Morgunblaðið - 28.07.1990, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. JULI 1990
13
ur saman, skiptist á skoðunum og
fræðir hvort annað.
Dagskrá Snæfellsás ’90 er öll mið-
uð við mannrækt og sjálfsrækt og
er fullskipuð frá morgni til kvölds.
„Morgunstund gefur gull í mund“
og því hefst hver mótsdagur á sam-
stillingu, léttum jógaæfingum og
hugleiðslu. Síðan heldur dagskráin
áfram með fyrirlestrum um hin ýmsu
málefni, m.a. umhverfismengun, hin
ýmsu skilaboð sem hafa komið í
gegnum miðla frá upphafi þessarar
aldar og samhljóminn í túlkun þeirra,
kynningu á Michael-fræðunum, fyr-
irlestri um samspil himintunglanna,
pailborðsumræðum um Nýöld á ís-
landi, fyrirlestrum um huglækningar
og aðra heilun, helgistund við
Lífslindina, Sorg Jarðar, fyrirlestri
um samræmingu orkunnar, kynn-
ingu á Kripalu-jóga, reiki, námskeiði
í „Shamanisma", með kennslustund-
um tengdum sjálfsrækt og einnig
mun Hiroshima verða minnst með
friðarathöfn, svo eitthvað sé nefnt.
Fyrir utan fastmótaða dagskrá
verður ýmislegt annað í boði fyrir
mótsgesti. Hægt verður að fá heilun
með kristöllum, láta spá fyrir sér í
tarot-spil, ránir eða í „medicine
cards“, sem eru nokkurs konar Tarot
spil indíána Norður-Ameríku.
Einn af gestum mótsins er Banda-
ríkjamaðurinn David Carson, sem er
af choctow-indíánaættum og er ann-
ar höfunda „medicine cards“. Hann
hefur stundað „medicine" meðal
cheyenne-, crow- og sioux-indíána-
ættflokka og er talinn mjög öflugur
„shamanisti" í heimalandi sínu. Orð-
ið shamanisti hefur verið útlagt á
íslensku sem seiðmaður. Ekki er þó
alveg víst að það orð nái að túlka
merkinguna rétt. Shamanisti er m.a.
sá sem leitar eftir „medicine" en það
orð nota indíánar þegar þeir vitna
til alls þess sem eflir tengingu ein-
staklingsins við „Hinn Mikla Leynd-
ardóm lífsins“.
David Carson mun halda eins dags
námskeið í „shamanisma" á mótinu,
ásamt aðstoðarkonu sinni, Ninu
Sammons, og annað námskeið í
Reykjavík, laugardaginn 11. ágúst.
Námskeiðin fara fram á ensku og
munu verða sniðin að þörfum byij-
andans, jafnt og þess sem lengra er
kominn.
David hefur fengið heimild hjá
lakota-indíánahöfðingjum til að leiða
hér sérstakan dans til sameiningar
mannfólkinu í heiminum. Dansinn
heitir „Ghost Shirt Danc.e“ og hefur
ekki verið dansaður í yfir hundrað
ár. Upphaflega fylgdi honum sú
draumsýn að dansa hann til að reka
hvíta manninn í burtu og laða buff-
alóana aftur á veiðilendurnar. Slíkan
dans átti að dansa við Wounded
Knee fyrir rúmum hundrað árum,
en þá komu hvítir hermenn og strá-
felldu alla dansarana og þá sem við-
staddir voru, yfír þijú hundruð
óvopnaða menn, konur og börn.
Síðan þá hefur hann ekki verið dans-
aður.
Nú hefur komið fram ný draumsýn
hjá indíánunum, um að „Ghost Shirt
Dance“ megi aftur dansa. Hann mun
verða dansaður á tveimur stöðum í
Bandaríkjunum á nákvæmlega sama
tíma og hér. Annar staðurinn er rétt
fyrir utan Taos í New Mexico og sá
sem leiðir dansinn þar er að hálfu
svertingi og að hálfu lakota-indíáni.
Hinn staðurinn er í Suður-Dakota,
en sá sem leiðir dansinn þar er að
hálfu austurlandabúi og að hálfu la-
kota-indíáni. David er síðan blanda
af hvítum manni og indíána, þannig
að allir litarhættir jarðarbúa eiga sér
fulltráa í dansinum.
Samkvæmt hefð indíánanna má
ekki taka myndir af dansinum, né
mega konur með blæðingar vera
þátttakendur í honum, því þá fer sú
orka sem magnast upp ekki þangað
sem ætlað er. Mótsnefndin 1 hefur
fallist á að virða þessar hefðir og
verður að gera að skilyrði að móts-
gestir geri það líka.
Mótskvöldin verða ekki síður
áhugaverð en dagarnir, að sögn
mótshaldara. Þá er stefnt að því að
gleðin sitji í fyrirrúmi. Á kvöldvökun-
um verður hugleitt, sungið og
skemmt sér við varðeld, en hinn
kunni hljómlistarmaður Magnús Þór
Sigmundsson mun taka að sér að
stjórna fjöldasöng og flytja nokkur
hinna þekktu laga sinna. I mótslok
mun Dr. Paula Horan slíta mótinu
með sérstökum Sufío dansi.
Álver við Ejgafjörð?
eftir Dagrúnu
Kristjánsdóttur
Miklar umræður hafa orðið undan-
farið vegna áætlana um nýtt álver
hér á landi. Eru skiptar skoðanir um
það hvort hér sé um að ræða happ
eða óhapp þeirra sem fá það í ná-
grennið. Það virðast vera öllu fleiri
sem álíta það sem meiri háttar
himnasendingu að fá eins og eitt
stykki álver svífandi niður í túnfótinn
hjá sér — rétt eins og þeir fengju
fullt fangið af gulli og gersemum og
þar með væru öll þeirra vandamál
leyst. En er þetta svona einfalt?
Skyldi ekki Drottinn, — ef þarna
væri mikið lífsnauðsynjamál á ferð-
inni — látið álver spretta eins og
gorkúlur hér og þar um landið, þeim
til yndisauka sem kjósa að horfa á
svartspúandi reykháfa sem sáldra
baneitruðum urangi yfir blómleg
byggðarlög? Ég held að þeir sem
leggja alla sína orku í það að ná
þessu álveri til sín, séu í raun að
veðsetja sál sína. Það gerum við
reyndar öll þegar við ágirnumst
ónauðsynlega hluti, eingöngu vegna
þess að við viljum alltaf meira og
meira af þessa heims gæðum. En
það er heldur ekki sama hvað við
ágirnumst, hvort það er eitthvað sem
mikil hætta getur stafað af fyrir
umhverfí og mannlíf. Peningagræðgi
og lífsgæðakapphlaup er örugglega
ekki efst á lista yfir þá eiginleika sem
Drottinn vill helst sjá hjá þessum
krakkaormum sínum sem virðast
frekar vilja rífa niður sköpunarverk
hans, en stuðla að viðgangi þess.
Það væri meiriháttar slys ef farið
yrði að vilja óframsýnna manna og
álveri klínt niður í einhverri fegurstu
og blómlegustu byggð landsins,
Eyjafirði. Við viljum ekki láta svo
ómanneskjulegt ferlíki eyðileggja þá
fegurð og gæði, sem Guð hefur gef-
ið okkur svo ríkulega.
Ásókn í peninga hefur komið
mörgum á kaldan klaka og reynst
ógæfuvaldur fleiri manna en flestir
álíta í fljótu bragði, þrátt fyrir stöð-
ugar frásagnir af stuldum og fölsun-
um, mun það vera dijúgt sem aldrei
kemst upp á yfirborðið. Margir lifa
fyrir peninga og sjá ekkert annað,
en hvers virði eru þeir þegar búið
er að gera umhverfið óbyggilegt og
óþolandi vegna loftmengunar og
eyðileggingar jarðargróða og sjávar?
Við hér við Eyjafjörð, eins og allir
aðrir, eigum að hugsa um að varð-
veita og helst bæta þá perlu sem
okkur var gefin, í stað þess að eyði-
leggja þessa dýrmætu byggð í skipt-
um fyrir nokkrar krónur í vasann,
sem að venju eru fljótar að hverfa
sem gjald fyrir—ja, einhvern hégóm-
ann sem á ekkert skyl^jnð hámingj-
una sem við þykjumst öll ætla að
grípa úr lausu lofti — enda er hún
þar ekki.
Hér áður fyrr þótti það hin mesta
dyggð að vera nægjusamur, láta það
endast sem hægt var að afla með
eðlilegu móti. Nú eru það fáir sem
sníða stakk eftir vexti, fyrst er eytt,
svo á að afla þess sem á vantar og
einskis svifist í því efni þó af hljótist
stórkostleg náttúruspjöll og eyði-
legging fyrir núverandi og komandi
kynslóðir. Takmarkalaus eigingirni
jarðarbúa undanfarna áratugi, er
óskiljanleg þegar þess er gætt að
þetta á að heita viti bornasta dýra-
tegundin og það sem enn verra er
að margir vita að það er verið að
þurrka út allt líf á jörðinni, eingöngu
vegna græðgi í auð og völd, vegna
þjóðar- eða persónumetings. Þetta
er stórglæpur gagnvart mannkyni
öllu, sem hlýtur að koma þeim í koll
sem ráða þessari helferð gegn því
lífi öllu sem Guð gaf. Þess vegna er
rík nauðsyn að hver og einn sem
hefur ráð í hendi sér, sporni við
mengun og eyðileggingu á því svæði
sem undir hann heyrir, jafnvel þó
ekki sé stærra en Eyjafjörðurinn.
Við viljum áfram hafa hreint loft og
tæra ijallasýn, litskrúðug blóm í tún-
um blómlegra býla, við viljum sjá
búfénaðinn nærast á hollu grængresi
Dagrún Kristjánsdóttir
„Við hér við EyjaQörð,
eins og allir aðrir, eig-
um að hugsa um að
varðveita og helst bæta
þá perlu sem okkur var
gefin, í stað þess að
eyðileggja þessa dýr-
mætu byggð í skiptum
fyrir nokkrar krónur í
vasann.“
og fískinn sprikla í sjó og vötnum
og mannlífið allt gott og nægjusamt.
Álver við Eyjafjörð er andstæða alls
þessa. Viljum við skipta? Mundi þjóð-
skáld okkar, Davíð Stefánsson, hafa
ort þann dýrðaróð til Eyjafjarðar,
sem hann gerði með kvæðinu „Sigl-
ing inn Eyjafjörð“ ef við honum hefðu
blasað álver í kippum inn alla Gálma-
strönd? Hefði hann þá lofsungið
Múlann og Gjögratá sem varðtröll
yfir vígðum reit, ef honum hefði
mætt gult þokumistur úr strompum
tröllaukins álvers? Ég vona að mér
leyfist það að vitna í eitt af versunum
úr þessu kvæði sem hljóðar svo:
Ástum og eldi skirð, óskalönd birtast mér.
Hvílíka drottins dýrð, dauðlegur maður sér!
Alt ber hér sama svip, söm er hin gamla jörð.
Hægara skaltu skip, skríða inn Eyjafjörð.
Ætli skáldið hefði kosið hægari
ferð inn Eyjaijörðinn ef skipið hefði
svamlað í dauðum sjó vegna mengun-
ar? Svari hver eftir samvisku sinni.
Það er kominn tími til að vitkast
og láta ekki eingöngu gróðasjónar-
mið ráða öllu lífi okkar. Mammon
hefur aldrei þótt hollur ráðgjafi ef
trúað er á hann í blindni og nú virð-
ist álver eiga að bjarga öllu og ver'a
orðið að sáluhjálparatriði fyrir mörg
byggðarlög. Hvernig skrölti íslenska
þjóðin í rúm ellefu hundruð ár án
álvers, eftir öllu að dæma nú, hlýtur
það að hafa verið kraftaverk?
Vilja íslendingar virkilega sjá
reykspúandi strompa bera við himin
vítt og breitt um landið? Vilja þeir
fórna himinblámanum, bliki norður-
ljósanna og tindrandi stjörnum him-
inhvolfsins á heiðskíru vetrarkvöldi,
vegna mengandi álvers?
Það er sannarlega hægt að kaupa
veraldargæðin of háu verði og venjan
er sú að því meir sem aflað er, því
meiru er eytt, mannskepnan er óseðj-
andi hvað það snertir.
Ef þjóðir heims vendu sig á meiri
hófsemi og tækju meira tillit til kom-
andi kynslóða, væri von um mann-
eskjulegra líf. Það er kaldranalegur
heimur þar sem allt miðast við auð
og völd, steinsteypubákn og líflaus
tölvukerfi, ósveigjanleg og ónæm
fyrir réttlæti og tilfinningum og ekki
er það mönnunum nóg að fylla jörð-
ina af jámarusli og mengandi úr-
gangi sem allir eru svo ráðalausir
með, heldur þarf líka að fylla himin-
geiminn af drasli. Ef menn vilja
bæta einhveiju við sköpunarverk
Guðs, þá er það skylda þeirra að
gæta þess að það sé til góðs, en
valdi ekki stórtjóni.
Álver í Eyjafirði yrði eins og ill-
kynja æxli sem óprýddi og af-
skræmdi þetta fallega hérað óbætan-
lega.
Höfundur er ellilífeyrisþegi,
búsettá Akureyri.
ASI-forystan hreinsi
til í eigin garði
eftir Sigurð Þór
Jónsson
Sú undarlega staða er nú komin
upp að ASÍ-forystan hamast gegn
samningsrétti BHMR og krefst þess
þar með að samningi ríkisins og
BHMR frá vori 1989 skuli rift.
Þessi afskiptasemi ASÍ-foryst-
unnar er óþolandi og er eingöngu
til þess að breiða yfír eigið getu-
leysi og aumingjaskap. Það þekkist
áreiðanlega hvergi í siðuðu þjóðfé-
lagi að ein samtök krefjist þess að
önnur fylgi þeirra úrræðum, og ef
ekki, þá skuli allir hafa verra af.
Menn skulu átta sig á því að BHMR
náði samningi við ríkisvaldið eftir
6 vikna strangt verkfall. Það væri
nær fyrir ASÍ-forystuna að hreinsa
til í eigin garði áður en hún fer að
ráðskast með samningsrétt annarra
launþegasamtaka.
Meðfylgjandi línurit sýnir hve
mikið dagvinnulaun skrifstofu-
manna í ASÍ eru umfram dag;
vinnulaun í BHMR árin 1984-89. í
ársbyijun 1984 er munurinn 7%
ASI-mönnum í vil en er orðinn 36%
í árslok 1989. En hvað er þetta í
krónum talið? Fyrsta ársfjórðung
1984 eru dagvinnulaun skrifstofu-
manna í ASI 24.059 kr. en fara í
113.760 kr. á 4. ársfjórðungi 1989.
Laun þeirra 4,7-faldast.
Hliðstæð þróun hjá BHMR var
úr 23.301 kr. í 83.450 kr„ þ.e. 3,6-
'földun. Þetta línurit og tölurnar
sýna greinilega að BHMR-fólk hef-
ur dregist verulega aftur úr skrif-
stofumönnum innan ASI og lág-
launafólk ætti að kynna sér hvað
hinir hæst launuðu í ASÍ bera úr
býtum (sem eru nú reyndar ekki
skrifstofumenn heldur iðnaðar-
menn).
Þegar ASÍ, BSRB og bændur
sömdu í febráar sl. var talað um
þjóðarsátt, allir vissu um samning
BHMR og ráðherrar kölluðu hann
Línurit 8: DAGVINNULAUN SKRISTOFUMANNA í ASÍ
UMFRAM (%) DAGVINNULAUN í BHMR 1984-89
123412341234123412341234
Ár«f|6tbungar
— ASl UMFRAM BHMR I %
Sigurður Þór Jónsson
„Þegar ASÍ, BSRB og
bændur sömdu í febrú-
ar sl. var talað um þjóð-
arsátt, allir vissu um
samning BHMR og ráð-
herrar kölluðu hann
tímamótasamning
þannig að ekkert átti
að koma á óvart.“
tímamótasamning þannig að ekkert
átti að koma á óvart. Ef þessi svo-
kallaða þjóðarsátt fer út í veður og
vind, þá er það ekki vegna samn-
ings BHMR frá vori 1989, því eins
og hagfræðingar hafa bent á, hefur
þessi 4,5% hækkun til fólks innan
BHMR sem eru um 2.700 manns
eða um 2% af heildarvinnuafli þjóð-
arinnar, engin veruleg áhrif til
hækkunar. En þjóðarsáttin mun
bresta ef ASÍ og reyndar BSRB
munu ekki geta unnt okkur þess
sem við höfum náð eftir langa og
stranga baráttu; þeirra samningar
renna út í fyllingu tímans og þá
geta þeir samið fyrir sína félags-
menn.
Skiptið ykkur ekki af okkar
samningum, reynið frekar að jafna
launamuninn innan ASÍ og hækka
þá lægst launuðu innan ykkar eigin
raða; en það er reyndar eitt af því
sem ASÍ-forystan hefur aldrei get-
að, hinir hæst launuðu hækka alltaf
mest.
En þetta er nú helsta aðferðin,
að kenna öðrum um og breiða þann-
ig yfir ósómann og aumingjaskap-
inn í eigin ranni.
Höfundur er félagsfræðingur og
kennari við Fjölbrautaskólann í
Breiðholti.
Við tvíburasystkinin þökkum hjartanlega öll-
um þeim fjölmörgu œttingjum og vinum, sem
heimsóttu okkur og sendu okkur kveðjur og
gjafirí tilefni af áttrœðisafmœli okkar 17.júlísl.
Börnum okkar og tengdabörnum þökkum við
sérstaklega fyrir að gera þessi tímamót í lífi
okkar svo únœgjuleg.
Guð blessi ykkur öll.
Guðríður Sigurðardóttir,
Pétur Sigurðsson.