppi og þó einkum rokki þar
sem ekkert nýtt hefur í raun gerst
síðan 1979. Breska nýbylgjan er
löngu uppþornuð og Bretland virð-
ist vera að missa höfuðstöðvar ný-
skapandi tónlistar í Evrópu yfir til
Parísar þar sem hver hljómsveitin
á fætur annarri kemur fram á
heimssviðið. Allt frá Gipsy Kings,
Negresses Vertes, Mano Negra til
Rays Lema og Salífs Keita, og
margir fleiri virðast vera á leiðinni.
Hinn etníski áratugur er runninn
upp þar sem þjóðleg og sveitaleg
tónlist blífur, þar sem allir og gjöró-
líkustu hlutir eiga góða samleið og
1000 blómin fá loks að blómstra.
Blómaskyrtur jafnvel aftur komnar
í tísku. Þetta er andinn að baki
„heimshorna-tónlistinni" og að-
spurður kveðst Salíf Keita einmitt
tilheyra þeirri stemmningu. „Já, ég
hef fundið vel fyrir þessum aukna
áhuga og sjálfur er ég hinn full-
komni „heimshorna-tónlistarmað-
ur“.“ En segja má að eftir útkomu
„Soro“-plötunnar ’87 hafi hann
fyrst orðið verulega vinsæll. Nu
orðið fer hann í hljómleikaferðir um
alla Evrópu og á síðasta ári fór
hann í fyrstu Japans-ferð sína þar
sem honum var óhemju vel. tekið.
„Þar trekkti hann betur að en sjálf-
ur Johnny Clegg,“ eins og umbo-
ðsmaðurinn orðar það, sem nú er
kominn fram til okkar að loknu
löngu símtali. Framundan er síðan
fyrsti Bandaríkjatúrinn þar sem
beðið mun eftir Keita með eftir-
væntingu á meðal nýlegra aðdá-
enda hans. „Þetta er kannski ekki
neinn meirihluti bandarískra kjós-
enda, en sólfd og góður hópur,“
segir umboðsmaðurinn og er nú
kominn með alskegg.
En að Ameríkuför lokinni koma
þeir sem sagt til íslands, Salíf og
allir hans ellefu menn, sem sumir
eru að vísu mjög myndarlegar
blökkukonur sem syngja bakraddir.
Keita kveðst hlakka til komu sinnar
enda viti hann ekkert um landið og
enn rninha um þjóðina. „Þetta verð-
ur bara ein stór uppgötvun fyrir
mig.“ En er hann ekkert hræddur
við~ að spila fyrir svona norðarlegt
fólk, fólk sem ekki er beint frægt
fyrir fótamennt og rúmbutakt? Og
er heldur svona þunglamalegt í
hreyfingum sínum og tæpt á útvort-
is gleði? Tekst Salíf að láta íslend-
inginn dansa?
„Tónlistin er alheimstungumál,
þar heyrast allar tungur. Takturinn
nær tökum á fólki eða ekki. Það
getur að vísu stundum verið erfitt
að fara svona á milli heimsálfa og
stundum verður fyrir manni einn
heljarstór veggur, frosinn veggur.
En með reynslu sinni á maður sem
atvinnutónlistarmaður í mörg ár að
geta brotið þennan vegg niður.“
Þá er viðtalið við þennan rólynda
og allt að því hlédræga mann á
enda. Og þá virðist glaðna örlítið
yfir honum þegar hann stendur upp
til að kveðja, feginn að vera laus
við þessa ljóshærðu albínóa og
eskimóa ofan af íslandi. Að nokkr-
um myndum smelltum sem Salíf
verst með því að bera hönd fyrir
andlit sér, spyijum við söngvarann
um skilaboð til væntanlegra áhorf-
enda sinna á íslandi.
„Það liggja landamæri í öllu
nema tónlist. Fyrir 6 árum fór ég
frá Afríku til Frakklands og nú er
eins og Afríka og Frakkland sé eitt
og sama landið fyrir mér því tónlist-
in er mitt sanna heimili. Og þetta
sama gerist þegar ég nú held til
íslands. Þá fer ég að heiman til að
fara heim.“
Við kveðjum Salíf Keita og um-
boðsmann hans og höldum út i heit-
an maídaginn þar sem við vonum
að sem flestir' unnendur nýrrar og
óvæntrar tónlistar fjölmenni á Hót-
el ísland 11. júní til að hlýða á
þennan einstæða söngvara ogy
hljómsveit hans og e.t.v. dansa með.